Askeri Ceza Kanunu Ve Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun Resmi Gazete'de Yayimlandi

Askeri Ceza Kanunu ve Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun, Resmi Gazete'de yayimlanarak yürürlüge girdi.

Kanuna göre, Askeri Ceza Kanunu'nda, "askeri suçlar" ile "sirf askeri suçlar" tanimlanacak. Kanunda düzenlenen suçlar ile asker kisilerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak isledikleri suçlar askeri suç olacak.

Asker kisiler tarafindan islenen ve Askeri Ceza Kanunu'nda, "söz vererek tahliye olunan harb esirleri", "müstahkem bir mevkii veya kendi mevkiini veya kendisini veya bir gemiyi, bir tayyareyi düsmana teslim eden kumandanlarin cezasi", "vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezalari", "firar ve cezasi", "yabanci memlekete firar edenlerin cezalari", "mehil içinde yakalananlarin cezasi", "sözleserek firar ve cezasi", "kendini askerlige yaramayacak hale getirenlerin cezasi", "askerlikten kurtulmak için hile yapanlar", "amir veya üstü tehdit", "amir ve mafevkine hakaret edenlerin cezalari", "itaatsizlikte israr edenlerin cezasi", "toplu asker karsisinda veya hizmetten savusmak için veya silahli iken yapilan itaatsizligin cezalari", "büyük zararlar veren itaatsizligin cezalari", "mukavemet ve cezasi", "amire ve mafevka fiilen taarruz edenlerin cezalari", "fesat ve cezasi", "fesadi haber vermeyenlerin cezasi", "askeri isyan ve cezasi", "askeri isyanda önayak olanlarin cezalari", "düsman karsisinda askeri isyan suçlularinin cezasi" ile "dikkatsizlik edenler" basligiyla düzenlenen suçlar, sirf askeri suç olacak.

- Amir-maiyet veya üst-ast iliskisi

Kanunla, suç bakimindan amir-maiyet veya üst-ast iliskisinin hangi durumlarda dikkate alinmayacagi düzenleniyor.

Askerlik hizmet ve görevlerine iliskin haller disinda, asker kisilerden nisanlilarin, evlilik bagi kalmasa bile eslerin, kan veya kayin hisimligindan üstsoy veya altsoy ile üçüncü derece dahil hisimlarin veya evlatlik bagi olanlarin birbirlerine karsi isledikleri suçlar bakimindan amir-maiyet ve üst-ast iliskisi dikkate alinmayacak.

Yükümlü erbas ve erler arasinda ast, üst veya amir iliskisinin dikkate alinmasi için fiilin askeri hizmet ve görevlerinden dolayi islenmesi sart olacak.

Kanunla asker kisilerin yakalanmasi ve tutuklanmasinda uygulanacak ilave hükümler ile istisnai hükümler de belirlendi.

Asker kisi; kisiye suçu islerken rastlanmasi ile suçüstü bir fiilden dolayi; izlenen kisinin kaçmasi olasiliginin bulunmasi veya hemen kimligini belirleme olanaginin bulunmamasi hallerinde herkes tarafindan geçici olarak yakalanabilecek.

Kisiye suçu islerken rastlanmasi, suçüstü bir fiilden dolayi izlenen kisinin kaçmasi olasiliginin bulunmasi veya hemen kimligini belirleme olanaginin bulunmamasi ile tutuklama karari veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakinca bulunan hallerde, cumhuriyet savcisina derhal basvurma olanagi bulunmadigi takdirde amiri, üstü, askeri karakol, nöbetçi, devriye, askeri inzibat ve kolluk görevlisi asker kisiyi yakalama yetkisine sahip olacak.

Yakalanan kisi ve olay hakkinda cumhuriyet savcisina hemen bilgi verilerek emri dogrultusunda islem yapilabilecek. Cumhuriyet savcisi, yakalanan kisiyi serbest birakmaz ise en yakin askeri inzibat karakoluna veya askeri makama ya da adli kolluk görevlilerine teslim edilmesine karar verecek.

