İslam, Almanya'da resmi din olarak tanınmasa da Katolik ve Protestanlıktan sonra inananı olan üçüncü büyük inanç olarak öne çıkıyor. Katolik, Protestan, Yahudilik, Ortodoks inancından olan öğrenciler okullarda inançlarını müfredat kapsamında öğrenirken temel eğitimde 700 binden fazla Müslüman öğrenci için eyaletler farklı çözüm yolları arıyor. Müslümanlardan muhataba gerek kalmadan basit anlamda İslam Bilgisi (Islamkunde) ile ara çözüm geliştiren eyaletler, inanca dayalı İslam Din Dersi (Bekenntnis orientierte Islam-Unterricht) için muhatap sorunu yaşadıklarını ifade ediyor. İnanca dayalı din dersinin okul müfredatına girebilmesi için, dersin içeriğini belirleyecek dini cemaat statüsüne sahip bir muhatap gerekiyor.
ANAYASA "HAK", SİYASİLER "MUHATAP" DİYOR
Federal Anayasa'nın din dersi ile ilgili 7. maddesine göre, inanca dayalı din dersi devlet denetiminde dini cemaatler tarafından verilebilir. Yıllardır bu hakkın Müslümanlar tarafından kullanımı resmi muhatap sorununa takılıyor. Siyasiler, " Karşımızda tek bir yapı yok. Kimi muhatap alacağız?" kolaylığına sığınırken, Müslümanların bir araya gelme çabaları devam ediyor. Federal düzeyde Almanya Müslüman Koordinasyon Kurulu (KRM) çatısı altında hareket etmeye çalışan Müslüman toplum eyaletler düzeyinde farklı dernekler tarafından temsil ediliyor.
HESSEN, ALMANYA'YA MODEL OLMAK İÇİN YOL ÇIKTI
Özel statüye sahip olan Berlin, Brandenburg ve Bremen eyaletlerinde dini cemaatler muhatap olma şartına gerek duymadan inanca dayalı din dersini verebiliyor. Bu üç eyalette yeterli öğrenci sayısına ulaşan ve öğretmen sorununu çözen cemaatler inançlarını öğretmek için eğitim bakanlıklarına başvuruyor. Bakanlık ders için yer gösterip, masrafların yüzde 90'ına kadar karşılıyor.
Muhatap sorununu çözme hedefi ile yola çıkan HESSEN eyaleti "Almanya'ya model" olacağını iddia etti. 1,5 yıldır inanca dayalı İslam Din Dersi hazırlıklarının yapıldığı eyalet bunu gerçekleştirebilirse İslam dersi ilk defa okul müfredatına girecek ve diğer eyaletlere örnek olacak. Hessen Uyum ve Adalet Bakanı Jörg- Uwe Hahn, muhatap olmak isteyen kuruluşlara yerine getirmeleri gereken on maddelik bir şart sundu ve diğer taraftan da dersin içeriğinin belirlenmesi için Eğitim Bakanlığı bünyesinde kurum temsilcilerinden oluşan bir çalışma gurubu oluşturdu. İslami kurumlar ev ödevlerini yerine getirirken Hahn'ın medyaya yansıyan "İslam Din Dersi yerine İslam Bilgisi- Islamkunde verilebilir." açıklaması kamuoyunda hükümetin bu konudaki samimiyetine kuşku uyandırdı.
DİN DERSİNDE KİMLER MUHATAP OLMAK İSTİYOR?
İnanca dayalı İslam Dersi'nin (Bekenntnis orientierte Islam-Unterricht) verilmesi için dini cemaat statüsünü elde etmiş bir veya birden fazla dini cemaatin olması gerekiyor. Muhatap bulma çalışmalarını bu yasama yılının sonuna kadar tamamlamayı hedefleyen Hessen hükümeti, en geç 2013/14 yılında okullarda İslam Din Dersi konusunda uygulamaya geçilmesini planlıyor. Bu arada dini cemaat olarak tanınacak (Religionsgemeinschaft) kuruluş, İslam din dersine muhatap olacak ama kamu tüzel kişiliği hakkını elde edemeyecek. Dini cemaat statüsü okullarda verilecek din dersinin içeriğini ve öğretmenleri belirleme konusunda önem arz ediyor.
HANGİ KURULUŞLAR HAZIRLIKLARINI SÜRDÜRÜYOR?
