ANALIZ - Macron Ile Le Pen'in Seçim Hezimeti Fransa Siyasetinde Yeni Bir Dinamik Olusturabilir

ISTANBUL -AKIN ÖZÇER- Fransa’da 20 ve 27 Haziran’da yapilan bölge ve vilayet seçimlerinin iki turuna da sandik boykotu damgasini vurdu. Üç seçmenden biri sandiga gitmedi. Sandiga bu denli ilgisizlik, Le Monde’un konuyla ilgili basyazisinda öne çikardigi gibi ilk turda olusan demokrasi boslugunu (fossé démocratique) daha da derinlestirdi. Seçmenin adeta var olmadigi bu seçimler, oylarin dagilimi üzerinden 2022’nin Nisan/Mayis aylarinda yapilacak cumhurbaskanligi seçimleri için tahmin yürütmeye de elvermiyor dogal olarak.

Bununla birlikte, seçmenin bu olumsuz tutumundan bazi sonuçlar çikarmak da mümkün. Ilki, ilginçtir ama Fransa’nin denizasirilar dahil 17 bölgesi ve 96 vilayetindeki yönetimlerin -kuskusuz bilgi eksikligi kaynakli olarak- seçmeni fazla ilgilendirmedigi gerçegi. Medyaya yansiyan ayaküstü röportajlarda halk asil önemli olanin cumhurbaskanligi seçimleri oldugunu dile getiriliyor. Bu nedenle uzmanlar, halkin yerel yönetimlerin islev ve görevleri konusunda bilgilendirilmesi gerektigine dikkat çekiyorlar. Ikincisi ise, halkin görevdeki bölge/vilayet yönetimlerini özellikle Kovid-19 pandemisi sürecinde aldiklari önlemlerle basarili görüyor olmasi. Nitekim seçmen, 17 bölgenin sag (Cumhuriyetçiler Partisi-LR, Bagimsizlar Birligi Partisi-UDI) veya sol partilere (agirlikli olarak Sosyalist Parti-PS) mensup mevcut yönetimlerini yeniden seçmis bulunuyor.

- Seçimin siyasi renklere göre sonuçlari

Bölge/vilayet seçimlerini siyasi renk farki gözetmeksizin görevde olan yönetimlerin kazanmasini basta ana muhalefet partisi Cumhuriyetçiler (LR) ve ortaklari olmak üzere, klasik partilerin basari hanesine yazmak gerekiyor. Sag cephe toplamda yüzde 45, sol ise yüzde 32 civarinda oy aldi. LR ve ortaklari Fransa topraklarindaki 13 bölgeden 7'sini (Auvergne-Rhône Alpes, Grand-Est, Hauts-de-France, Ile-de-France, Normandie, Pays de la Loire ve Provence-Alpes-Côte d’Azur), genel seçimlerde oy orani bir hayli düsmüs olan PS de 5’ini (Bourgogne-Franche Comté, Bretagne, Centre-Val de Loire, Nouvelle-Aquitaine, Occitanie) kazandi. PS bu basarisina karsin Yesiller Partisi (EELV) solun yeni lideri olmaya devam ediyor. Korsika’da ise, beklenildigi gibi, bagimsizlik yanlisi siyasi olusumlar ipi önde gögüslemis bulunuyor.

Iki tur arasinda en çok tartisilan bölgelerden olan ve Fransa’nin Marsilya’dan baslayarak Côte d’Azur bölgesini içeren Provence-Alpes-Côte d’Azur (PACA) bölgesi, Marine Le Pen’in partisi Ulusal Birlik Partisi’ne (RN) yazilmisti ama Cumhuriyetçiler’den eski Baskan Renaud Muselier diger partilerle isbirligi yaparak yüzde 57 oyla rakibine fark atti ve yeniden seçilmeyi basardi. Böylece RN bu seçimlerde yüzde 22 oy oraniyla hiçbir bölgeyi alamadi. Le Pen bu basarisizligi, pandemi kisitlamalarindan bikmis ve yorgun düsmüs seçmeninin beklenenin aksine ikinci turda da sandiga gitmemesine ve PACA’da oldugu gibi bazi bölgelerde birbirine benzemeyen siyasi partilerin birlikte hareket ederek (Cumhuriyetçi Ittifak kurarak) karsilarina çikmasina bagladi. Ama 2022 seçimlerinde ikinci tura kalmanin çantada keklik olmadigini da anlamis oldu.

Cumhurbaskani Macron’un partisi Cumhuriyet Yürüyüsü’ne (LREM) gelince, partinin, bu seçimlerin en basarisiz siyasi olusumu oldugunu söylemek mümkün. Macron ülke çapinda yüzde 7 gibi komik düzeyde oy almasini, partisinin gençlik hatalarina bagladi. LREM’in parlamentoda edinmis oldugu salt çogunlugun aslinda kendi gücünden kaynaklanmadigi, dört yil önce klasik sag ve sol partilerden bikan seçmenin büyük umutlar bagladigi Macron’un partisine yöneldigi, aslinda ortada sisirilmis bir gücün bulundugu kimse için sir degil artik. O dönemde sag ve sol partilerden ayrilanlarin olusturdugu bu partinin basarisini sürdürebilmesi için eski partilerin yeniden güç kazanmamalari gerekiyordu. Macron’un vaatlerini yerine getirememesi, özellikle söz verdigi reformlar için önünde zaman kalmamasi ve dolayisiyla basarisiz olmasi, LREM’in zayiflamasina; kurumsal gücü olan sol ve sagda konumlanmis partilerin de göreceli olarak güçlenmesine yol açmis bulunuyor. Bu da Macron’un, 2022’de yeniden seçilecek olsa bile, Ulusal Meclis’te bu kadar güçlü bir partisi olmayacagina isaret ediyor.

