KİŞİNEV – ALİ CURA - Moldova’da halk, 20 yıl aradan sonra ilk defa cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gidiyor. Seçim, Batı ile Rusya’nın etki alanında kalan Moldova'da, hangi tarafın güçlü olduğunu göstermesi bakımından önem taşıyor.
Cumhurbaşkanı Nikolae Timofti'nin görev süresi 23 Mart'ta sona erdi. Moldovalılar pazar günü yapılacak seçimle ülkenin yeni cumhurbaşkanını seçecek. Seçimlerin doğrudan halk tarafından yapılacak olmasının, ülkedeki siyasi dengelerin parlamento seçiminden bu yana değişip değişmediğini göstereceği belirtiliyor.
2014'teki seçimde, 101 sandalyeli parlamentoya Moskova yönetimine yakınlığıyla bilinen Sosyalist Parti ile Komünist Parti’nin toplam 46 milletvekili göndermesi, Batı’nın desteğini alan partilerin 55 milletvekili kazanarak çoğunluğa sahip olması, Rus yanlılarının sürekli 'erken seçim' talebini gündeme getirmesine neden oldu. Bu talebin kabul görmemesi üstelik Avrupa yanlılarının parlamentoda, gizlice, hükümeti kurması ve Cumhurbaşkanı Timofti’nin gece yarısı Pavel Filip’in başbakanlığını onaylaması Rus yanlısı muhalefetin büyük tepkisine neden oldu. Muhalifler günlerce Kişinev caddelerinde gösteriler düzenledi. Ancak tüm protestolara rağmen hükümette bir değişiklik olmadı.
Rusya'nın, hem ayrılıkçı Transdinyester üzerindeki etkisi hem de Avrupa Birliği’nin ve NATO’nun Moldova ile yakın ilişkiye geçmesinden duyduğu rahatsızlık nedeniyle, bazı siyasi partilerle ülke siyasetine yön vermeye çalıştığı vurgulanıyor.
Parlamento seçimlerinde ortaya çıkan siyasi dengenin cumhurbaşkanlığı seçiminde de Batı ve Rusya tarafından kullanılması, ülkenin, komşu Ukrayna gibi bir krize itilmeye çalışıldığının göstergesi olarak değerlendiriliyor.
- Moldova'da kritik seçim
Yeni cumhurbaşkanının Batı yanlısı mı Rus yanlısı mı olacağı, ülkenin gelecekteki politikalarının belirlemesi bakımında da önem taşıyor. Cumhurbaşkanlığı adaylığı için yapılan başvurular, Batı ile Rusya’nın Moldova’da yapılacak seçimde yine bilek güreşine gireceğini gösteriyor.
Moldova Merkez Seçim Komisyonunun değerlendirmeleri sonucu 30 Ekim'de, 10 adayın isimlerini taşıyan, hem Rumence hem de Rusça basılan seçim pusulaları, halkın önüne konulacak.
Oy pusulasına göre, Marian Lupu (Demokrat Parti), Mihai Gimpu (Liberal Parti), Yurie Lanke (Avrupa Halk Partisi), Dumitru Çubaşenko (Bizim Parti), Maya Sandu (Eylem ve Dayanışma Partisi), İgor Dodon (Sosyalist Parti), Silviya Radu (bağımsız), Maya Laguta (bağımsız), Anna Gutsu (Haklar Partisi), Valeriu Giletskiy (bağımsız) Moldova Cumhurbaşkanı olmak için yarışacak.
Adaylık başvuru sürecinde olduğu gibi pusulanın basılmasından sonra da bazı isimler diğer adayların lehine çekilme kararı aldı. İktidardaki Demokrat Parti’den Rusya karşıtı eski Cumhurbaşkanı Lupu, pusulada ismi olmasına rağmen Avrupa Birliği (AB) yanlısı partilerin güç birliği yapabilmesi amacıyla adaylıktan çekilme dilekçesini seçim kuruluna sundu.
Kişinev'deki hükümet karşıtı protestolarda Rus yanlısı sol partilerle hareket ettiği için eleştirilere hedef olan Haysiyet ve Gerçek Platformu’nun lideri Andrey Nestase, bu kez Avrupa yanlısı Eylem ve Dayanışma Partisinin kadın adayı eski Eğitim Bakanı Maya Sandu lehine adaylıktan çekilerek, bir nevi güç birliği yaptı.
Liberal Parti’den Romanya ile Moldova’nın birleşmesini savunan Mihai Gimpu ile Avrupa Halk Partisi’ni temsilen eski Başbakan Yurie Lanke’nin ayrı ayrı aday olmasıyla, Batı yanlılarının bölünmüşlük görüntüsü verdiği belirtiliyor.
Ülkede sol görüşü, Rusya yanlısı tutumu ile bilinen, hükümet karşıtı eylemleri organize eden Sosyalist Parti ve Bizim Parti temsil ediyor. Bu kesimi temsilen Sosyalist Parti Lideri İgor Dodon'un ismi cumhurbaşkanlığı adayları arasında bulunuyor. Sosyalist Lider Dodon, seçim propagandası olarak Slavyan değerlerini koruma, Moskova ile ilişkileri normalleştirme ve Moldova ekonomisine nefes aldırma sözü veriyor.
Kişinev yönetimin en tepesindeki isim olabilmek için yarışanlardan, siyasi parti adaylarının ipi göğüslemeye daha yakın olduğu yorumları yapılıyor. Bağımsız adaylara şans verilmiyor. Moldova basını, seçimlerde Batı yanlısı Maya Sandu ile Rusya yanlısı İgor Dodon'u favori gösteriyor.
ANALİZ- Moldova'da, Batı Veya Rusya'nın Çıkacağı Sandıklar Kurulacak
Moldova'da cumhurbaşkanını seçmek için sandıklar 20 yıl aradan sonra tekrar halkın önüne gelecek Pazar günü yapılacak seçiminin sonucu, Batı ile Rusya'nın Moldova'daki güç mücadelesine ilişkin tabloyu da ortaya koyacak Kişinev yönetiminin tepe ismi olabilmek için girilen yarışta, Avrupa Birliği yanlısı kadın aday Sandu ile Rus yanlısı Sosyalist lider Dodon favori gösteriliyor.
