Her yil yaklasik 10 milyon turistin ziyaret ettigi tarihi bölge, 1972 yilinda Antalya iç limani ve Kaleiçi semti, özgün dokusu nedeniyle "Gayrimenkul Eski Eserler ve Anitlar Yüksek Kurulu" tarafindan "SIT bölgesi" olarak koruma altina alindi. Turizm Bakanligi’na "Antalya- Kaleiçi Kompleksi" restorasyon çalismasindan dolayi, 28 Nisan 1984’de FIJET (Uluslararasi Turizm Yazarlari Birligi) tarafindan “Turizm Oscari” olarak adlandirilan “Altin Elma” ödülünü aldiran bölge günümüzde Kaleiçi otelleri, pansiyonlari, restoranlari ve barlari ile eglence merkezi haline gelmis durumda.
"Aslina uygun restore ediliyor"
Tarihi yapilara açilan ve ziyaretçileri geçmise götüren kapilar, el oymasi islemeleriyle ve birbirinden farkli yapilariyla dikkat çekiyor. Kapilar insa edildigi döneme dair karakteristik özellikler tasirken, Antalya’nin sadece mimari tarihi hakkinda fikir vermekle kalmiyor, ayni zamanda bölgedeki yasam tarzini, gelenek ve görenekleri de en iyi sekilde gözler önüne seriyor.
Geçmisten bugüne milyonlarca elin dokundugu ve ardinda binlerce yasantinin gelip geçtigi kapilar zamanla yipranmis olsa da yer yer tarihi yapilari bozulmadan restore ediliyor. Kizilçam agacindan yapilan bu kapilarin üzerinde el islemeleri de bulunuyor. Kapilara yine eski ve el yapimi kulplar, tokmaklar ve posta kutulari eslik ediyor.
"Evlerin ana maddesi kereste, ana direkler ise sedir agacindan"
“Antalya’nin Hafizasi” olarak nitelendirilen yerel tarihçi Hüseyin Çimrin Kaleiçi’ndeki yapilar hakkinda bilgiler verdi. Çimrin, “Konutlarin yapi malzemelerinin ana maddesi, Antalya Ormanlarindan saglanan kerestedir. Binayi tasiyan ana direkler ise sedir agacindandir. Odalarin tabanlari, dolaplar, merdivenler ve kapilar ise ahsaptir. Üst katlar ’Bagdadi’ dedigimiz ahsap çita kafeslerden olusur ve u¨stu¨ kireç-kum karisimi harçla kaplanmistir. Alt katta taslik dedigimiz yer, çogu zaman çakil tasi mozaikle kaplanmistir” dedi.
"Tokmaklar ekonomik durumun göstergesi"
Çimrin, kapilarin ve kapilarda bulunan aksesuarlarin içerdigi anlamlarin da en az mimari yapi ve kullanilan malzemeler kadar önemli olduguna dikkat çekti. Kapilardaki tokmaklarin evde oturan ailenin ekonomik durumuna göre sekil aldigini belirten Çimrin "El seklinde, aslan figürlü, tunç madeninden döküm yapilmis tokmaklar zengin ailelerin kapilarinda daha sik go¨ru¨lu¨rken, daha basit ve çarsidaki demirciler tarafindan hazirlanan tokmaklar ise orta halli ailelerde go¨ru¨lu¨rdü. Dar gelirli ailelerin kapilarina baktigimiz zaman her iki kanadinin birlestigi yerde, evde yokuz anlaminda ip baglanacak veya kilit asilacak birer halka bulunuyordu. Yine zengin ailelerin kapilarinda süslü tokmaklarin haricinde, komsular için du¨s¸u¨nu¨lmu¨s¸ biri büyük, digeri ku¨c¸u¨k iki halka vardi. Ku¨c¸u¨k halka, yoldan geçen komsu veya eve gelen tanidik bir bayan misafir içindi. Büyük halka çalindigi zaman, kapida bir erkek kisinin bulundugu anlasilir, evin hanimi gerekli örtünmeyi yaptiktan sonra genellikle ’Kimdi-Geldi’ penceresinden gelen erkek misafirle go¨ru¨s¸u¨rdü” diye konustu.
"Kapilar 200 yilin üzerinde"
Kaleiçi Kiliçaslan Mahallesi’nde 2008 yilindan bu yana muhtarlik yapan 67 yasindaki Ali Kahraman, Tabakhane Sokak’taki “Binbirler Konagi” adiyla bilinen ve günümüzde pansiyon olarak kullanilan yapinin kapilari hakkinda “Bu kapilar 200 yilin üzerinde, ben burayi alali 30 sene oldu. Kapilar çok eski bir agaç olan kizilçamdan yapiliyor. Biz de bozmadik orijinal haliyle duruyor” dedi.
Kapilarin büyük ve iki kanatli olmasina dikkat çeken Kahraman, “Daha çok büyük malzemelerin girmesi için bu sekilde yapilmis. Eger bir taraftan sigmazsa ikinci kapi açiliyor ve malzeme sigiyor” ifadelerini kullandi.
"Demir kapi yapmak yasak"
Binalar ve kapilar restore edilirken belirli çerçevelerde islem yapilabildiginin altini çizen Kahraman, “Kaleiçi’nde su anda demir kapi yasak, tüm evlerin kapilari yenilenirken yine kapinin ahsap olmasi gerekiyor, kural böyle” dedi.
Antalya Kaleiçi'nin Tarihe Taniklik Eden Kapilari
Antik çaglardan beri tarihe taniklik eden turizm kenti Antalya’nin göz bebegi Kaleiçi, tarihi dokusuyla oldugu kadar mimari yapisi, kapilari ve kapilardaki mesajlariyla da ilgi çekiyor. M.Ö. 4. yüzyilda insasina baslanan ve distan surlarla çevrili olan yerlesim yeri Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanli devirleri ortak eseri olarak bilinirken, bölgenin dikkat çeken ahsap evlerinin tarihi kapilari ise görenleri kendine hayran birakiyor.