Suçun, Türk Ceza Kanunu'nda "Koruma, Gözetim, Yardim veya Bildirim Yükümlülügünün Ihlali", "Çocuk Düsürtme, Düsürme veya Kisirlastirma", "Cinsel Dokunulmazliga Karsi Suçlar" ve "Hürriyete Karsi Suçlar" basligi ile tanimlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamina giren suçlardan olmasi durumunda, yakalanan kisi cumhuriyet savcisinin talimati ile adli kolluk görevlilerine teslim edilecek.

Asker kisilerin gözaltina alinmasi veya tutuklanmasi durumunda; derhal kita komutani veya askeri kurum amirine de haber verilecek.

- Sorusturma ve kovusturma

Askeri suçlarin sorusturulmasi ve kovusturulmasinda uygulanacak usul hükümlerine iliskin düzenleme yapilacak.

Askeri suçlarla ilgili, subay ve astsubaylarin süpheli sifatiyla ifadesi bizzat cumhuriyet savcisi tarafindan alinacak. Askeri amirler, cumhuriyet savcisinin ise el koymasina kadar delillerin kaybolmasini önleyecek tedbirleri alacak.

Ülke sinirlari disinda islenen suçlar bakimindan cumhuriyet savcisi, adli kolluk görevlileri tarafindan yapilacak islemlerin Milli Savunma Bakanliginca yurt disinda görevlendirilen hukuk sinifi subaylar tarafindan yapilmasini isteyebilecek.

Kuvvetli suç süphesinin varligini gösteren somut delillerin bulunmasi ve sirf askeri suç nedeniyle askeri disiplinin agir sekilde ihlal edilmesi halinde de asker kisi hakkinda tutuklama karari verilebilecek.

Sirf askeri suçlarda, tutuklama yasagina iliskin hükümler uygulanmayacak.

Asker kisilerin isledigi askeri suçlarla ilgili olarak kabul edilen iddianamenin bir örnegini mahkeme, kovusturmaya yer olmadigina karar verilmesi durumunda ise bir örnegini savcilik sorusturma iznini veren komutanliga veya askeri kurum amirligine gönderecek.

Askeri birlik komutani veya askeri kurum amiri, emir komutasindaki asker kisilerin, ifadelerinin alinmasi veya sorgularinin yapilmasi için hazir bulundurulmasini saglayacak.

- Sorusturma izni ve izin vermeye yetkili merciler

Kanunla asker kisilerin isledigi askeri suçlarda yürütülecek sorusturma ve kovusturmalardaki izin usulü ile izne karar verecek merciler belirleniyor.

Asker kisilerin isledikleri askeri suçlarin sorusturulmasi izne tabi olacak ancak agir ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hallerinde sorusturma genel hükümlere göre yürütülecek.

Sorusturma izni, asgari tugay komutani veya esiti askeri kurum amiri (Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanliklarinda esiti) olmak üzere, asker kisinin görev yaptigi birlik komutani veya askeri kurum amiri, bu kisilerin yokluklarinda ise vekilleri tarafindan bizzat verilecek.

Genelkurmay Baskanligi, kuvvet komutanliklari ve Milli Savunma Üniversitesi hariç, Milli Savunma Bakanligi merkez ve tasra teskilati ile bagli ve ilgili kurum ve kuruluslarda görev yapan asker kisiler hakkinda sorusturma izni, Milli Savunma Bakani tarafindan verilecek. General ve amiraller hakkindaki sorusturma izni ise görev yeri dikkate alinarak ilgisine göre Genelkurmay Baskaninin veya ilgili kuvvet komutaninin teklifi üzerine ya da resen Milli Savunma Bakani tarafindan verilecek.

Bir askeri birlik veya askeri kurumda geçici olarak görevlendirilen veya harekat komutasina verilen asker kisiler hakkinda sorusturma izni, bu görevlerinin devami süresince geçici olarak görevlendirildikleri veya harekat komutasina verildikleri askeri birlik veya askeri kurumun bagli bulundugu sorusturma izni vermeye yetkili birlik komutani veya askeri kurum amiri tarafindan verilecek.

