Afgan Mayın İmha Ekipleri, Ülkeleri İçin Ölümle Burun Buruna Çalışıyor

Önce Rus işgali ve iç savaş, daha sonra da Taliban ve Kuzey Müttefik arasında yaşanan çatışmalar nedeniyle 30 yıldan bu yana savaş yaşayan Afganistan'ın mayın patlaması sonucu en fazla can kaybı veren ülke konumunda olduğu ifade ediliyor. Savaş sırasında tarafların kendi bölgesini korumak için plansız bir şekilde ana yollara, sokaklara ve caddelere yerleştirdiği mayınlar nedeniyle, ülkede bulunan çok sayıda yabancı asker ile Afgan halkı hayatını kaybediyor.
Başkent Kabil ve çevresinde yoğun miktarda bulunan mayınlar, mayın bulma konusunda eğitilmiş Mayın İmha Ekipleri tarafından temizlenirken, Birleşmiş Milletler Mayın Temizleme Programı altında yaklaşık 14 bin kişinin çalıştığı belirtiliyor. Bazı Avrupa ülkeleri ile ABD'nin, mayın temizleme konusunda 21 yıldır süren yardımlarını ekonomik kriz nedeniyle azalttığı Afganistan, şimdi de ise zengin Müslüman ülkelerden yardım bekliyor.
Mayın temizlemenin çok tehlikeli bir meslek dalı olduğuna dikkat çeken Muhamed Musfa, buna rağmen ülkesini temizlediği için mutlu olduğunu söylüyor.
Bagram Havaalanı çervesindeki arazide mayın temizleyen Muhamed Musfa, "Burada her şeyden önce ülkemi mayından temizliyorum. Bunun dışında burada çalışarak evime helal bir kazanç götürüyorum. İşimiz çok tehlikeli ve dikkat isteyen bir iş. Yaklaşık 7 yıldır bu işte çalışıyorum yine de en çok dikkat edilmesi gereken iş dalı olduğuna inanıyorum. Geçtiğimiz günlerde ekip arkadaşlarımızdan biri mayını etkisiz hale getirirken mayın patladı ve hayatını kaybetti, bir arkadaşımızın da gözü yaralandı" şeklinde
konuştu.
Afganistan'da görev yapan Birleşmiş Milletler Mayın Temizleme Programı (BMMTO) Başkanı Dr. Muhammed Haydar Rıza, "21 yıldan bu yana mayın temizlemek için çabalayan Afganistan'ın iç açıcı bir durumda olduğunu söyleyemem. Afganistan mayınla en çok sıkıntısı olan ülkeler arasında bulunuyor. 20 - 21 yıl içersinde, bin 600 kilometrekarelik araziyi mayından temizledik. Bu çok büyük bir rakam, bin 600 kilometrekarelik arazi. Ama 600 kilometrekareden fazla arazi halen mayınla dolu. Bu, şu anlama geliyor; halen
yaklaşık 4 milyon Afgan, mayın ve patlamamış mermi tehlikesiyle yaşıyor. Bu sıkıntılar, Rusya'nın Afganistan'ı işgal etmesi ile beraber başlıyor. Daha sonra da iç savaş ve Taliban'ın Kuzey İttifakı ile savaştığı dönemeden gelmektedir. Bu dönemlerde en çok kuzey ve kuzey batı bölgelerine mayın döşendi. Şimdi de mayın temizleme konusunda bazı illerimizde mayın temizlenemiyor çünkü güvenlik sağlanamıyor. Bir başka sıkıntı da yeni mayınların döşenmesi. Bununla ilgili resmi bir belge elimizde bulunmamakla
birlikte her gün televizyon ve radyolardan yol kenarına döşenmiş olan mayınların patladığı yönünde haberler alıyoruz. Bu mayınları devlet muhalifleri yerleştiriyor. 2009 yılında edindiğimiz ve bize sunulan bilgilere göre yaklaşık 12 kilometrekarelik bir araziye yeniden mayın döşenmiş. En çok mayının döşendiği bölge Kabil çevresi ve Kabil'in kuzeyindeki şehirler, Bagram Havaalanın etrafı, Pervan, Kapisa, Kunduz ve Mezar-ı Şerif gibi iller. Bunların yanı sıra Kandahar, Hilmen, Farah illerinde de mayın
tehlikesi bulunuyor" diye konuştu.
