AİHM'nin Büyük Dairesi, Roman Kökenli Türk Vatandaşının Başvurusunu Reddetti

AİHM'nin temyiz niteliğindeki büyük dairesi, söz konusu başvuruya ilişkin olarak daha önce ilgili daire tarafından verilen kararı onadı ve Türkiye'nin insan hakları ihlalinde bulunmadığına hükmetti. Kararda, 1 oya karşılık 16 oyla Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 8. maddesini ihlal etmediği görüşüne varıldı. Büyük dairede geçen yıl 13 Nisan'da itiraz başvuruyla ilgili bir duruşma düzenlemişti. Ankara'da yaşayan 1931 doğumlu Aksu, 2004 yılında AİHM'ye yaptığı ilk başvuruda, 'hükümet destekli iki yayında Roman karşıtı ifadelerin yer aldığı, bunlardan Kültür Bakanlığı tarafından basılan kitapta, Romanların rencide edildiği, 'suça karışan faaliyetlerde bulunanlar' olarak tanımlandığı' şikayetinde bulunmuştu. Roman Dernekleri adına şikayetçi olan Mustafa Aksu, Prof. Dr. Ali Rafet Özkan'ın yazdığı 'Türkiye Çingeneleri' adlı kitabın ve Türk Dil Kurumu sözlüğünün ayrımcı ifadeler içerdiğini iddia etmişti. Araştırmacı Aksu, kitapta, Romanlarla ilgili 'alınları dar, kafatasları küçük, saçları kıvırcık, siyah, uzun ve kalındır. Orta yaşlı çingene kadınlar geniş kalçalı ve şişmandır' gibi ifadelerin yer aldığını gerekçe göstererek şikayette bulunmuştu. Aksu, yine aynı kitapta Çingenelerle ilgili aşağılayıcı, Çingeneleri suçla ve ahlaksızlıkla bağdaştıran, ön yargı oluşturucu ifadelerin bulunduğu gerekçesiyle Haziran 2001'de kitabın satıştan geri çekilmesi ve bakanlık deposunda geriye kalan 299 adedinin de imha edilmesini istemişti.

İlk başvuru reddedilmişti

AİHM, 27 Temmuz 2010 tarihinde aldığı kararda, Aksu'nun iddialarını kabul etmeyerek, başvuru ile ilgili Türkiye'nin insan hakları ihlalinde bulunmadığına hükmetmişti. Strasbourg mahkemesi, Kültür ve Turizm Bakanlığının internet sitesinde de tanıtılan ve Erzurum Atatürk Üniversitesi öğretim üyesi Özkan'ın yazdığı kitapta yer alan ifadelerin basmakalıp görünüme işaret ettiğini, ancak ayrımcılık içermediği kararına varmıştı. AİHM, Türk Dil Kurumu'nun sözlüğüyle ilgili şikayeti de sözlüğün ön sözünde mecazlar üzerinde durulduğunun belirtilmesi nedeniyle reddetmişti. Aksu, bu karara itiraz ederek, davanın temyiz niteliğindeki büyük dairede görülmesini talep etmişti. Bu temyiz başvurusu daha sonra incelendikten sonra AİHM tarafından kabul edilmişti.