'1960 Darbesinde Halkın Tepkisi Böyle Olsaydı Acılar Yaşanmazdı'

YASEMİN KALYONCUOĞLU/MELİKE KINACI - Merhum başbakanlardan Adnan Menderes'in gelini ve merhum siyasetçi Aydın Menderes'in eşi 27 Mayıs 1960 askeri darbesinin tanıklarından Ümran Menderes, 15 Temmuz FETÖ darbe girişiminin önlenmesindeki en büyük başarının millete ait olduğunu belirtti.

Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk askeri darbesi 27 Mayıs, dönemin Başbakanı Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın idamlarına uzanan süreçte, Türk siyasetinin en kötü dönemlerinden biri olarak tarih sayfalarına kazındı.

İlk askeri darbenin en önemli şahitlerinden Ümran Menderes, AA muhabirine 15 Temmuz'daki FETÖ'nün darbe girişimine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Darbe girişimini aile dostları ve yakınlarından öğrendiğini kaydeden Menderes, o gece hiç uyumadığını ifade etti.

- '1960 darbesi ile 15 Temmuz darbe girişiminde şartlar farklı'

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ve bakanların dik duruşu ve cesaretiyle darbe girişiminin önlendiğini ama en büyük başarının millete ait olduğunu kaydeden Menderes, 'Demokrasi nöbetine katıldım. Halka 'sizlerin önünde saygıyla eğiliyorum' dedim. O kadar içten söyledim ki onu. Milletimize çok şey borçluyuz. Onlar bana 'özür diliyoruz' dediler. Yakınımdakilere 1960 darbesinin olduğu şartlarla, bugünkü şartların farklı olduğunu söyledim.' şeklinde konuştu.

Menderes, 1960 darbesi ile 15 Temmuz darbe girişiminin kıyaslanamayacağını belirterek, '1960 darbesi ile bu darbe arasında saat ve görüntü itibarıyla farklılıklar olduğu açık. O gece yarısı sabaha karşı yönetime el koyulduğunda rahmetli Türkeş'in sesi ile irkilmiştik. Biz de bilmiyorduk ne olduğunu, o zaman teknoloji bu kadar ilerlemiş değil, herkes her şeyden haberdar olamıyor, her evde telefon yok. Yani daha zor durumdaydı millet.' dedi.

- '1960'da halkın tepkisi böyle olsaydı, acılar yaşanmazdı'

Halkın tepkisinin 1960 darbesinde, 15 Temmuz'daki gibi olması halinde farklılıklar olacağını ve tüm bu acıların yaşanmayacağını ifade eden Menderes, 'Türkiye ne zaman yükselişe geçse çelme takmak istiyorlar. Türkiye çağ atlıyor, büyük güçler buna 'dur' demek için yeni şeyler icat ediyorlar. Kimi zaman Alevi-Sünni çatışması veya Türk-Kürt çatışması yaratıyorlar. Şimdi de Müslüman'ı Müslüman'a kırdırmaya çalıştılar. Bu daha da korkunç. Bu bir darbe değil, terör demek daha doğru.' şeklinde konuştu.

Darbeyi yapanları anlayamadığını dile getiren Ümran Menderes, 'Rütbeleriniz var, bunu nasıl yapıyorsunuz. Bizim göz bebeğimiz silahlı kuvvetlerimiz. Nasıl olur böyle bir şey, aklım almıyor. Hepsinin çocukları var, onlar bu ülkede nasıl yaşayacak. Hiç mi düşünmediniz. Çok üzücü, çok üzüldüm gerçekten.' ifadelerini kullandı.

Ümran Menderes, Adnan Menderes'i halkın unutmadığını, Türkiye'nin dört bir yanından anıt mezarına ziyaretçiler olduğunu anımsatarak, 'Bu sevgi bitmedi, bitirilemedi. Bizim milletimiz her şeyin farkında.' şeklinde konuştu.

Birçok kişi gibi darbelerin bittiğini düşündüğünü, yapılan tespitlerin yanlış çıktığını vurgulayan Menderes, şunları kaydetti:

'Darbeler bitti diyorduk ama kafamızda bir yerlerde vardı olabileceği şüphesi. Bitti diyorduk. Darbeler ülkeyi ileri değil, geriye götürüyor. Hiç de güzel olmuyor. Gerçi Türkiye'nin birkaç senedir yaşadığı zorluklar küçümsenecek gibi değil. Güneydoğumuzda terör ile baş edilmeye çalışılıyor. Sanırım herkes bu planda maşa oldu. Türkiye'yi parçalayıp bölüp yok etme planı. Hükümetimiz dik durdu, istediklerine ulaşamadılar.'

- 'Herkesin cemaatle ilgisi oldu bir dönem'

Ümran Menderes, Aydın Menderes'in darbelerden dolayı çok çektiğini, çocuk yaşında büyük üzüntüler yaşadığını ama tüm zorlukları inancıyla yendiğini aktardı.

TBMM'nin tarihinde hiç yaşamadığı bir şeyi yaşadığını ifade eden Menderes, 'Meclise nasıl yaparlar bunu, sizin de meclisiniz. Bu nasıl bir akıl, nasıl bir vicdandır.' dedi.

FETÖ ile herkesin zaman zaman ilgisi olduğunu ifade eden Menderes, 'Beni de seviyorlardı. Aydın Menderes'in vefatından sonra bana ödül vermişlerdi. Hepimizin bir dönem cemaatle ilgisi oldu. Bir zaman anlayamadık, 'nasıl bir iştir' dedik. 'Bu nedir' dedik. Okullar açılıyor. Ülkelerde İstiklal Marşımız söyleniyor, Türkçeler öğreniliyor. Güzel şeylerdi, demek ki dış görünüşmüş. İçte daha farklı işler ifa ediliyormuş.' değerlendirmesinde bulundu.