Türkiye'nin Bitkisel Gen Çesitliligi Tohum Gen Bankasi'nda Korunuyor

Degisen iklim sartlari gida üretimini zorlastiriyor. Bu nedenle Tohum Gen Bankalari büyük bir önem tasiyor. Anadolu’nun biyolojik serveti Ankara ve Izmir’deki Tohum Gen Bankasi’nda özenle saklaniyor.

Türkiye’nin bitkisel gen çesitliliginin gelecege tasindigi bu bankalarda mercimekten fasulyeye, biberden karpuza kadar binlerce ürünün tohumu özenle korunuyor. Ankara ve Izmir’deki Tohum Gen Bankasinda toplamda 120 bin tohum eksi 18 ile arti 5 derecelik özel odalarda muhafaza ediliyor.

Vatandaslar, söz konusu bu bankalara, karsi ödemeli seklinde ellerindeki tohumlari gönderebiliyor. Bunun yani sira Tarla Bitkileri Merkez Arastirma Enstitüsü bünyesindeki arastirmacilarda Türkiye’nin 81 il 7 bölgesine dagilarak özenle bulduklari tohumlari, bankalara getiriyor.

Bankalarda kaydedilen tohumlar temizlenmesinin ardindan çimlenme testinden geçiriliyor. Tohumlar, belirli nem ve sicakta kurutuluyor. Çesitli asamalardan geçirilen tohumlar özel ambalajlarda vakumlaniyor ve eksi 18 derecelik girilmesi yasak odalarda muhafaza ediliyor. Eksi 18 derecelik odada muhafaza edilen örnekler dagitima kapali.

Orta dereceli muhafaza odalar ise 5 ile 8 derece arasindaki bir sicakliga sahip. Bu odadaki tohum örnekleri ise sadece arastirma projeleri için dagitima açik birakildi. Tohum Gen Bankasi sayesinde Türkiye’nin bitki genetik kaynaklari su stresi, kuraklik, hastaliklara karsi korunmus oluyor.

Ankara’daki Tohum Gen Bankasi, kapilarini IHA ekibine açti. Tarla Bitkileri Merkez Arastirma Enstitüsü Müdürü Dr. Hümeyra Yaman, IHA muhabirine yaptigi açiklamada, Türkiye’de genetik kaynaklarin toplanmasi, muhafaza edilmesi ve tohum karakterizasyon çalismalarinin yillar öncesinde basladigini ifade etti.

Tarimsal Arastirmalar ve Politikalar Genel Müdürlügü’nün (TAGEM) kuruldugu ilk tarihten itibaren Türkiye’nin tohum genetik kaynaklarinin toplanmaya basladigini belirten Dr. Yaman, ürünlerin islah edildigini ve gelistirildigini vurguladi.

Bagisçilar tohum gönderebiliyor

Tohumlarin bankaya bagisçilardan da gelebildigini aktaran Dr. Yaman, “Kendi bu tohumluklari çogaltanlar var. Onlardan arkadaslar toplama çalismalariyla alabiliyorlar. Bagisçilar dogrudan da gönderebiliyor. TAGEM üzerinden formlari indirerek gerekli yerleri doldurarak bilgileri de girmek kaydiyla bize karsi ödemeli gönderebiliyorlar tohumlarini. Bunun yani sira arkadaslarimiz da toplama çalismalari yapabiliyor” ifadelerini kullandi.

Genetik materyaller koruma altinda

Enstitü bünyesinde tohum islahçisi arastirmaci personellerin oldugunu dile getiren Yaman, “TAGEM’e bagli 50 arastirma enstitüsü var ve bunlarin büyük bir çogunlugu bitki bazli çalisan islahçilardan olusuyor. Islah çalismalarinda da elde edilecek genetik materyaller yine gen bankamiza gönderiliyor ve korumaya aliniyor” diye konustu.



“Yüzde 85 çimlenme orani isteriz”

Tohumlarin bankaya gelmesinin ardindaki hikayeyi de anlatan Yaman, “Buraya gelen tohumlar evvela geçici kayit numarasi alir. Kayit numarasindan sonra elemeye geçer. Bir selektör hanemiz var. Selektörde hafif taneler ve o popülasyonu temsil etmeyen tohumlar ayristirilir. Geri kalan tohumlar çimlenme testine tabi tutulur. Bizde yüzde 85 çimlenme orani isteriz ama her türe göre degismekle beraber bunun çimlenme prosedürü vardir” seklinde konustu.



Tohumlarin 50 ile 100 yil saklanmasi için bütün prosedür uygulaniyor

Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Örgütü’nün (FAO) 2014 standartlarina uygun bir sekilde çalistiklarina dikkati çeken Yaman, sunlari kaydetti:

“Çimlenmeyi geçen her tohum daha sonra kurutma odasina alinir. Kurutma odasinda 6 ile 8 hafta belli nem düzeyine inmesi saglanir. Bu tohumlarin ömrünü uzatir. Yani tohumda bulunan hücreler arasi sivinin bir nevi azaltilmasini sagliyoruz. Aslinda biz tohumlari 50 ile 100 yil saklanmasi için gerekli prosedürleri uyguluyoruz. Kurutmadan sonra biz de tohumlarimizi soguk dolaba kaldiriyoruz. Özel presleme makinamiz ve kaplarimiz var. Bu kaplarin içine tohumlari koyduktan sonra presliyoruz.”

Preslenen tohumlarin arti 5 ile eksi 18 derece sicakliktaki odalara kaldirildigini belirten Yaman, “Arti 5 derece orta dönem muhafaza odamiz bizim. Orta dönem muhafaza odamiz bizim disariya açik tohumlarimiz ama burada bir yanlis algi olmasin. Disariya çikarken direk çiftçiye ya da ekecek kisiye verdiginiz bir tohumumuz yok” ifadesini kullandi.

TAGEM’in tohum varligi 120 bin

Bilimsel Ar-Ge çalismalari için sadece arti 5 derece sicakligindaki odalardan tohum çikisi olabildiginin altini çizen Dr. Yaman, “Eksi 18 derece yillarca saklanabilen dolabimiz ve kesinlikle buradan disariya materyal çikisi olmuyor. Su anda eksi 18 derecede 62 bin 686 tohumumuz bulunmakta. Izmir Gen Bankami ile beraber TAGEM’in tohum varligi 120 bin” dedi.