Afganistan'a Büyük Yatirimlar Yapan Hindistan'in Taliban Ile Iliskilerinin Gelecegi Tartisiliyor

ABD'nin Afganistan'dan çekilmesinin ardindan ülkede ciddi yatirimlari bulunan Hindistan'in, Taliban yönetimi ile iliskilerde nasil bir yol izleyecegi ve yatirimlarina devam edip etmeyecegi tartisiliyor.

TRT World'de yayinlanan "Hindistan, Taliban kontrolündeki Afganistan'da yatirimlarini koruyabilir mi?" baslikli habere göre, Pakistan ile rekabet içerisindeki Hindistan, Taliban ülkeyi kontrol altina almadan önce, ABD destekli Kabil hükümetinin yönetimindeki Afganistan'a üç milyar dolardan fazla yatirim yapti.

Hindistan'in, Afganistan'in tarihi kenti Herat'ta bulunan Salma Baraji gibi hidroelektrik projelerinden 2015 yilinda Kabil'de yeni Afgan parlamentosunun insasina kadar ülkenin altyapisinin yeniden islahi için önemli çabalar sarf ettigi aktarildi.

Ancak Yeni Delhi'deki karar vericilerin, Taliban'in kontrolü altinda olan Afganistan'daki Hindistan yatirimlarinin gelecegi konusunda atacagi adimlarin belirsiz oldugu vurgulandi.

Yeni dönemde iki ülke arasindaki iliskilerin tamamen kontrolden çikabilme riskinin de oldugunu söyleyen Ingiltere merkezli Uluslararasi Stratejik Arastirmalar Enstitüsü'nde Güney Asya Uzmani Dr. Dawood Azami, "Hindistan, Afganistan'in en büyük destekçilerinden biri oldu ve ülkeye mali yardim, yollar ve barajlar gibi çok ihtiyaç duyulan altyapi projelerinin insasi ve binlerce Afgan ögrenciye burs saglanmasi dahil olmak üzere çesitli sekillerde yardim etti" seklinde konustu.

Hindistan'da dis politika uzmanlarinin ve yetkililerin çogunun, Taliban'i Pakistan'in vekalet gücü olarak degerlendirdigi ve bu nedenle Hindistan'da Narendra Modi hükümetinin Taliban'la iliski kurmasinin oldukça zor oldugu aktarildi.

Amerikan düsünce kurulusu Carnegie Endowment'in Hindistan subesi tarafindan geçen yil hazirlanan bir raporda ise Hintli yetkililerin, Pakistan istihbarati ile yakin baglari nedeniyle Taliban ile dogrudan iliski kurmanin fayda getirmeyecegine inandigina yer verildi.

Nitekim Hindistan Genelkurmay Baskani Bipin Rawat'in, geçen hafta ABD-Hindistan iliskilerine dair yapilan bir toplantida, "Su anki Taliban, 20 yil öncekinin aynisi" seklinde konustugu belirtildi.

- Hindistan ile Afganistan iliskilerinin gelecegi

Ancak Hindistan'in Taliban algisinin Afganistan'daki degisen kosullar isiginda hizla degisebilecegini iddia eden Azami, "Iki taraf arasinda geçmisteki gerginlik göz önüne alindiginda, Hindistan'in Taliban ile basa çikmasi kolay olmayacak. Ancak Hindistan, Taliban ile ne kadar çok ilgilenirse, onlari etkileme sansi o kadar artar." ifadelerini kullandi.

Azami, Taliban'in dis dünyayla ve özellikle de Hindistan dahil olmak üzere bölge ülkeleriyle iyi iliskiler kurmak istedigine inandigini söyleyerek, Taliban'in siyasi ve ekonomik iliskiler araciligiyla yatirim getirmeyi ve bölgesel ticareti artirmayi umdugunu belirtti.

Öte yandan, Carnegie Endowment tarafindan hazirlanan raporda da Hindistan hükümetinin Taliban ile iliski kurmasi konusunda çagrida bulundugu hatirlatildi.