Kanunlarda aksi yazili olmadikça, bir askeri birlik veya askeri kurum disinda görevlendirilen asker kisiler hakkinda sorusturma izni, bu görevlerinin devami süresince Milli Savunma Bakani tarafindan verilecek.

Uluslararasi anlasmalar geregince yabanci asker kisilerin askeri suçlari hakkinda sorusturma izni Milli Savunma Bakani tarafindan verilecek. Bunlar hakkinda altinci ve yedinci fikra hükümleri uygulanmayacak.

Milli Savunma Bakani, general ve amiraller hariç subay veya astsubaylara iliskin sorusturma izni verme yetkisini, Personel Genel Müdürlügünün bagli oldugu bakan yardimcisina devredebilecek.

Subay ve astsubaylar hariç diger kisilerin isledikleri askeri suçlara iliskin sorusturma izni verme yetkisi, bu izni vermeye yetkili komutan veya askeri kurum amiri tarafindan teskilatinda bulunan hukuk sinifindan olan ya da Türk Silahli Kuvvetler Personel Kanunu uyarinca atanmis olan hukuk hizmetleri baskani veya birim amirine, Milli Savunma Bakani tarafindan merkezde Hukuk Hizmetleri Genel Müdürü veya yardimcisina, tasrada ve bagli kurum ve kuruluslarda ise asgari alay esiti kurum amirine devredilebilecek.

Izin vermeye yetkili merci, ihbar veya sikayetin isleme konulmasi halinde bir ön inceleme baslatir. Ön incelemeyi bizzat yapabilecegi gibi, izin vermeye asil yetkili merciin emrinde olan ve hakkinda inceleme yapilanin üst konumundaki asker kisilerden birine de yaptirabilir. Izin vermeye yetkili merci, emrinde olan ve hakkinda inceleme yapilanin üstü konumundaki en az üç asker kisiden olusan bir heyet de görevlendirebilecek. Izin vermeye yetkili mercinin zorunlu gördügü hallerde, heyette yer alanlarin çogunlugunun, hakkinda inceleme yapilanin rütbe veya kidemce esiti veya üstü konumunda, heyet baskaninin ise hakkinda inceleme yapilanin üstü konumunda olmasi gerekecek.

Yetkili merci, sorusturma izni konusundaki kararini suçun islendiginin ögrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç 30 gün içinde verecek. Bu süre, zorunlu hallerde 15 günü geçmemek üzere bir defa uzatilabilecek. Yetkili merci, belirtilen süreler içinde sorusturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda karar verecek ve kararini Cumhuriyet Bassavciligina, hakkinda inceleme yapilana ve varsa sikayetçiye bildirecek. Bu kararlara karsi 10 gün içinde itiraz edilebilecek.

Sirf askeri suçlara iliskin verilen sorusturma iznine itiraz edilmesi, sorusturma islemlerini engellemeyecek. Itiraz, general ve amiraller için Danistay Birinci Dairesine, diger asker kisiler için ise yetkili mercinin yargi çevresinde bulundugu bölge idare mahkemesine yapilacak. Itirazlar, öncelikle incelenecek ve en geç 3 ay içinde karara baglanacak. Verilen kararlar kesin olacak.

General ve amiraller hakkindaki sorusturma Yargitay Cumhuriyet Bassavcisi veya Bassavcivekili tarafindan yapilacak. Hakim karari gerektiren islemlere dair Yargitay Cumhuriyet Bassavciliginin talepleri ile kovusturmaya yer olmadigina dair kararlara yapilan itirazlar hakkinda, sorusturma konusu suçlarin en agirina bakmakla görevli Yargitay Ceza Dairesini numara itibari ile izleyen ceza dairesi baskani tarafindan karar verilecek. Suçun son numarali ceza dairesinin görevine girmesi halinde talebi ve itirazi inceleme yetkisi Birinci Ceza Dairesi Baskanina ait olacak. Hakim karari gerektiren islemlerde Baskanin verdigi kararlara karsi yapilan itirazi numara itibariyla izleyen ceza dairesi baskani inceleyecek. Son numarali daire baskaninin karari, Birinci Ceza Dairesi Baskani tarafindan incelenecek. Iddianame hazirlanmasi halinde kovusturma Yargitay ilgili ceza dairesince yapilacak.

