ANALİZ - Putin'in Suudi Arabistan Ziyaretinde Masada Ticaret Ve Orta Doğu Olacak

EMRE GÜRKAN ABAY - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 2007’den bu yana Suudi Arabistan’a gerçekleştireceği ilk ziyarette enerji ve savunma sanayinde iş birliğine yönelik konuların yanı sıra, Suriye ve Yemen’deki gelişmeler masada olacak.

Putin, bugünkü ziyareti kapsamında Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz el-Suud’un yanı sıra Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti nedeniyle son dönemde dünya kamuoyunda eleştirilerin hedefi olan Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile de görüşecek.

Kral el-Suud, 2017’de Rusya’ya gerçekleştirdiği ziyaretle tarihte Rusya’ya resmi ziyarette bulunan ilk Suudi Kralı olurken, iki ülke arasındaki siyasi ve ticari ilişkiler bu ziyaretin ardından son yıllarda ivme kazandı.

Batı'nın yaptırımları nedeniyle uluslararası finansmana erişimi güçleşen Rusya, Putin’in ziyaretinde, sözü verilen ancak bir türlü tam anlamıyla gerçekleşemeyen Suudi yatırım sözlerinin bazılarının hayata geçirilmesini de isteyecek.

Zira Kral el-Suud’un Rusya’daki petrokimya ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) projelerine yönelik verdiği milyarlarca dolarlık yatırım sözleri aradan geçen iki yıla rağmen gerçekleşmedi.

Dünyanın en büyük petrol üreticileri arasındaki iki ülkenin petrol piyasalarına yönelik attığı ortak adımlar ise son yıllarda ön plana çıkıyor. Rusya’nın Suudi Arabistan’la Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) nezdinde başlattığı yakın iş birliği, iki ülke arasındaki ilişkileri sağlamlaştıran ana unsurlardan biri olarak görülüyor.

Anlaşma doğrultusunda Suudi Arabistan’ın liderlik ettiği OPEC ile Rusya’nın önderlik ettiği OPEC dışı bazı ülkeler, petrol üretimlerini belirli bir seviyede dondurma kararı aldı ve piyasa durumunu izleyerek petrol fiyatlarının dengelemesini sağladı. Uzmanlara göre Rus federal bütçesi 2016 sonunda varılan anlaşma sayesinde 100 milyar dolardan fazla ilave gelir sağladı.

- Rusya'nın finansman arayışı

Moskova ve Riyad, karşılıklı ekonomik ilişkilere özel bir önem gösteriyor. Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, Putin’in Suudi Arabistan’a gerçekleştireceği ziyarette milyarlarca dolarlık hacme sahip 30’a yakın anlaşmanın imzalanacağını duyurdu.

Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) Başkanı Kiril Dmitriyev de söz konusu anlaşmaların sadece enerji sektörüne yönelik olmayacağını belirterek, aynı zamanda teknolojik, kültürel ve yatırım alanlarında da anlaşmalar imzalanacağını açıkladı. Rusya’nın devlet fonu RDIF, bir süre önce yaptığı açıklamada, ilk yurt dışı ofisinin Suudi Arabistan’da açıldığını duyurmuştu.

Suudi Arabistan’ın ulusal petrol şirketi Saudi Aramco'nun Rus petrol ekipmanları üreticisi Novomet’e yüzde 30’luk hisse alarak ortak olması da Putin’in ziyareti kapsamında imzalanması beklenen anlaşmalar arasında yer alıyor.

Rus enerji şirketi Gazprom ve Suudi şirketlerin gündemdeki konular, hem çok sayıda yaptırım nedeniyle finansman bulmakta zorlanan Rusya’daki hem de üçüncü ülkelerdeki doğal gaz, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve petrol projelerine yönelik ortak yatırım projeleri olacak.

Rus ve Suudi şirketleri şimdiye kadar 30 projeye toplam 2,5 milyar dolarlık yatırım yaptı ve söz konusu hacme toplam 10 milyar dolarlık 25 proje daha dahil edildi.

- Putin'in S-400 teklifi

Putin’in kritik ziyaretinde savunma sanayine yönelik iş birliği ve Rus silahlarının ihracatı da müzakere edilecek. Suudi Arabistan’ın önderlik ettiği koalisyonun 2015’ten bu yana Yemen’i bombalaması nedeniyle ABD ve diğer bazı Batılı ülkeler Suudi Arabistan’a yönelik bazı silah ambargolarını tartışıyor ancak uygulamada henüz adımlar atılmadı.

Saudi Aramco’ya ait 2 tesis, 14 Eylül gecesi yerel saatle 04.00'te silahlı insansız hava aracıyla (SİHA) saldırıya uğramıştı. Saldırı neticesinde Aramco’nun petrol üretimi yaklaşık yüzde 50’lik kesintiye uğramıştı.

Fırsatı kaçırmayan Putin, saldırıya ilişkin olarak, Suudi Arabistan’a “yardım etmeye” hazır olduklarını belirtmişti. Putin, “İran zamanında Rusya’dan S-300 alması ve Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemi alması gibi Suudi Arabistan siyasi liderliği de aynı yönde akıllıca bir devlet kararı alabilir.” demiş, söz konusu teklif dünya kamuoyunda geniş yankı uyandırmıştı.

Ziyareti öncesinde dün verdiği mülakatta, askeri-teknik gibi hassas bir alanda da Suudi Arabistan’la ilişkilerin güçlendiğini vurgulayan Putin, “Bu alandaki müzakerelerimiz çok uzun bir süredir devam ediyor.” dedi.

Rus devlet savunma sanayi şirketi Rosteh'in Üst Yöneticisi (CEO) Sergey Çemozov da bir süre önce yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan’da kalaşnikof üretilmesine ilişkin anlaşmanın kısa bir süre içerisinde imzalanacağını açıklamıştı.

- Yemen'deki insani felaket

Jeopolitik konularda ise istişarelerin odağında Körfez, Suriye ve Yemen’deki gelişmeler alacak. Putin'in ziyareti, Suudi Arabistan’ın İran’la arasındaki gerginliği azaltmak istediği bir döneme denk geliyor. Son olarak Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, yaptığı açıklamada, İran ile görüşmelerde, Pakistan ve Irak’ın arabuluculuğunu kabul ettiklerini duyurmuştu. Orta Doğu’daki güç boşluğundan faydalanmakta geç kalmayan Rusya, bu sürece de katılmak isteyebilir.

Körfez'deki önemli bir diğer güvenlik konusu da Yemen sorunu. Rusya’nın Yemen’deki insani drama yönelik bakış açısı bir süre önce Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov tarafından açıklanmıştı.

Yemen’de yaşanan felaketin yalnızca müzakere yoluyla çözülebileceğini belirten Lavrov, “Husilerin ateşkes teklifini ve Suudi Arabistan’ın buna olumlu yaklaşmasını memnuniyetle karşılıyoruz.” açıklamasında bulunmuştu.

Öte yandan, Türkiye’nin Suriye Milli Ordusu (SMO) ile Suriye'nin kuzeyinde YPG/PKK ve DEAŞ terör örgütlerine yönelik başlattığı Barış Pınarı Harekatı başta olmak üzere Suriye’deki son gelişmeler de yine ziyarette gündeme gelecek konular arasında yer alacak.