2012 Yılında Türk-Çin İlişkileri Böyle Geçti

Ekonomik ilişkilerdeki ilerlemeler ön plana çıkarken, özellikle iki ülke liderlerinin yaptıkları ziyaretler, ilişkilere yeni boyutlar kazandırdı. İlişkilerin gelişmesinin temelleri 2009 yılında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül 'ün dönüm noktası olarak nitelendirilen ziyaretiyle başlamıştı. 2012 'de de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 'ın yine Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olarak, 27 yıl aradan sonra resmi Çin ziyaretiyle ilişkiler zirve yaptı. Bu ziyaret Çin basınında da geniş yer buldu ve ikili ilişkilerin ' 'balayı dönemi ' 'ne girdiği yorumları yapıldı.Ziyarette Başbakan Erdoğan 'a kabinenin ağır toplarından Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ve AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik ve 300 yüze yakın işadamı eşlik etti. Ziyarette stratejik anlaşmalara da imza atıldı. Erdoğan 'ın ziyaretine Uygur bölgesinden başlaması ve burada verdiği mesajlar da önemli bulunmuştu.

Diplomatik ilişkilerin kuruluşunun 40. yılına denk gelen Erdoğan'ın Çin ziyareti ile ilişkiler yeni ve kapsamlı boyutlar kazandı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 2009 yılı Haziran ayrında yaptığı Çin ziyaretinde gündeme gelen pek çok işbirliği projesi Erdoğan'ın ziyaretinde sonuçlandırıldı ve Türk-Çin ilişkilerinde yeni bir çığır açıldı.Çin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Xi Jinping 'in (geçtiğimiz ay ordunun ve Partinin başkanı seçildi ve 2013 Mart ayında Cumhurbaşkanlığını devralacak) Cumhurbaşkanı Abdullah Gül 'ün davetiyle Şubat ayında Türkiye 'ye ziyareti de iki ülke ilişkilerinin gelişmesi açısında önemliydi. Bu ziyarette de kapsamlı görüşmeler yapıldı.İki ülke ilişkilerinde diğer önemli bir gelişme de Türkiye 'nin ilk yüksek çözünürlüklü yer ve gözlem uydusu Göktürk-2 'nin 18 Aralık 'ta Çin 'den başarıyla fırlatılıp yörüngeye oturması oldu.Pekin 'de yapılan toplantıda Türkiye 'nin Şanghay İşbirliği Örgütü 'ne gözlemci ülke statüsü verilmesi de ikili ilişkilere olumlu yansıdı.Türkiye 'nin Pekin Büyükelçiliğine göre Çin 'den 80 heyet Türkiye 'yi ziyaret etti. Türkiye 'den ise 30 heyet Çin 'i ziyaret etti.

EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

Çin, Almanya ve Rusya'dan sonra Türkiye'nin en önemli ticaret ortaklarından biri haline geldi. 2012 yılı sonu itibariyle Türkiye 'nin Çin 'e yönelik toplam ihracatının yaklaşık 2,8 milyar dolara ulaşması, ithalatının ise 21,1 milyar dolar civarında gerçekleşmesi bekleniyor.Çin 'den yapılan ithalatın geçen yıla oranla gerileyecek olması (ithalat Haziran ayından buyana beş aydır gerileme eğilimde) nedeniyle yıl sonunda toplam ikili ticaretin 23,9 milyar dolar dolayında gerçekleşmesi bekleniyor.2011 'de Türkiye ile Çin arasındaki dış ticaret hacmi 24,2 milyar dolar ilken, ithalat rakamı da 21,7 milyar dolar gerçekleşmişti.

İhracatın sektörel yapısına bakıldığında maden ve metallerin ağırlığı devam etmekle birlikte, kimyevi maddeler ve mamülleri, elektrik ve elektronik, kuru meyve ve mamülleri, iklimlendirme (soğutucu ve ısıtıcı aletler) sanayi ürünleri, fındık ve mamülleri ve halı gibi sektörlerde önemli artışlar kaydedildi.