- Yüce Divan'da yargilanacak asker kisilerle ilgili sorusturma usulü

Kanunla, Yüce Divan'da yargilanacak asker kisilerin isledigi askeri suçlarda yürütülecek sorusturma ve kovusturmalardaki izin usulü ile izne karar verecek merciler de belirlendi.

Genelkurmay Baskani ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarinin isledigi askeri suçlarin sorusturulmasi izne tabi olacak ancak agir ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hallerinde sorusturma genel hükümlere göre yürütülecek.

Genelkurmay Baskani ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlari hakkinda askeri suçlardan dolayi sorusturma yapilmasi Cumhurbaskaninin iznine bagli olacak.

Izin vermeye yetkili merci, ihbar veya sikayetin isleme konulmasi halinde bir ön inceleme baslatacak.

Yetkili merci, sorusturma izni konusundaki kararini suçun islendiginin ögrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç 30 gün içinde verecek. Bu süre, zorunlu hallerde 15 günü geçmemek üzere bir defa uzatilabilecek.

Yetkili merci, belirtilen süreler içinde sorusturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda karar verecek ve kararini Yargitay Cumhuriyet Bassavciligina, hakkinda inceleme yapilana ve varsa sikayetçiye bildirilecek. Bu kararlara karsi 10 gün içinde Danistay Birinci Dairesine itiraz edilebilecek. Itirazlar, öncelikle incelenecek ve en geç 3 ay içinde karara baglanacak. Verilen kararlar kesin olacak.

Sorusturma Yargitay Cumhuriyet Bassavcisi tarafindan yapilacak. Hakim karari gerektiren islemlere dair Yargitay Cumhuriyet Bassavciliginin talepleri ile kovusturmaya yer olmadigina dair kararlara yapilan itirazlar hakkinda, sorusturma konusu suçlarin en agirina bakmakla görevli Yargitay ceza dairesini numara itibariyla izleyen ceza dairesi baskani tarafindan karar verilecek. Suçun son numarali ceza dairesinin görevine girmesi halinde talebi ve itirazi inceleme yetkisi Birinci Ceza Dairesi Baskanina ait olacak.

Hakim karari gerektiren islemlerde Baskanin verdigi kararlara karsi yapilan itirazi numara itibariyla izleyen ceza dairesi baskani inceleyecek. Son numarali daire baskaninin karari, Birinci Ceza Dairesi Baskani tarafindan incelenecek. Iddianame düzenlenmesi halinde kovusturma Yüce Divan sifatiyla Anayasa Mahkemesinde yapilacak.

- Hükmün açiklanmasinin geri birakilmasi müessesesi, askeri suçlar bakimindan da düzenlendi

Askeri suçlara iliskin dava ve isler, suçun islendigi yerin bagli oldugu ilin adiyla anilan asliye ve agir ceza mahkemelerinde ya da askeri birlik ve personel yogunlugunun gerektirmesi halinde Adalet Bakanliginin önerisi üzerine, Hakimler ve Savcilar Kurulunca (HSK) belirlenen ilçelerde kurulu bulunan asliye veya agir ceza mahkemelerinde görülecek.

Askeri Ceza Kanunu ve Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun ile hükmün açiklanmasinin geri birakilmasi müessesesi, askeri suçlar bakimindan da düzenlendi.

Ceza Muhakemesi Kanunu'nun hükmün açiklanmasinin geri birakilmasina iliskin hükümleri; sirf askeri bir suçtan dolayi 6 ay veya daha fazla süreli hapis cezasina hükmedilmesi, fiilin, disiplini agir sekilde ihlal etmesi veya birligin güvenligini tehlikeye düsürmesi ya da birligin muharebe hazirligini veya etkinligini zafiyete ugratmasi ya da büyük bir zarar meydana getirmesi ile fiilin savas veya seferberlikte islenmesi halleri hariç askeri suç ve cezalar hakkinda da uygulanacak.

Askeri suçlarin sorusturmasi ve kovusturmasina iliskin Askeri Ceza Kanunu'nda hüküm bulunmayan hallerde Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanacak.