Kanunen her kurum muhatap olmak için hazırlıklarını tamamlayıp başvurusunu yapabiliyor. Fakat hükümetin duruşu kimin bu hakkı elde edeceği konusunda önemli. Hessen'de tabanı olan Milli Görüş, ATIB, ATB, Türk Federasyonu gibi kuruluşlar bakanlık tarafından yuvarlak masa toplantılarına davet edilmezken DITIB, IKMB, Şii mezhebi temsilcisi Hz. Fatima Camii, Pakistanlı Müslümanları temsilen Ahmediye Cemaati ve Faslılar sürece dahil edildi.
1. DİYANET İŞLERİ TÜRK İSLAM BİRLİĞİ (DITIB) HESSEN TEŞKİLATI
HESSEN'de İslam Din Dersi konusunda muhatap adaylarından birisi Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DITIB) Hessen Teşkilatı. Eyalette 80 dernek ile eyaletteki en büyük kuruluş olan DITIB, eyalet yapılanmasına giderek en önemli adımlardan birisini attı. Fuat Kurt'un Başkanlığı'nı yaptığı eyalet teşkilatı, İslam Din Dersi konusunda çalışmalarını hızla sürdürüyor.
2. İSLAM KÜLTÜR MERKEZLERİ BİRLİĞİ (IKMB) HESSEN TEŞKİLATI
IKMB'nin Almanya genelinde 300'ün üzerinde derneği var.Önceden merkezi bir yapılanma vardı ama şuan her eyalet ve şehir kendi yerel idare heyetini kurdu ve sorunları kendi idare heyetleri arasında çözüyor. Hessen eyaletinde IKMB'nin 25 derneği faaliyet gösteriyor. Hessen'de ortalama 3 bin üyesi var.
3. Şİİ MEZHEBİNDEN HZ. FATİMA ZEHRA CAMİİ
Frankfurt ve çevresinde Türk ve Pakistan kökenli 300 Şii mezhebinden ailenin olduğu tahmin ediliyor. Küçük bir cemaat olan Şiiler, yuvarlak masa toplantısına davet edilmekten memnunlar fakat tek başlarına dini cemaat statüsü almak için başvuruda bulunma konusunda karar vermiş değiller. Daha çok DITIB ve IKMB ile ortak hareket etmeyi planlıyorlar.
4. AHMEDİYE CEMAATİ
Ülke genelinde, Almanya Ahmediye Müslüman Cemaati olarak yapılanan Pakistan asıllı Ahmediye Cemaati, eyaletler dernekleri kurmuş ve camiler de açmışlar. Almanya genelinde yaklaşık 30 bin kayıtlı üyesinin olduğu tahmin edilen Ahmedilerin, Hessen eyaletinde 2-3 bin arası üyesi olduğu belirtiliyor. Mezhep olarak farklı olan Ahmediye'lerin, İslam din dersinin içeriği konusunda DITIB, IKMB ve Hz. Fatima Camii'nden farklı hareket edecekler.
5. ALMANYA FASLILAR MERKEZ KONSEYİ
Almanya genelinde 120 Camisi bulunan Faslı Müslümanların Hessen eyaletinde de 40 Camisi var. 40 bin kadar Faslı'nın yaşadığı Hessen eyaletinde yaklaşık 10- 15 bin öğrencinin olduğu tahmin ediliyor. Din dersinde muhatap olma şartlarından birisi, dini kurulusun uzun süreden beri üyelerine hizmet veriyor olması. Faslılar dernek yapısına yeni kavuştukları için dini cemaat statüsü elde etmek için başvuru yapamıyor. Fakat yuvarlak masa toplantılarına davet edildikleri için sürece dahil olmuş durumdalar. "DITIB ile farklılıklarımız yok"diyen Almanya Faslılar Merkez Konseyi Hessen Başkanı Ömer Kuntiş, DITIB'e destek vereceklerini söyledi.
KURULUŞLARDAN İSTENEN ŞARTLAR
İslam Din Dersi'ne muhatap olmak isteyen kuruluşlara on maddelik bir ön şart verildi. Bunlar sırasıyla:
Üyelerinin dini ihtiyaçlarını kapsamlı bir şekilde karşılayan İslam cemaati/cemiyet olması.
Yeteri kadar üyenin varlığı ve bu üyelerin uzun süre dini ihtiyaçlarını gidermek için ortak hedef için beraber çalışmaları.
Dini cemiyetin, temel ilkelerini tanımlaması ve İslam Din Dersi konusunda prensiplerini tanımlaması
Dini cemiyetin temel prensiplerini resmi kurum ve kuruluşlara karşı temsil eden organ ve personelin belirtilmesi, temsil şartlarının ve kurallarının belirlenmesi.Böylece resmi kurumların muhataplarının cemaat adına hareket eden yetkili olduklarını açık şekilde bilmeleri.
