Kocaeli'ye Yön Vermiş Osmanlı Yöneticilerinin Bilinmeyenleri Anlatıldı

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin Türkiye’nin en büyük yerel tarih sempozyumu özelliği taşıyan ve bu sene Çoban Mustafa Paşa ana teması üzerine düzenlenen Uluslararası Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumunda Kocaeli’de yaşamış alim, din adamları ve yöneticileri hakkında bilinmeyenler anlatıldı. Darıca’da bir otelde gerçekleştirilen sempozyumun Karamürsel Alp Salonu’nda gerçekleşen oturumunda, Kocaelili Ak Ali, Agah Efendi, Koca Hüsrev Paşa, Ahmet Vefik Paşa gibi tarihte az bilinen şahsiyetlerin Kocaeli’deki yaşadığı dönemle ilgili bilgiler verildi.

Oturum Başkanlığı’nı Prof. Dr. Ali Akyıldız’ın yaptığı Karamürsel Alp Salonu’nun Cumratesi günündeki ilk oturumunda, Kırıkkale Üniversitesi’nden Prof. Dr. Muhittin Eliaçık, Sakarya Üniversitesi’nden Doç. Dr. Serkan Yazıcı, Karabük Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Serdar Ösen, Ankara Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Tülay Ercoşkun, İstanbul Aydın Üniversitesi’nden Arş. Gör. Hüsnü Abdülkadir Özel sunumlarını yaptı. Doç. Dr. Serkan Yazıcı, Tercüme odası çevresinde yetişmiş Tanzimat dönemi Osmanlı entelektüelleri arasında Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ali Suavi ile birlikte en fazla ilgi çeken isimlerden biri Agah Efendi hakkında bilgiler verdi.

Agah Efendi’nin Osmanlı Devleti’nin modern anlamda ilk siyasi muhalefet kuşağının mensubu olduğunu ifade eden Yazıcı, Avrupa sürgününden döndükten sonra aldığı ilk devlet görevi İzmit Mutasarrıflığı olduğunu kaydetti.

Türk edebiyatında dini-tasavvufi konularda öğüt vermek amacıyla birçok eser yazıldığını ifade eden Prof. Dr. Muhittin Eliaçık, Kocaelili Ak Ali ve Camiü’l-Ahbar adlı eseri ile ilgili bilgiler verdi. Ak Ali’nin didaktik bir mahiyette yazılan Camiü’l Ahbar eserinin namaz, oruç, aile hayatı gibi konuların içerdiği ifade eden Eliaçık, bu eserin halka öğüt vermek amacıyla kaleme alındığını kaydetti.

Yrd. Doç. Dr. Serdar Ösen de Sultan II. Mahmud ve Sultan Abdülmecid döneminin önemli devlet adamlarından olan Koca Hüsrev Paşa’nın Kocaeli mutasarraflığı hakkında açıklamalar yaptı. Ösen, Abdülmecid’in saltanat yıllarında 2 Temmuz 1839-29 Mayıs 1840 tarihleri arasında sadrazamlık görevinde bulunan Koca Hüsrev Paşa’nın bu görevinin yanı sıra birçok eyalet valiliği görevinde de bulunduğuna dikkat çekti. Fransızlar tarafından işgal edilen Mısır’ın tekrar Osmanlı idaresi altına alınması için gönderilen Kaptan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa’nın yanında yer alan Koca Hüsrev Paşa’nın Reşit’de Fransızlara karşı başarılı olduğunu söyleyen Ösen, Hüsrev Paşa’ya bu başarısı üzerine vezirlik rütbesi Kocaeli sancakbeyliği verildiğini, 19. yüzyılın hemen başlarında kısa bir süreliğine olsa da Kocaeli mutasarrıflığı görevinde bulunduğunu aktardı.

Yrd. Doç. Dr. Tülay Ercoşkun’nun sunumunda ise Ahmet Vefik Paşa’nın Anadolu Sağ Kolu Müfettişliği ve İzmit’te eski eserlerin korunmasıyla ilgili Roma döneminden kalan önemli bazı eserlerin, büstlerin korunmasına öncülük etmesi ile ilgili bilgiler sunuldu. Ercoşkun, Ahmet Vefik Paşa’nın Osmanlı Devleti’nde çevirmen, oyun yazarı, diplomat ve devlet adamı olarak üretkenliğiyle ünlenmiş çok yönlü kişilerden olduğu ve ileri görüşlü aydın bir düşünür olmasının yanı sıra Tanzimat döneminin önemli meclislerinde görev almış, elçiliklerde bulunmuş, bakanlık, sadrazamlık ve ilk Osmanlı Meclisinin başkanlığıyla, valiliklerde bulunduğunu kaydetti.

Ercoşkun ayrıca, Ahmet Paşa’nın eski eserlerin korunması için öncülük yapmış korunmasında ve günümüze ulaşmalarında katkısı olduğunu belirtti.