TÜRKİYE 'NİN ÇİNDEKİ YATIRIMLARI

Resmi rakamlara göre Türkiye 'nin Çin 'deki yatırımları 150 milyon dolara ulaştı. Kazancı Holding bünyesindeki Aksa Jeneratör 'ün 28 Mayıs 'ta Çin'in doğusundaki Jiangsu eyaletinin Changzhou şehrinde dünyanın en büyük üretim kapasiteli jeneratör fabrikasının açılışını yapması, ayrıca etsiz çiğ köfte zincirinde Türkiye'nin bilinen ismi Komagene, Çinli ortağıyla ilki Çin'de Müslümanların yoğun olarak yaşadığı Ningxia Hui Özerk Bölgesi'nin merkezi Yinchuan şehrinde 'd'gene ' (dönergene-Çincesi Kababu) markası adı altında franchise sistemiyle döner satış noktası açması ve bu sayıyı birkaç sene içinde 400 'e çıkarma hedefi de ikili yatırımlar açısında önemliydi. Çin'deki en büyük Türk yatırımcıları arasında Türk Hava Yolları, Aksa Jeneratör, Beko, ve Fiba Holding'in Star Mall'u bulunuyor.Türkiye 'deki Çin sermayeli yatırımlar da yaklaşık 100 milyon dolar civarında bulunuyor. Çin kayıtlarına göre Aksa'nın bu yatırımıyla birlikte Çin ana kıtasındaki Türk sermeyeli yatırımlar 150 milyon dolara yaklaşmış oldu. Ancak Hüsnü Özyeğin'in Hong Kong girişli ve Çin'in kuzeyindeki Shenyang şehrinde yer alan Star Mall alışveriş merkezi yatırımının da 250 milyon dolar olduğunu biliniyor.Karşılıkı ticari ve yatırım ilişkilerinin geliştirilmesi adına Çin 'de temsilcilikleri bulunan Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON), Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD), Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), Çin Sanayici İş Adamları Derneği (TÜÇSİAD) ve Guangdong Türk İşadamları Derneği (GUTİAD) gibi sivil toplum örgütlerinin çalışmaları da ayrıca önem arz ediyor. Özellikle TUSKON 'un yaptığı ' 'ticaret köprüleri ' ' etkinlikleri Çin yatırımlarının çekilmesi ve Çinlilerin Türkiye 'nin yatırım imkanlarını yakından tanıması adına kayda değer görülüyor.

ASKERİ İLİŞKİLER

Askeri ilişkiler de 2012 'de gelişmesini sürdürdü. Her ne kadar bu yıl ikili üst düzey askeri ziyaretler yapılmadıysa da askeri personel eğitimi ve savunma sanayi gibi alanlarda işbirliği arttı. Suriye sorunu gibi kritik gelişmelerden ötürü Türkiye 'den Çin 'e askeri üst düzey ziyaret yapılamadı. Çin 'den gerçekleşen iki ziyaret olarak ise Çin Deniz kuvvetleri Komutanı Oramiral Wu Shengli ve Hava Kuvvetleri Komutan yardımcısı Korgeneral Yang Dongming 'in Eylül ayında beşer günlük ayrı ziyaretleri öne çıktı. Heyet ziyaretleri de devam etti.

KÜLTÜR VE TURİZM İLİŞKİLERİ

Çinlilerin Türkiye 'yi son yıllarda tanımlarıyla bu ülkeden Türkiye 'ye giden turist sayısı 2012 yılında yaklaşık 108 bin oldu. Bu oran geçen yıla oranla yüzde 16 'lık arttı.Türkiye 'de yıl boyunca Çin Kültür Yılı etkinlikleri yapıldı. Bu kapsamda Çin 'in meşhur toprak askerlerinden (Terracotta) bir bölümü ile Dongguang bölgesindeki mağara parçaları Türkiye 'de sergilendi. Ayrıca 2013 'te de Çin 'de Türkiye yılı düzenlenecek ve bu kapsamında Türkiye 'nin değerli tarihi eserleri Çin 'de sergilenecek.Üst düzey ziyaretler:

Türkiye 'den Çin 'e:
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, 6-7 Mart 2012, Hong Kong
Başbakan Erdoğan ve beraberindeki heyet, 7-11 Nisan 2012, Urumçi-Pekin - Şanghay
Maliye bakanı Mehmet Şimşek, 18-20 Temmuz, Hong Kong
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, 31 Ağustos-2 Eylül, Urumçi
Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, 19-20 Kasım, PekinÇin 'den Türkiye 'ye:
Çin cumhurbaşkanı Yardımcısı Xi jinping, 20-22 Şubat Ankara, İstanbul
Çin Meclis Başkanı Wu Bangguo, 27-28 Mayıs, transit geçiş
Çin Deniz kuvvetleri Komutanı Oramiral Wu Shengli ve Hava Kuvvetleri Komutan yardımcısı Korgeneral Yang Dongming 'in Eylül ayındaki 5 günlük ziyaretleri