- Mahkemelerin görev ve yetkisi

Kanunla, askeri suçlara iliskin davalarin bakilacagi mahkemeler de belirlendi.

Askeri suçlara iliskin dava ve isler, suçun islendigi yerin bagli oldugu ilin adiyla anilan asliye ve agir ceza mahkemelerinde ya da askeri birlik ve personel yogunlugunun gerektirmesi halinde Adalet Bakanliginin önerisi üzerine HSK tarafindan belirlenen ilçelerde kurulu bulunan asliye veya agir ceza mahkemelerinde görülecek. Ilçede görülmesine karar verildigi takdirde ilçenin yargi çevresi de ayni usulle belirlenecek. Bu suçlara iliskin dava ve isler, acele islerden sayilacak ve bunlarla ilgili davalar adli tatilde de görülecek.

Asker kisiler tarafindan ülke sinirlari disinda islenen askeri suçlara ait dava ve islere bakmaya Ankara mahkemeleri yetkili olacak. Yurt disinda bulunan askeri mahallerde yapilacak önleme aramasina karar vermeye de bu yer sulh ceza hakimligi yetkili olacak.

"Vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezalari", "firar ve cezasi", "yabanci memlekete firar edenlerin cezalari", "mehil içinde yakalananlarin cezasi" ile "sözleserek firar ve cezasi" basligiyla düzenlenen suçlara iliskin dava ve islerde yetkili mahkeme, süpheli veya sanigin mensubu oldugu askeri birlik veya askeri kurumun bulundugu yerdeki il ve ilçe mahkemeleri olacak.

Askeri suçlara iliskin sorusturmalar, suçun islendigi yerin bagli oldugu ilin adiyla anilan cumhuriyet bassavciliginca ya da HSK tarafindan belirlenen ilçe cumhuriyet bassavciliginca yürütülecek. Bu bassavciliklarda askeri suçlar bürosu kurulacak ve yeteri kadar cumhuriyet savcisi görevlendirilecek.

Il veya ilçe cumhuriyet savcisi, suçun islendigi yer cumhuriyet savcisindan, sorusturmanin kismen veya tamamen yapilmasini isteyebilecek. Gecikmesinde sakinca bulunan hallerde suçun islendigi yer cumhuriyet savcisi zorunlu olan delilleri toplayacak ve gerekmesi halinde alinacak kararlar bakimindan bulundugu yer sulh ceza hakimliginden talepte bulunacak.

- Adli yargidaki karsiliklar belirlenecek

Yasayla, Anayasa degisikligiyle askeri yarginin kaldirilmis olmasi sonucunda kanunlarda, askeri yargi kolu içinde yer alan yargi mercilerinin adli yargidaki karsiliklari belirlenerek, bosluk olusmasini engellemek ve uygulamada tereddütlere neden olmamak için atif hükümleri düzenleniyor.

Askeri suçlara bakmak amaciyla il ve ilçelerde belirlenecek mahkemeler, düzenlemenin yürürlüge girdigi tarihten itibaren bir ay içinde belirlenecek. Belirleme tarihi itibariyla kovusturma evresine geçilmis askeri suçlara iliskin dava dosyalari, belirlenen mahkemelerce devredilemeyecek. Dava dosyalari, kesinlesinceye kadar açildigi mahkemelerde görülmeye devam edilecek.

Milli Savunma Bakanligi tarafindan Jandarma Genel Komutanligi ve Sahil Güvenlik Komutanligi emrine görevlendirilen erbas ve erler ile askerlik yükümlüleri, bu görevlendirme süresince asker kisi sayilacak ve Askeri Ceza Kanunu'na tabi olmaya devam edecek. Bu kisilerin Jandarma Genel Komutanligi ve Sahil Güvenlik Komutanliginda görevli rütbelilere karsi isledikleri askeri suçlar, asker kisilere karsi islenmis sayilacak.

Türk Silahli Kuvvetleri Personel Kanunu ile Askeri Ceza Kanunu'nda feri askeri ceza olarak yer alan Türk Silahli Kuvvetleri'nden (TSK) çikarma ve rütbenin geri alinmasi cezalari, hak yoksunlugu olarak düzenlenecek.

