ABD'de Resesyon Sinyali Güçlendi

MURAT ASLAN - ABD'de dün açıklanan ağustos ISM imalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) 50'nin altına gerileyerek ABD ekonomisindeki resesyon endişelerini artırdı.

Küresel ekonomide uzun süredir devam eden jeopolitik ve siyasi riskler, dünya genelinde çıktı seviyesini olumsuz yönde etkilemeye devam ederken dün 49,1 olarak açıklanan ISM imalat PMI verisi, ABD'yi de imalat sektörü daralan ülkeler sınıfına dahil etti.

ABD'de yayımlanan ISM imalat PMI verisi, 50 seviyesinin altındaki değerlerde imalat sanayisinde daralma anlamına gelirken, 1931 yılından bu yana yayımlanan bu veriye yatırımcılar tarafından büyük önem atfediliyor.

- ISM imalat PMI resesyonları doğru tahmin ediyor

Ağustosta ISM imalat PMI, bir önceki aya göre piyasa beklentilerinin oldukça üzerinde 2,1 puan azalarak Ocak 2016'dan bu yana en düşük seviye olan 49,1'e geriledi. Böylece 2018 Ağustos'ta 60,8 seviyesini gören endeks, bu seviyeden başlayan düşüş trendini devam ettirmiş oldu.

ABD Ekonomik Analiz Bürosu'nun temmuzda yayımladığı bir rapora göre imalat sektörü ABD Gayri Safi Yurtiçi Hasılasının yüzde 11,2'sini oluşturuyor.

Analistler, endeksin tarihsel hareketinin ekonominin durumuyla alakalı önemli bilgiler verdiğini, imalat endeksinde yaşanan uzun süreli gerilemenin genellikle resesyonla sonuçlandığını ifade etti.

Buna göre, 2007 Temmuz'da 50 seviyesinin altına düşen endeks, iki yıl boyunca, 2009 Temmuz'a kadar bu seviyenin altında kalarak 2008 küresel finans krizi boyunca gerileme göstermişti.

Aynı şekilde, dot.com balonunun patlamasıyla başlayan 2001 krizi öncesi de 50 seviyesinin altına gerileyen endeks, Ağustos 2000- Şubat 2002 döneminde bu seviyenin altında kalmıştı.

2008 yılından sonra aylık bazda imalat sanayisinde daralma yaşansa da bu daralmaların uzun süreli olmadığı göze çarpıyor. 2012, 2013 ve 2016'da aylık bazda 50 seviyesinin altını gören endeks, bu seviyelerde kalıcı olmamış ve tekrar 50 seviyesinin üzerine çıkmıştı.

- Endeksin alt kalemlerinde önemli bozulma göze çarpıyor

Arz Yönetimi Enstitüsü (ISM) Başkanı Timothy R. Fiore, ISM'in yayımladığı ISM imalat PMI raporunda endeks değerlerinin alt kalemlerine ilişkin yorumlarda bulundu. Fiore, ankete katılanların en çok ABD-Çin arasındaki ticaret savaşlarından kaygı duyduklarını, ticaretin, düşen ihracat siparişleri sebebiyle en büyük endişe kaynağı olduğunu kaydetti.

ISM imalat PMI'ın alt endekslerinden olan yeni siparişler endeksinin 3,6 puan gerileyerek 47,2 ile son 7 yılın en düşüğüne gerilediğini ve tüketici talebinde ciddi bozulmanın yaşandığını hatırlatan raporda, Yeni Siparişler Endeksi'nin Aralık 2015'ten bu yana ilk defa daralma gösterdiği belirtildi. Raporda, ağustos verisiyle birlikte 43 aylık genişleme döneminin son bulduğu kaydedildi.

Üretim endeksi de 1,3 puanlık düşüşle 49,5 seviyesine gerileyerek, 35 aydır kesintisiz büyümenin ardından daraldı. Göstergenin 35 aylık ortalaması 58,9 olmuştu.

