Asgari Ücret Sahtekarlığına Karşı Jet Çalışma

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in önceki gün bütçe verilerini açıkladığı toplantıda dile getirdiği 'Özel sektörde çalışanların yüzde 45'i asgari ücretten sigortalı gösteriliyor. Bu da vergi kaybına yol açıyor' açıklamasının ardından Gelir İdaresi Genel Müdürlüğü acil bir toplantı yaptı. Bakan Şimşek'in konuşmasını 'işaret' olarak kabul eden Gelir İdaresi yöneticileri, tüm şirketleri mercek altına alacak bir eylem planı hazırladı. İdare, mükelleflerine 'Kaç kişi çalıştırıyorsunuz, kaçı asgari ücretli, banka dekontları ve bordrolarınızı gönderin' demeye başladı. Belgelerin toplanmasının ardından da çalışanlara yapılan ödemeler ve bordrolar karşılaştırılacak, çalışanların asgari ücretten sigortalı gösterilmesinin önüne geçilecek.

YARISI ASGARİ ÜCRETLİ
Gelir İdaresi'nin 2011 yılı Faaliyet Raporu'na göre Türkiye'de 5 milyon 129 bin 623 asgari ücretli var. SGK istatistiklerine göre ise 2012 yılı Nisan ayı itibarıyla sigortalı çalışan sayısı 11 milyon 257 bin. Bu durumda sigortalıların yüzde 50'si asgari ücretli. Yine Gelir İdaresi'nin 2011 yılı faaliyet raporuna göre asgari ücretliler geçen yıl 6 milyar TL vergi ödedi. Ücretlilerin ödediği vergi, gelir vergisinin yüzde 65'ini oluşturuyor. Vergi uzmanları '5 milyon asgari ücretli var ancak kimin gerçekten asgari ücret aldığını, kimin daha üstünde maaş aldığını bilemiyoruz, böyle bir rakam yok. 2.5 milyonun asgari ücretin üzerinde maaş aldığını varsayarsak devletin kaybı en az 3 milyar TL olur' yorumunu yapıyor.

SGK ÜCRET TAVANINI BELİRLEYECEK
SGK da vergi kaybını önlemek için harekete geçti. Kurum, meslek grupları itibarıyla maaş katsayılarını belirliyor. SGK, 'Örneğin bir doktor, asgari ücretin en az 3 katı maaş alabilir, altında alamaz' diyecek. Çünkü şu anda örneğin bir otelde komi de, otel müdürü de 10 yıllık çalışan da 1 yıllık çalışan da asgari ücretten maaş alıyor görünüyor. Katsayıların belirlenmesinin ardından asgari ücretli sayısının düşmesi ve gerçek maaşların bordrolara yansıması bekleniyor.

İŞYERİ KAYIT DIŞI ÇALIŞIYOR
BİRÇOK işveren, istihdam üzerindeki yüklerin fazlalığı nedeniyle asgari ücreti tercih edip, çalışanla yaptığı anlaşma gereği maaş ve diğer alacaklarını bordroda göstermeyip elden veriyor. Bu durum işverenin kayıt dışı çalıştığını da gösteriyor. Vergi uzmanı Prof. Dr. Şükrü Kızılot, 'bir şirket faturasız, belgesiz elden ödeme yapıyorsa, bunu defterinde gösteremez. Bilançosunda görünmeyen bir parayı çalışanına ödüyordur, yani kayıt dışı çalışıyor, fatura almadan, vermeden ürün ya da hizmet üretiyor anlamına geliyor' şeklinde konuştu.

ASIL SORUN SERBEST MESLEKTE
TÜRKİYE'de vergilerin yüzde 68'i ÖTV ve KDV'den alınıyor. Gelir Vergisi'nin yüzde 65'ini ise ücretliler ödüyor. Kızılot, her alanda vergi kaçağının üzerine gidilmesi gerektiğini belirterek serbest meslek sahibi mükelleflerin denetiminin artırılmasını öneriyor. Zira bu meslek grubunun toplam gelirler vergisi içindeki payı 2011 yılı itibarıyla sadece yüzde 2.9... Yani doktor, avukat, kuyumcu, emlakçı, eczacı, bakkal, manav, ücretli çalışandan daha çok kazandığı halde ödediği vergi yok denecek kadar az.

PATRONLAR KAÇAKÇILIKTAN YARGILANABİLİR
Prof. Dr. Şükrü Kızılot, patronları uyararak 'kaçakçılık suçlamasıyla karşı karşıya kalabilir, cezaevine girebilirsiniz' uyarısı yapıyor. Kızılot, Vergi Usül Kanunu'nun a bendine gönderme yaparak şöyle konuştu: 'Bu maddeye göre muhteviyat itibarıyla yanıltıcı belge düzenlenmesi kaçakçılık sayılıyor. Ücret bordrosu da bir belgedir, çalışanı asgari ücretli gösterip, daha fazla maaş ödeyen bir yanıltıcı belge düzenlemiştir, 15 aydan 3 aya kadar hapis cezasıyla yargılanır. Eğer Bakan Şimşek, bu maddeyi anımsatırsa caydırıcı etkisi yüksek olur.'

ŞİRKETLERİN YÜZDE 35'İNDE SADECE 1 KİŞİ SİGORTALI
SGK'nın nisan ayı verileri Türkiye'deki iş dünyasının sağlıksız yapısını da ortaya koyuyor. Şu anda kayıtlı 1 milyon 466 bin 571 şirket var. Bu şirketlerin 518 bin, yüzde 35.35'inde sigortalı çalışan sayısı yalnızca 1, (yazıyla bir). 2-3 kişinin sigortalı olduğu şirket sayısı 404 bin, toplam içindeki yüzdesi 27.5... 10-49 kişi çalıştıran şirket sayısı 27 bin, 500-999 arasında çalışanı olan şirket 744 ve bin kişinin üzerinde çalışanı olan şirket sayısı ise sadece 237. Bu rakamlar şirketlerin çoğunun şahıs şirketi olduğunu gösteriyor.

Çalışanların 5 yıl içinde dava açma hakkı var
Efkan Bolaç-Avukat: SİGORTA primlerinin eksik ödendiğini bilen çalışanın önünde iki seçenek var. Bağlı olduğu ildeki Çalışma Bölge Müdürlüğü'ne başvurarak şikayet dilekçesi verebilir. Müfettişler, söz konusu işyerine gidip konuyla ilgili tüm evrakları alma yetkisine sahip. İncelemenin ardından başvuruda bulunan kişiye, bilgi veriliyor ve dava açarsa haklarını alabileceği belirtiliyor.
İşçiler, bir süre öncesine kadar çalışma müfettişlerine başvuruda bulunmak istemiyordu, çünkü inceleme sırasında işveren ihbarda bulunan işçiyi işten çıkarıyordu. Şimdi müfettişler daha titiz davranıp işçinin adını gizli tutuyor ancak sızmalar da olabiliyor..
Ancak benim önerim, dava açmak için müfettiş raporunu beklememeleri, çünkü süreç uzuyor. İki başvuruyu da aynı anda yapabilir. Müfettişlerin incelemesinin ardından dava açarsa çalışan SGK'yı davaya davet edip 'bu kişi seni de mağdur etti' deme şansına sahip. Çalışanlar, 5 yıl içinde dava açabilirler.

Maaşlar banka hesabına yatmak zorunda
4857 sayılı İş Kanunu'nun 32. maddesinin ikinci fıkrasına göre işveren, ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödemek zorunda. Bu yasa 10 kişinin üstünde çalışanı olan şirketler için. Elden ödeme yapan patronlar, bu yasayı da ihlal ediyor.