Rapora katki sunanlardan biri olan Azami, Hindistan ile Taliban liderligindeki Afganistan arasindaki karsilikli ekonomik, siyasi ve kültürel iliskilerin faydali olacagini ve Taliban'in Hindistan ile 'ticari, kültürel ve ekonomik iliskiler' kurma arzusunu zaten dile getirdigini söyledi.

Azami, Hindistan'in, Afganistan'in en büyük ticari ortaklarindan biri olduguna deginerek, Hindistan'a ihraç dilen Afgan kuru meyvelerinin ve diger tarim ürünlerinin her yil Afgan çiftçilere yüz milyonlarca dolar kazandirdigini belirtti.

- Hindistan'in güvenlik endiseleri

Hindustan Times'a konusan CIA'nin Güney ve Güneybati Asya'daki eski terörle mücadele sefi Douglas London, Hindistan'in, Taliban'in Afganistan'i ele geçirmesinden endise duymasi gerektigini iddia etti.

London, Hindistan, Pakistan ve diger bölgesel güçlerin bölgede ortaya çikabilecek daha fazla istikrarsizligi engellemek için güçlerini birlestirmesi gerektigini aktararak, "Sadece zamanlamanin dogru olmadigindan endiseleniyorum, çünkü Hint hükümeti Hindistan'daki Müslüman topluma elini uzatmadi ve bu nedenle muhtemelen Pakistanlilar veya Çinlilerle uzlasmaya baslamak için yeterince güçlü bir konumda degil." dedi.

Hindistan'in kuzey sinirindaki Kesmir ihtilafina da deginilirken, Taliban'in baslangiçta çatismaya müdahale etmeyecegini ancak daha sonra sözcülerinden birinin "Kesmir'deki Müslümanlar için seslerini yükselteceklerini" söyledigi aktarildi.

Tüm bu kosullarin da Hindistan'in Pakistan ile güçlü baglari olan Taliban'i bir güç olarak kabul etmesini zorlastirdigi belirtildi.

Azami, Yeni Delhi hükümetinin Afganistan topraklarinin Hindistan'a karsi kullanilmamasini istedigini söyledi.

Afganistan'da görev yapmis eski bir ABD askeri subayi olan Ioannis Koskinas ise Taliban'in devraldigi Afganistan'in, Hindistan'a yönelik tehditleri artirdigini savunurken, Taliban'in zaferinin Kesmir'deki savasa psikolojik ve operasyonel destek saglama olasiligi tasidigini söyledi.

Hint hükümetinin, Hindistan Alt Kitasindaki El Kaide konusunda "farkinda olmasi" gerektigine dair yorum yapan Koskinas, "Taliban'i zaferinden dolayi tebrik ettiler. Hindistan Alt Kitasindaki El Kaide'nin militanlari veya ideolojik olarak uyumlu gruplari zaten Taliban için savasiyor." diye konustu.

- Ekonomik çikarlar

Hindistan'in, güvenlik endiselerine ragmen Afganistan'da baska çikarlarinin da varligina isaret eden Azami, Hindistan'in, ayrica Afganistan'in yer aldigi Güney Asya ile Orta Asya'yi birbirine baglayan stratejik bölgede ticaret, enerji ve yatirimlarla bölgesel baglantilari gelistirmeyi hedefledigini belirtti.

Azami, Hindistan'in, ekonomik kalkinmanin yani sira Çin'in bölgede yükselen etkisine karsi bölgesel müttefikler aradigini aktardi.

Ancak Afganistan'da Çin ile rekabet etmenin Hindistan için biraz zor olabileceginin alti çizildi. Zira Hintli yetkililer, Taliban'la görüsme konusunda tartismaya devam ederken, Çin'in grupla zaten güçlü baglar kurdugu vurgulandi.

Ayrica, pek çok analistin, Çin'in, Taliban üzerinde diger ülkelerden çok daha fazla etkili olacagini düsündügü belirtildi.

Buna karsin, Hindistan'in, Afganistan ile ilisiklerinde kültürel baglara deginen Azami, "Hindistan tarihsel olarak Afganistan'in yakin bir müttefiki ve ortagi olmustur. Hindistan bu ikili iliskileri ve medeniyet baglarini canli tutmak istiyor." seklinde konustu.