11 Eylül uçakları müziğe ve sinemaya da çarptı

9 /11 sonrası günlük hayatınız çok etkilenmedi belki. Tabii eğer Amerika’da yaşamıyorsanız ya da sürekli oraya seyahat etmiyorsanız. İlk zamanlar esmer, Müslüman ya da Doğulu olmak Batı dünyasında muhtemel suçlu sayılmanıza neden olabiliyordu. Bunu ensemizde hissederek taraflara ayrıldık: Batılı ve Doğulu. Müslüman ve Hıristiyan.

Doğal veya insan kaynaklı felaketlere alışık toplumlar, Amerika’nın bu saldırıyı olduğundan daha büyük hale getirdiğini düşünürken patriotizmin kalesi Hollywood, felaketi kazanca dönüştürdü. Gerçi o malum tarih, sadece sinemayı değil, sanatın her alanını etkiledi. Barışın anahtarı olduğuna inandığımız sanat, terörizmden beslendi ve ortaya bir 9/11 sanatı çıktı. Peki sinemada ve müzikte 9/11 nasıl yer aldı hiç dikkat ettiniz mi?

HOLLYWOOD'DA 11 EYLÜL

Dünya Ticaret Merkezi’ne yani İkiz Kuleler’e yapılan kamikaze saldırısının her saniyesi zaten yeterince sinematografikti. Ama başlarda kimse o saldırıyı bire bir beyazperdeye aktarmaya cesaret edemedi. Fransız prodüktör Alain Brigard, 11’09’01 adlı filminde olaya global bir bakış açısı getirmiş, içinde Sean Penn’in de bulunduğu 11 farklı sanatçıdan 11’er dakikalık 11 kısa filmden oluşan yapımını 2002’de dünyaya sunmuştu. Oliver Stone’un World Trade Center (Dünya Ticaret Merkezi) direkt bu konuyu işliyordu. Hurt Locker, Lions for Lambs gibi filmler 9/11’den etkilenmiş gibi görünüyordu ama tatmin edici değildi.

Konuyu sinemaya aktarmak yine belgeselcilere kalınca, Michael Moore’un yaptığı Fahrenheit 9/11 belgeseli çok konuşuldu. Sonuçta, Hollywood, 9/11’den en çok New York’un siluetini kullanırken etkilendi. Çünkü İkiz Kuleler olmayınca New York da bambaşka bir siluete büründü. Yeni New York’tan ilk etkilenen Spiderman’di. Çünkü afişinde New York gökdelenleri, gözlerinde İkiz Kuleler yansıması olan Spiderman filminin bir sahnesinde Spidey kulelerin arasına ağ örüyor ve helikopterler bu ağa takılıyordu. Filmin fragmanı da bu sahne üzerine kuruluydu. Olayın ardından hemen fragman yayından kaldırıldı, afiş değişti.

Ben Stiller komedisi Zoolander (Zıratapoz) da yeni siluetten payını aldı. Filmde İkiz Kuleler’in göründüğü sahneler silindi. Aynı durum, Serendipity (Tesadüf) gibi romantik komediler için de geçerli oldu. Jackie Chan ise film sektöründe olaydan en çok etkilenen kişi olabilir çünkü tam da eylül ayında Chan, yeni filminin çekimlerine başlayacaktı. Filmde, İkiz Kuleler’in cam silicisi rolünde olacaktı. Men In Black 2 de Kuleler’de çekilecekti ama filmin senaryosunun değişmesi gerekti. Yine de Hollywood 9/11’den kârlı çıkmayı başardı.

ŞARKILAR DA PATLADI

Büyük felaket, yüzlerce şarkıya ilham kaynağı oldu. The Simpsons’da söylenen ve konunun anlam ve önemini anlatan en esprili şarkının sözleri şöyleydi: “Bu ülkeyi seviyorum / Benim gözümde onun hiç günahı yok / Ama eğer albümümü almazsanız / Biz değil El Kaide kazanacak.” 9/11’i anlatan ya da ima eden şarkı sözleriyle en çok dikkat çeken şarkılar şunlar:

1- Lilly Allen – Him
2- Black Eyed Peas – Where Is The Love
3- Bloc Party – Hunting For Witches
4- Leonard Cohen – On That Day
5- Cranberries – New New York
6- Ani DiFranco – Self Evident
7- Moby – Harbour
8- Velvet Revolver – Messages
9- Bruce Springsteen – Empty Sky
10- Dream Theater – Sacrified Sons

HARFLERLE 9/11

2001 yılının ardından, terör, barış, 11 Eylül temalı onlarca karma sergi açıldı. Grafik alanında da pek çok eser üretildi. Bunların çoğu internet üzerinden yayıldı. Grafik sanatların 9/11 temalı en güzel işlerini Kay Rosen tipografik çalışmalarıyla yaptı. New York’un farklı “yüksek” binalarına asılan işlerin en çarpıcısı “Missing” (Kayıp) adıyla bilinen. Bu posterde 2 blok şeklinde “b” harfi eksik, Remember (Hatırla) kelimesi var.