ÇİN 'DEKİ ÖNEMLİ GELİŞMELER

2012 yılında Çin 'de çok önemli gelişmeler kaydedildi. Bunlar özetle şöyle:
-Çin'in mistik deniz ejderhası (Jiaolong), Mariana çukurunda 7 bin 20 metreye insanlı dalış yaparak rekor kırdı.
-Çin 'in insanlı Shengzhou-9 uydusu, yörüngede Semavi Saray (Tiengong-1) ile uzaktan kumanda aracılığıyla kenetlenerek rekor kırdı.
- Liu Yang, Shengzhou-9 uydusunun taşıdığı üç mürettebattan biri oldu ve Çin'in ilk kadın astronotu (Çinliler taykonot diye adlandırıyor) olarak tarihe geçti.
- Çin, J-31 adını verdiği ve kendi ürettiği 5. nesil hayalet uçağının ikinci modeli ilk kez denedi.
-ABD, J-20 ve J-21 adında kendi üretimi olan iki hayalet uçağı deneyen ve J-15 savaş jetini ilk uçak gemisi Liaoning 'de test eden Çin 'e karşı 2017 'de hazır olacak şekilde özel bir filo kurmaya karar verdi. ABD ayrıca Çin tehdidine karşı donanmasının yüzde 60 'ını 2020 'ye kadar Pasifik 'e kaydıracağını açıkladı.

-Çin, 80 kilogram yük alabilen ve maksimum hızı saatte 161 kilometre olan ilk insansız helikopterini hizmete koydu.
-Çin'in ilk uçak gemisi 'Liaoning (eski adıyla Varyag) ', Çin donanmasına teslim edildi ve uçakların kalkıp inmesi başarıyla gerçekleştirildi.

-Çin'in gelecekteki lideri olabileceği gözüyle bakılan eski Ticaret Bakanı ve Chongqing şehri parti sekreteri Bo Xilai, adının İngiliz bir işadamının öldürülmesi olayına karışması sonucu partiden ihraç edildi ve Bo 'nun eşinin de ömür boyu hapse çarptırıldığı skandal olay dünyada büyük yankı uyandırdı.
-Çin ve Japonya arasındaki tartışmalı adalar gerginliği iki ülkeyi savaşın eşiğine getirdi.
- Çin siyasi tarihinin en önemli kongrelerinden olan Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) 18. Milli Kongresi 'de ÇKP 'nin ve ordunun yeni başkanı Cumhurbaşkanı Yardımcısı Xi Jinping oldu.
-Çinli yazar Mo Yan, Çin 'in ilk Nobel Edebiyat ödülünü alan yazar oldu.
- Çin, toplam uzunluğu 8 bin 704 kilometreyi bulan ve Türkmen gazını Çin-Kazakistan sınırındaki Şincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Huoerguosi mevkiinden başlayıp, ülkenin doğusundaki Şanghay, güneydoğudaki Guangzhou ve Hong Kong'a nakledecek dünyanın en uzun doğalgaz boru hattını hizmete çatı.
-Çin, başkent Pekin'den kalkan ve 2 bin 300 kilometre uzaklıktaki Guangzhou kentini 8 saate indiren dünyanın en uzun yüksek hızlı tren hattını hizmete açtı.
-Çin, Rusya ile birlikle Suriye 'ye yönelik Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 'nin tasarılarını veto etti.
-Çin, ABD'nin ürettiği ve küresel navigasyon kullanım piyasasının büyük kısmını kontrol eden Global Navigasyon Sistemi'ne (GPS) denk gelen milli yapım Beidou Navigasyon Uydusu'nu hizmete koydu.
-Çin'in uzaya gönderdiği ikinci Ay araştırmaları uydusu, yerküreye yaklaşık 7 milyon kilometre uzaklıktaki Toutatis adlı asteroiti en yakından görüntülemeyi başardı.
-2012 Londra Olimpiyatları 'nda Çin, 38 altın, 22 gümüş, 27 bronz madalya ile ABD 'nin ardından olimpiyat rekorları kırarak, ikinci oldu.