- LR'nin öne çikan adayi: Xavier Bertrand

Ilimli sag egilimli Le Figaro’nun 28 Haziran tarihli mansetinde “Macron, Le Pen: Çifte yaptirim” baslikli haber analiz yer aldi.Terörle Mücadele Favori baskan adaylarinin partilerinin bozgununa ve ana muhalefetin seçimlerdeki büyük basarisina agirlik veren gazetenin Alexis Brézet imzali basyazisi da “Cumhurbaskanligi seçimlerinde her sey mümkün” basligini tasiyor.Cumhuriyetçiler Brézet seçim sonuçlarini özetledigi yazisinda, basarisizligi su veya bu nedenle yüksek oranda sandiga gitmeyen seçmene baglamanin bir anlam tasimadigina dikkat çekiyor ve gelecek yilki seçimlerde LR’nin iki turlu ön seçiminden çikacak adayinin ikinci tura kalabilecegini ima ediyor.

LR içinde adayligi ön plana çikan isim ise Xavier Bertrand. Ipsos-Sopra Steria arastirma sirketinin, France Télévisions için ikinci turdan önce yaptigi ve 27 Haziran’da yayimladigi ankete göre, Bertrand daha simdiden sahip oldugu yüzde 18’lik oy oraniyla yüzde 24’er oy alan Macron ve Le Pen’in ardindan 3. sirada geliyor. Dominique de Villepin hükümetinde (2005-2007) Saglik Bakani, François Fillon hükümetlerinde (2007-2012) Çalisma Bakani olarak görev yapmis olan Xavier Bertrand, LR baskanligina Laurent Wauquiez’in seçilmesi ertesinde partiden ayrilmis bulunuyor. 2016’dan bu yana Hauts-de-Seine Bölge Konseyi baskanligini yürütüyor. Mason oldugu bilinen ama 2012’de siyasetle bagdasmadigi gerekçesiyle mensubu oldugu locadan istifa eden Bertrand, geçen Mart ayinda 2022 Cumhurbaskanligi seçimleri için adayligini açiklamisti.

Ne var ki RN adayi Sébastien Chenu’yü açik farkla geride birakan Xavier Bertrand, LR ve ortaklarinin tek cumhurbaskani aday adayi degil. Paris’in çevresini içeren Ile-de-France bölgesinin Baskani olan ve ikinci turda sol içinde siçrama kaydetmeye devam eden EELV’nin adayi Julien Bayou’yu Sosyalistler ve asiri solcu Boyun Egmeyen Fransa Hareketi (LFI) ile ittifak yapmayi basararak alt eden Valérie Pécresse de LR’nin cumhurbaskanligi için aday olabilecek isimlerinden biri. Fillon hükümetlerinde (2007-2010) Yüksek Ögretim ve Arastirma, ardindan Bütçe bakanligi görevlerinde bulunan Pécresse, yukarida atif yaptigimiz ankette yüzde 13 oy oranina sahip görünüyor. Valérie Pécresse televizyon kanali BFM TV’de dün kendisine yöneltilen bir soruya karsilik, bu konuda istisarede bulunduktan sonra kararini açiklayacagini söyledi.

LR içinde cumhurbaskanligina aday bir diger isim de yine yüzde 13 oy oranina sahip olan ve 2019’da partisinin Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerindeki bozgunu üzerine istifa edene kadar parti baskanligini yürütmüs bulunan Laurent Wauquiez. Merkezi Lyon olan Auvergne-Rhône-Alpes bölgesi Konsey Baskanligina yeniden seçilen Wauquiez, 2010-2012 döneminde AP üyesi olan Michèle Alliot-Marie’nin yardimciligini yapmis genç bir isim.

Görünen o ki 2022’nin iki favori cumhurbaskani adayi karsisinda bu defa LR’nin de bir adayi olacak. Le Figaro’nun kendisiyle yaptigi röportaji, “2022 Cumhurbaskanligi seçimi hiç olmadigi kadar öngörülemez” basligi altinda yayimlanan siyaset bilimci Benjamin Morel’in görüsü de bu dogrultuda.Cumhuriyet Seçime katilmama (abstention) oraninin yüksek olmasina karsin, bu bölge ve vilayet seçimleri yeni ve güçlü bir siyasi dinamik olusturabilir. Solda EELV, sagda LR’nin basini çekecegi gözlemlenen bu dinamik 2022’nin beklenen düellosunu pekâlâ ortadan kaldirabilir.

[“Agur, ETA artik yok” (Aralik 2018), “Çogul Ispanya: Anayasal Sistemi ve Terörle Mücadele Modeli” (2006) ve “Euskal Herria: Ispanya Siyasi Tarihinde Bask Milliyetçiligi” (1999) kitaplarinin yazari olan Akin Özçer emekli Disisleri mensubudur]

Terörle Mücadele https://www.lefigaro.fr/politique/macron-le-pen-la-double-sanction-20210627

Cumhuriyetçiler https://www.lefigaro.fr/vox/politique/a-la-presidentielle-tout-est-possible-20210627

Cumhuriyet https://www.lefigaro.fr/politique/benjamin-morel-la-presidentielle-de-2022-est-plus-que-jamais-imprevisible-20210627