Bagram Havaalanı çevrsine mayın temizlemek için giden ekiplerin Amerikalılar tarafından engellediğini ifade eden Muhammed Haydar Rıza, "Bu sıkıntıyı çözerek o bölgeyi temizlemeyi hedefliyoruz. Şu anda ortalama her ay 40 Afgan vatandaşı mayından dolayı hayatını kaybediyor. 3 yıl önce ile karşılaştırırsak, 3 yıl önce aylık can kaybı 150'nin üzerindeydi. Afganistan'ı diğer mayın sorunu olan ülkelerle karşılaştırırsak, Afganistan mayından zarar gören ülkeler sıralamasında üst düzeyde bulunuyor. Ruslar
döneminde döşenmiş olan mayınlarla ilgili bazı haritalar bize vermişlerdi eğer doğruyu söyleyecek olursak pek de faydalı olmadı, bizim beklediğimiz düzeyde değildi. Bizim için en çok sıkıntı oluşturan mayınlar, Rus işgalinden sonra iç savaş döneminde ve Taliban ile Kuzey İttifakı arasındaki çatışmalar sırasında döşenen mayınlar oldu. Çünkü ne kadar ve nerede döşendiğine dair herhangi bir harita yok, mayınlar rastgele döşenmiş ve tespiti zor. Afganistan Ottawa Konvansiyonu'na üye bir ülke. Konvansiyona
verdiği söze göre Afganistan topraklarının tamamı 10 yıl içinde mayınlardan arındırmalı. Afganistan'ın verdiği söz 2013 yılında bitmiş olacak ve bu tarihe kadar mayından arındırılmış bir ülke olması gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Afganistan'ın yeterli bütçesi olmadığından dolayı verdiği sözü yerine getiremeyeceğini düşünen Dr. Muhammed Haydar Rıza, "Dünyanın en büyük mayın temizleme programı, Afganistan'da yürütülüyor. Yaklaşık 14 bin kişi mayın temizleme işi ile meşgul. Afganistan mayın programı, eleman, teknik ve deneyim açısından çok iyi. Sıkıntımız yeterli derecede bütçenin olmaması. Mayınları bitirmek için 242 milyon dolar yardım istedik neredeyse yılın sonuna geldik, şimdiye kadar bize 100 milyondan az bir rakam ulaştı.
Bütçemiz yeterli olsa Afganistan'ı en kısa zamanda mayından temizleyebiliriz. Bütçenin olmaması bizim için büyük bir sıkıntı. Afganistandrekareden fazla arazi halen may?n'a 21 yıl içinde çok sayıda ülke mayın temizleme konusunda yardımda bulundu. Bu yardımların çoğu ABD ve Avrupa ülkelerinden yapıldı. Mayın temizleme programına yıllardan beri milyonlarca dolar ödediler" diye konuştu.
2008 yılının ortasından sonra meydana gelen ekonomik sıkıntıyla beraber yardımların azaldığına dikkat çeken Haydar Rıza, "Ülkeler ekonomik sıkıntılardan dolayı zarar gördüklerinden yardımlarını azalttı. Ekonomik sıkıntının yanında dünyada bazı büyük sıkıntılar daha yaşanmaya başlandı. Bunlardan en önemlileri Çin ve Pakistan'daki sel felaketleri. Bize yardım eden ülkelerin bütçelerinin bir kısmını buralara yönlendirmesi gerekiyor. Bir de yardım eden ülkeler ister istemez artık, 'Bu kadar yıl biz yardım
ettik, artık başkalarının da yardım etmesi gerekiyor' diye düşünüyor. Afganistan'ın mayınlardan temizlenmesi için Suudi Arabistan, Katar, Bahreyn ve Arap Emirlikleri gibi Müslüman zengin ülkelerden yardım istiyoruz" şeklinde konuştu.
Muhammed Haydar Rıza ayrıca, "2010 yılında 15 bin halka anti personel mayını araziden çıkararak, imha ettik. 350 adet de anti tank mayını temizleyerek, imha ettik. 15 bin halka mayın birkaç ayda bulmak ve imha etmek gerçekten büyük bir başarı. Ottawa Konvansiyonu'na üye ülkeler yıllarca çalışarak bu rakama ulaşamıyor. Şu anda 600 kilometrenin üzerinde bir arazi, mayın tehdidi altında. Mayın temizleme programının başından günümüze kadar 520 bin adet mayın imha edildi. Bir de anlaşma gereği depolardaki
anti personel mayınların da imhası gerekiyordu. Depolarda da 530 bin adet depolarda mevcuttu. Onlar da 2007 yılında imha edildi. Eğer ikisini toplarsanız 1 milyonun üzerinde bir rakam ortaya çıkıyor. Bu gerçekten çok büyük bir tehlikeydi. En azından 1 milyon Afgan'ı mayın tehlikesinden kurtardık" ifadelerini kullandı.
Ülkede bulunan mayınların çoğunun 1979-1989 Sovyet işgali sırasında Rus ordusu tarafından yerleştirildiği, yıllar süren iç savaş sırasında da rakip grupların mayın yerleştirmeye devam ettiği belirtilirken, Afganistan'da görev yapan Amerikan askerlerin 4'te 3'ünün mayın patlaması sonucu hayatını kaybettiği ifade ediliyor.