- Askeri kaynaktan müfettis alimi

Milli Savunma Bakanliginin müfettis kadrolarina askeri kaynaktan atama yapilabilecek.

Askeri kaynaktan stajyer müfettis alimi, müfettislige giris sinavi ile yapilacak. Giris sinavina basvurabilmek için kuvvet komutanliklarinda üst subay (binbasi, yarbay, albay) rütbesinde bulunmak ve yönetmelikte öngörülen sartlari tasimak gerekecek. Giris sinavi, yönetmelikte belirlenen konulardan yazili veya mülakat seklinde yapilacak. Giris sinavi ile ilgili olarak yönetmelikte yer alan hususlar disinda herhangi bir kayit sistemi kullanilmayacak. Giris sinavinda basari gösterenler stajyer müfettis olarak görevlendirilecek.

Askeri kaynaktan görevlendirilen stajyer müfettislere bir program çerçevesinde müfettislik meslegine yönelik egitim verilecek. Stajyer müfettislerin stajyerlik süresi bir yil olacak. Bu sürenin sonunda olusturulacak yeterlik sinav kurulu tarafindan, yönetmelikle belirlenecek konulardan yazili veya sözlü sinava tabi tutulacak.

Stajyerlik süresini ve yeterlik sinavini basariyla tamamlayanlar müfettislige atanacak. Stajyerlik süresi içinde veya yeterlik sinavinda basarisiz olanlar durumlarina uygun kadrolara atanacak.

Milli Savunma Bakanligi hukuk hizmetleri kadrolarina atanmis olanlar, düzenlemenin yürürlüge girdigi tarihten itibaren iki ay içinde talepte bulunmalari halinde, müktesepleri dikkate alinarak HSK tarafindan, bölge adliye ve bölge idare mahkemeleri ile diger adli ve idari yargi mercilerine hakim veya savci olarak atanabilecek. Bu kisilerin askeri yargi ve hukuk hizmetleri kadrolarinda geçirdikleri süreler adli ve idari yargida geçirilmis sayilacak.

Kanunla, askeri hizmetin niteligi dikkate alinarak, Idari Yargilama Usulü Kanunu'na yeni madde eklemek suretiyle, bazi istisnai usul hükümleri düzenleniyor.

Askeri hizmete iliskin idari islem ve eylemlerden dogan uyusmazliklara dair hükümler, Milli Savunma Bakanligi kadrolarinda çalisan kamu görevlileri ile askerlik hizmetini yerine getiren yedek subaylar ve yedek astsubaylar ile erbas ve erleri ilgilendiren ve askeri hizmete iliskin idari islem ve eylemlerden dogan uyusmazliklar hakkinda uygulanacak.

Savas halinde yürütmenin durdurulmasina karar verilemeyecek. Olaganüstü haller sebebiyle alinan tedbirlerin uygulanmasinda görevlendirilenlerin naklen atanmalarina iliskin iptal davalarinda, yürütmenin durdurulmasina karar verilemeyecek.

Yüksek Askeri Sura'nin terfi islemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayirma islemleri hariç her türlü ilisik kesme kararlarina karsi yargi yolu açik olacak.

- Yargi yolu kapali olan disiplin cezalari

Kanunla, yargi yolu kapali olan disiplin cezalari da belirlendi. Askeri ögrenciler ile erbas ve erler hakkinda verilen disiplin cezalari ile subay, astsubay, uzman erbas ile sözlesmeli erbas ve erler hakkinda verilen uyarma, kinama ve hizmete kismi süreli devam cezalari hariç disiplin cezalarina karsi iptal davasi açilabilecek.

Seferberlik ve savas zamaninda ise yüksek disiplin kurullari tarafindan verilen silahli kuvvetlerden ayirma cezasi disinda diger disiplin cezalari yargi denetimi disinda olacak.

Kanunun yürürlüge girmesiyle birlikte Askeri Mahkemeler Kurulusu ve Yargilama Usulü Kanunu yürürlükten kalkti.