İstihdam endeksi Aralık 2016'dan bu yana ilk defa 50 seviyesinin altına düşerek, 34 ay sonra istihdamda gerileme gösterdi. Temmuz ayında 51,7 seviyesinde bulunan endeks, 4,3 puanlık düşüşle 47,4'e indi.

Rapora göre yeni ihracat siparişleri ağustosta 4,8 azalarak Nisan 2009'dan bu yana en düşük seviye olan 43,3'e geriledi. Fiore, yaptığı açıklamada, ihracat siparişlerindeki azalışın katılımcılar tarafından küresel ticarette süregelen sıkıntılı durumdan kaynaklandığı şeklinde değerlendirildiğini bildirdi.

- Trump ticaret savaşlarından zararlı çıkabilir

ABD ekonomisinde önemli indikatörler bir süredir resesyon sinyali verirken, bazıları 2008 küresel finansal krizindeki seviyelerde seyrediyor.

New York Fed tarafından ABD ekonomisi için hesaplanan "12 ay sonrası için resesyon beklentisi" ağustos itibarıyla yüzde 31,5 seviyesinde. En son 2007 yılının ortalarında ulaşılan bu seviyeden sonra ABD ekonomisi tarihinin en önemli resesyonlarından birini yaşamıştı. İstatistiklere göre 1970'ten bugüne, yüzde 30 seviyesinin üzerine her çıkıldığında ABD ekonomisi resesyona girmişti.

ABD ekonomisinde diğer en önemli resesyon indikatörlerinden kabul edilen 10 yıllık ve 3 aylık tahvil getirilerinin arasındaki fark da negatif bölgeye düştü. Terse dönen getiri eğrisinde fark yaklaşık 50 baz puanla 2007'den bu yana en yüksek seviyeye çıktı.

Analistler, yeni verilerle birlikte ABD ekonomisinde geniş çaplı bir resesyon ihtimalinin arttığını belirterek, bu durumun ABD Başkanı Donald Trump'ın yeniden seçilmesi yolunda en önemli engellerden biri olabileceğini kaydetti. Trump'ın seçim öncesinde ABD içinde üretimi artıracağını vaat ettiğini belirten analistler, Çin ile süregelen ticaret savaşları sonucu üretimde yaşanan bu belirgin düşüşün Trump'ı gelecek seçimlerde köşeye sıkıştırabileceğini kaydetti.

Analistler, Trump'ın ABD Merkez Bankası'na (Fed) faizleri 100 baz puan düşürmesi gerektiği yönündeki telkinlerinin hayata geçirilmesinin zor olduğunu belirterek, ticaret savaşlarıyla başlayan ekonomik sıkıntıların Trump'a en çok zarar verebilecek konu olabileceğini söyledi.

- Küresel ekonomide sıkıntılı durum daha derinleşiyor

Ticaret savaşlarının büyük ölçekli ekonomiler arasında yaşanması sebebiyle dünya ekonomisine de olumsuz yansıdığını kaydeden analistler, imalat PMI endekslerinin Avrupa'da da düşüş eğilimini sürdürdüğüne dikkati çekti.

Avro Bölgesi ağustos imalat PMI verisi 47 seviyesinde gerçekleşirken, bu yılın üçüncü çeyreğinde kapasite kullanım oranı son üç yılın en düşük seviyesi olan 81,9'a geriledi.

Hafta başında açıklanan verilere göre Almanya'da ağustos PMI 43,5'e gerileyerek imalat sektöründeki daralmanın devam ettiğine işaret ederken, kapasite kullanım oranı 83,9 ile son 5 yılın en düşüğüne indi.

İngiltere'de de bu indikatörlerde benzer bir seyir gözlenirken, imalat PMI 47,4 ile son 7 yılın dibine indi, kapasite kullanım oranı ise yüzde 78,8 ile 2013'ten bu yana en düşük seviyeye geriledi.