175 Yildir Kömürün Anavataniydi, Simdi Ithal Kömürün Merkezi Oldu

1848 yilinda kömürün bulunmasiyla madencilik sektörünün basladigi Zonguldak’ta Türkiye Taskömürü Kurumu’nun yani sira çok sayida rödevans (kiralama) isletmeleri yerin metrelerce altindan kömür çikariyor. 175 yillik havza tarihi boyunca maden isçileri yerin metrelerce altinda çalisarak kömür üretti. ’Kara elmas’ olarak bilinen taskömürü, bir zamanlar ülkenin lokomotifi olan Zonguldak’tan yine ülkenin ekonomisine katki sagliyor.

Havzada üretilen yerli ve milli olan taskömürüyle sanayinin bacasi tütüyor. Koklasabilir özelligi sayesinde özellikle demir-çelik üretiminde kullanilan 7 bin 500 - 8 bin kalorilik taskömürü; elektrik üretimi için ÇATES ve Eren Enerji gibi termik santrallerde de uzun yillar ham madde olarak kullanildi.

Taskömürü cografi zorluklara ragmen üretiliyor

Kömürün varolusundan itibaren göçük ve metan gazi drenaji gibi kazalarla 5 bini askin maden sehidi veren Zonguldak, yillardir kömürle aniliyor. Yasanan maden kazalarinin ardindan isçi sagligi ve is güvenligi ön plana çikartildi. Alinan tedbirler artirildi. Yer altindaki cografi zorluklara ragmen karaelmasi yeryüzüne çikartan madenciler için iki asgari ücret uygulamasi da hayata geçirildi. TTK’ya ait maden sahalarini kiralama usulüyle isleten firmalar ise maliyetlerin artmasina bir de kömürü ham madde olarak kullanan sirketlerin ithal kömür kullanmaya baslamasiyla zor günler yasamaya basladi.



Stok sahalari yerli kömürle doldu, santraller kömürü yurtdisindan getirdi

Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan’in yerli ve milli kömürün çikartilmasi yönündeki açiklamalarinin ardindan kömür çikartan isletmeler stok sahalarini taskömürüyle doldurdu. Yerli ve milli taskömürünü ham madde olarak kullanacak olan dev sirketlerin kömürü yurt disindan ithal etmesi tepkilere neden oldu.

Adeta taskömürüne sirtini dönen ÇATES, Eren Enerji gibi dört büyük sirket karsisinda 3 bine yakin maden isçisi issizlik endisesi yasamaya basladi.

Ham maddeye yakinligi sebebiyle bölgeye kurulan termik santraller ve fabrikalarin gemilerle yurt disindan kömür getirmesi bölge halkinin da tepkisine neden oldu. Zor sartlar altinda yerin metrelerce altindan çikartilan yüksek kalorili tonlarca taskömürü stok sahalarini doldurdu.

Yillik kömür ihtiyacinin yüzde 5’ini karsiliyor

Bati Karadeniz Maden Havzasi’ndan çikartilan; sirketlerin demir-çelik ve elektrik üretiminde ham madde olarak kullandigi taskömürü ise yalnizca yüzde 5’lik ihtiyaci karsiliyor. Buna ragmen sirketlerin kömür ithal etmesine tepki gösteren isletmeci Ismail Ofluoglu, "Dert sadece bizim derdimiz degil. Madenlerde çalisan bir sürü arkadasimiz issiz kalacak. Biz bunun pesindeyiz" diyerek yasanan soruna dikkat çekti.

Dört sirketin yillik ortalama 20 milyon tona yakin kömür ihtiyacina karsilik rödevansli sahalardan ortalama 1 milyon tona yakin kömür üretildigini söyleyen Ofluoglu "Buna bile burun kiviriyorlar" diyerek söyle devam etti:

"Yöremizde dört büyük firmamiz olmasina ragmen bunlarin yillik ÇATES’in 1,8 milyon ton civarinda. Eren Enerji’nin 9-10 milyon ton civarinda diger iki firmanin 7-8 milyon ton kömür tükettikleri yerde bizim stoklarimizda da 10 bin ton civarinda biriken kömürümüz var. Ne hikmetse Cumhurbaskanimiz yerli ve milli derken bu arkadaslar sag olsun Zonguldak’imiza sirtini dönmüs durumdalar. Dert sadece bizim derdimiz degil. Bir sürü arkadasimiz issiz kalacak. Ekmeksiz kalacak. Biz bunun pesindeyiz. Zaten sikintili süreçten geçiyoruz. Bu sikintili süreçte para kazanmayi degil sadece ayakta durmayi hesap ediyoruz. Toplamda sadece rödevansli sahalardan üretilen kömür 1 milyon ton civarinda. Bunu zaten dört büyük firmaya versek kullandiklari kömürün yüzde 5’ine tekabül ediyor. Buna bile burun kiviriyorlar. Fabrikalarimizin bölgemize kurulmasinin amaci zaten taskömürü havzasina yakin olmasi gerekir. Çünkü bir ton demir eritebilmek için iki ton kömür kullanilmasi gerekir. Buna ragmen tamamen su an sirtlarini bize dönmüs durumdalar."

"Eren Enerji daha rahat para kazanabilmek amaciyla bölgeye geldi"

ÇATES’in yani sira Eren Enerji firmasinin da bölgeye santral kurma amacinin havzadaki kömürü kullanmak olduguna dikkat çeken Ofluoglu, "Eren Enerji hatta isletmecilerden yerli kömür alacagi yönünde yazi aldi. En ufak bir sikintida yerli kömüre sirtini döndü" diyerek tepkisini dile getirdi. Linyit maliyetiyle taskömürü maliyetlerinin bir olmamasina ragmen EPDK kararlarinda ayri ayri hesaplanmadiginin da altini çizen Ismail Ofluoglu sözlerini söyle tamamladi:

"ÇATES deseniz zaten kurulma amaci TTK’nin ikinci kalite kömüründen elektrik enerjisi üretmek. Keza Eren Enerji de bu bölgede santrali oldugu için buraya daha rahat santralini kurup para kazanabilme amaciyla gelmistir. Hatta ilk geldiginde iki saha almistir. Buraya rahatlikla santral kurabilmek için. Akabinde bizim gibi rödevansli saha sahiplerinden de yazi alarak kömürlerini alacagi yönünde. Fakat sonra da en ufak sikintida sirtini Zonguldak sehrine dönmüs durumda. Hal böyle olunca bizler sikintiya girdik. Yörede havzada çalisan 2 bin 500-3 bin civarinda çalisan arkadaslarimizin bir çogu bu sebepten dolayi bu is düzelmezse 2-3 ay içerisinde kesinlikle issiz kalacaktir. Bunu biz tabi ki istemiyoruz. Tabi ki hosumuza giden bir sey degil. Sesimizin çikmasi zaten bu arkadaslarimizin issiz kalacagindandir. Bir baska sikintimizda EPDK. Hidroelektrikten üretilen enerjinin miktari, linyit kömürden üretilen elektrik miktari, taskömüründen üretilen elektrik miktari, günesten üretilen elektrik miktari gibi. Hepsinden üretilen elektrik miktari varken ve taskömüründen üretilen elektrik miktari 0,98. Hal böyleyken ey EPDK siz bunu kalem kalem ayirdiniz da fiyatlandirmaya gelirken neden taskömürü ile üretilen elektrik miktarini ayirmadiniz. Linyitin maliyetleriyle taskömürü maliyetleri arasinda daglar kadar fark var. Bu sizlerin gözünden nasil kaçti. Cumhurbaskanimiza sonuna kadar güveniyoruz. Ama her seyi Cumhurbaskanimizdan bekliyorlar. Cumhurbaskanim lütfen size sesleniyorum. Cumhurbaskanimiz her yerde her firsatta ’yerli ve milli üretim’ derken EPDK nasil elektrik üretiminde taskömürü ve linyiti birim olarak ayiriyorsaniz bunlarin maliyetlerinin de farkli oldugunu bildiginiz halde linyitle es deger tuttunuz. Bunu gözünüzden nasil kaçirdiniz? Yoksa bu bir sabotaj mi? Cumhurbaskanimiz ’yerli ve milli’ derken siz yoksa bunu sabote mi ediyorsunuz."

Yasanan gelismelerin ardindan söz konusu sirketlerden biri önümüzdeki Subat ayi itibariyle yerli kömür almayi planladigini duyurdu. Yöre halki da bölgede kurulu olan ve varliklarini taskömürüne borçlu olan tüm sirketlerin yerli kömür almaya baslayacagi güne kadar tepkilerini yineleyeceklerini sözlerine ekledi.