Cemiyetin/cemaatin üyelik şartlarını açık ve net şekilde tanımlaması. Hiç kimsenin kendi isteği dışında üye yapılmaması
Cemiyetin özgür ve demokratik Anayasaya kurallarına bağlı olduğunu göstermesi
Cemiyetin uzun süreli ve yeteri çoğunlukta üyeye sahip olması
DİN DERSLERİ ALMANCA VERİLECEK
İslam Din Dersi için homojen olma şartı bulunmuyor. Tam aksine farklı inanç esaslarına dayanan çeşitli İslam din dersi verilebilecek. Anayasa'nın Art. 7 GG maddesine göre din ve dünya görüşü açısından tarafsız olan devlet, din dersinin içeriğini de belirleyemiyor. Bu görev dini cemaatlere ait. Aynı zamanda yabancı devletler de Almanya'nın belirleyemediği, dini cemaatlerin temel prensiplerini belirleyemiyor. İslam din dersinin ve içeriğinin başka devlet tarafından belirlenmesi anayasaya aykırılık oluşturuyor. Dini cemiyet/cemaatlerin temel prensiplerini ve dini inanç ilkelerini başka bir devletten bağımsız olarak tanımlaması gerekiyor. Din dersinin genel pedagojik eğitim kurallarına uygun olması gerekiyor. Bu nedenle İslam din dersinin Almanca verilmesi şart koşuluyor.
İSLAM DİN DERSİNDE HER EYALET KENDİ KONSEPTİNİ BELİRLİYOR
Eyaletlerin İslam din dersi konusunda uygulamaları farklılık gösteriyor. Bazı eyaletler etik dersi kapsamında İslam Bilgisi (Islamkunde) eğitimi verirken bazıları oluşturdukları yuvarlak masalarla yeni din dersi eğitimi modeli hazırlıyor. Katolik, Protestan, Yahudilik, Ortodoks inancı eğitimine karışamayan eyaletler İslam din dersi için farklı uygulamalar geliştiriyor.
Hessen
? Müslüman öğrenci sayısı 65 bin
?2002/2003 eğitim yılından itibaren Etik dersi kapsamında İslam bilgisi de veriliyor
?İnanca dayalı İslam din dersi çalışmaları devam ediyor
?İslam din dersi konusunda her hangi bir uygulama yok
Baden- Württemberg
?Yaklaşık 70 bin Müslüman öğrenci bulunuyor
?2006/ 07 yılından itibaren inanca dayalı İslam din dersi verilmesi yönünde 23 okulda model proje başlatıldı ( 15 İlkokul, 6 Weiteführendeschule 5. ve 6. sınıf )
?Toplam 900 öğrenci İslam din dersine katılıyor
? Haftada iki saat veriliyor
? Egitim Bakanlığı ilk başta 110 caminin üye olduğu Islamische Glaubensgemeinschaft Baden-Württemberg e.V ile İslami kuruluşların temsilcileri, Karlsruhe ve Ludwigsburg Pedagoji Yüksek Okulu'ndan bilim adamlarının katıldığı yuvarlak masa oluşturdu fakat Bakanlık şuan İslam din dersi sürecini tek başına yürütüyor
? PH Karlsruhe, PH Ludwigsburg ve PH Weingarten'da İslam din dersi öğretmeni/ pedagogu yetiştirilmesi yönünde çalışmalar devam ediyor
Aşağı Saksonya (Niedersachsen)
?Eyaletteki Müslüman öğrenci sayısı yaklaşık 48 bin 835
? 01.08.2008'dan itibaren model proje olarak 42 ilkokulda İslam Din Dersi- Islamischer Religionsunterricht eğitimine başlandı
?2040 öğrenci İslam din dersine katılıyor
? 2012'de müfredata girmesi planlanıyor.
?Okullarda müfredata girmesi için Müslümanlardan muhatap bulma çalışmaları devam ediyor. İslami kuruluşların oluşturduğu Şura ve DITIB güçlü muhatap adayı olarak öne çıkıyor.
?Dersin içeriğini değişik temsilcilerin oluşturduğu yuvarlak masa belirliyor. Okullarda düzenli ders olarak verilebilmesi için anayasal bir muhatap olması şartı var.
? Sınıfın oluşması için 12 öğrenci şartı var ve hafta da iki saat veriliyor
?Osnabrück Üniversitesi'nde İslam din dersi öğretmeni eğitimi veren bir bölüm mevcut. Kendi ülkesinde İlahiyat eğitimi almış kişilerde ders vermek için başvurabiliyor
