1934 yilinda Rizeli Fen memuru olan Rauf Basar, Ziraat çay bahçesinde yillar önce ilk çay arastirmalarini gerçeklestirdi. 1942 yilinda yapilan arastirmalari kitap haline getirmek isteyen Basar daktilo ile 130 sayfalik ‘Çay Ziraati ve Sanati’ isimli kitabi yazdi. Verem hastaligina yakalanmasindan ötürü hayatini kaybeden Yasar’in yillar sonra kitabin sayfalarina ulasan torunu Tanil Basar, kitabi Rizeli arsivci yazar Recep Koyuncu’ya teslim etti. Recep Koyuncu ve yazar Recep Usta birlikte kitabi incelemeye baslatarak Rauf Basar’in çay ile ilgili yazdigi kitabin basilmasi için çalisma baslatti. Öyle ki arsivler açildiginda Rauf Basar’in 1942 yilinda yazdigi kitapta ÇAYKUR’un 2 yil önce yasakladigi beyaz gübreden de söz edilerek ’Kullanilmamali’ seklinde ifadeleri var.
“Bugün çay ile ilgili olan bütün kitaplar ve belgeler bizde mevcut”
Internette yanlis bilgilerin dolandigini ve gerçek bilgilerin insanlara kazandirilmasi için çalistiklarini ifade eden Recep Koyuncu, “Bizim amacimiz sehrimize ait yanlis bilgileri gerçekleri ile literatüre kazandirmak. Ulusal Çay kongresine katilmamizla birlikte bir sey daha gördük ki sehrimize çayin gelisinin 100. Yili olmasina ragmen tarihi ile ilgili herhangi bir sunum yok. Katilimcilarin buldugu tarihlendirmelerin bir çogunda hatalar var. Biz elimizde ki Rauf Basar’in arsivi isigi altinda, çayin sehrimizde ki üretim asamalarini belgelenmesinde hem de tarihlendirilmesinde, ayrica ziraat çay bahçesinde yapilan çalismalarin tamamini belgeli halde sunmak için burada bulunduk. Çay bakildigi zaman 1938 ile 1939 tarihlerinde üretime baslandigi söylenmekte. Bizim kütüphanemizin arsivi ile çayin 1930 yilinda üretildigini biz ispatlayabiliyoruz. 1938 yilindan sonra fabrikasyon islemine geçilmistir. Üretim ile fabrikasyon asamasi çok farkli. Bugün çay ile ilgili olan bütün kitaplar ve belgeler bizde mevcut. Osmanlidan günümüze kadar gelen makaleler var. Bu arsivde yayinlanmamis bir adet kitap bulunmakta. Biz bunlari arastirmacilarin hizmetine sunmak amaciyla olusturmus oldugumuz kütüphanede arastirmacilari bekliyoruz Çay 1924 yilinda 407 sayili kanunla Rize’de denenmeye baslandi. Rize’de müthis bir fakirlik vardi. Bunlar yazili kaynaklarda var. Çay 1924 yilindan itibaren Rize’de yetistirilen ve halka israrla bunun dikimi anlatilan ve 1945’ten sonra çok büyük getirisi olan bir ürün haline geldi. Bilgilerimizde çok büyük yanlislar var” ifadelerini kullandi.
“Çayin o yillarda Rize’ye tanitilmasi için hazirlanan bir kitap”
Çay ile ilgili bütün bilgilerin yer aldigi bir kitabin olduguna vurgu yapan Rizeli yazar Recep Usta ise “Kitap 1942 yilina kadar Rize’de tarim ve ziraat ile ilgili memur olarak çalismis olan Rauf Basar’in aslinda kendisinin yayinlamak üzere olan birtakim notlardan olusuyor. Üzerinde çok çalismis ama ömrü yetmemis. Çayin o yillarda Rize’ye tanitilmasi için hazirlanan bir kitap. Çay için uygun iklim ve doga sartlari, ne sekilde bahçeleme yapilmasi gerektigi, toplanma biçimi, nasil muhafaza edilmesi gerektigi gibi çayla ilgili her konuda yapilan arastirmalarin ilk kitabi” seklinde konustu.
“Rize’de çay ziraati ile ilgili 1930lu yillarda yapilmis olan ciddi boyutta çalismalar hakkinda bilgi sahibi olacaklar”
Geçmis dönemde Rize’de görev yapan amcasi ve dedesinden kalan belgeleri karistirdiklarinda ortaya 80 yil önce yazilmis ve basilmamis bir kitap çiktigini ifade eden Tanil Basar isimli vatandas da “Bende bulunan arsiv amcamdan ve dedemden kalma belgeler mevcuttu. Bunlari ben babamdan devir alinca sakladim. Içerigi hakkinda fazla bir bilgi sahibi degildim. Aslinda babamda degildi. Rauf Basar’in yazilmis bir kitabi oldugu hakkinda bilgimiz olsaydi bu kitap daha önce kitabi basilmis olacakti. Fakat biz bu kitabin varligindan haberdar olmadigimiz için bu çok uzun yillar aldi. Yaklasik 80 yil sonra ortaya çikti. Ileri yaslarimda bir görevi teslim aldim. Benim tahmin etmedigim ve beni mutlu kilan bir durumla karsilastik. Bu kitabin varligini ben de tahmin etmiyordum. Bu kitabin yakinda basimi da gerçeklestirilecek. Herkes Rize’de çay ziraati ile ilgili 1930’lu yillarda yapilmis olan ciddi boyutta çalismalar hakkinda bilgi sahibi olacaklar” dedi.
82 Yil Önce Yazilan Kitabin Basilmasi Için Çalisma Baslatildi
Rize’de 82 yil önce çayin Rize’ye ilk gelisinden itibaren yapilan çalismalar ve bilgilerin içerisinde olan, bugüne kadar gün yüzüne çikmayan kitabin basilmasi için çalisma baslatildi.
