Atatürk, Nazilli’de Anıldı

Nazilli Tren Garında yapılan törenlere Nazilli Kaymakamı Mehmet Okur, İlçe Garnizon Komutanı Yarbay Ekrem Turan, Belediye Başkan Vekili Ahmet Vahit Aysan, İlçe Emniyet Müdürü İlyas Karpınar, kurum ve kuruluşların müdürleri, amirleri, siyasi parti temsilcileri, sivil toplum örgütü temsilcileri, gaziler ve çok sayıda ilköğretim okulu öğrencisi katıldı.

İstasyon Meydanındaki Atatürk Anıtına çelenklerin sunulmasının ardından saygı duruşu ve istiklal marşı okundu. Törende konuşan Nazilli Belediye Başkan Vekili Ahmet Vahit Aysan, 75 yıl önce 9 Ekim 1937 Cumartesi günü Atatürk’ün Nazilli’ye gelmesiyle birlikte Türkiye’de sanayileşme sürecinin başladığını ifade etti.

Sanayileşme devriminin en önemli atılımlarından biri olan Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası’nı Mustafa Kemal Atatürk, Başbakan İsmet İnönü ve Başbakan Vekili Celal Bayar’ın katıldığı törenle açtığını belirten Başkan Vekili Aysan; “9 Ekim 1937’de üçüncü kez ziyaret ettiği Nazilli’de açılışını yaptığı Sümerbank Basma Fabrikası, hem Nazilli’de hem de Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal ve ekonomik yapısında büyük değişimler yaratan bir etki bırakmıştır. O gün Anadolu Ajansı'nın Nazilli'den geçtiği haber, ertesi günkü Akşam gazetesinin 10 Ekim 1937 Pazar günkü sayısında "Nazilli basma fabrikası dün Atatürk tarafından altın bir anahtarla açıldı" başlığıyla yer almıştı. Atatürk'ü taşıyan özel tren Nazilli'ye yaklaşırken yaşananları, olayın canlı tanıklarından Afet İnan şöyle anlatmış; "Fabrika binaları ve meydan bayraklarla süslenmişti. Atatürk beraberindeki zevatla Basma Fabrikası'nın bulunduğu mahalle teşrif ettikleri zaman orada toplanmış on binlerce halk tarafından halkevi orkestrası olduğu halde, coşkun tezahüratlarla ‘yaşa’, ‘varol’ tezahüratlarıyla karşılanmıştır. Atatürk Müdüriyet Dairesine doğru yaya olarak çıkmış ve orada kısa bir süre dinlenmiştir. Sonra balkona çıkarak kendisine sevgi gösterisinde bulunup tezahürat yapan kalabalık halk kitlesini selamlamıştır. Atatürk Nazilli'ye gelişinde gri bir elbise giymişti ve siyah iskarpinleri vardı.

Fabrikanın Müdüriyet Binası'nın şeref direğinde Cumhurbaşkanlığı bayrağı dalgalanıyordu. Fabrikanın giriş kapısının yan tarafına konulmuş kitabede de şu ifade dikkati çekiyordu. ‘Atatürk Birinci Endüstrileşme Planı'na göre Sümerbank'ın kurduğu ilk Türk Basma Fabrikasını açtı.’ 9 Ekim 1937’de bizzat Atatürk tarafından açılmış olan Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası Türkiye’de devlet eliyle kurulan ilk basma fabrikasıdır. Nazilli Basma Fabrikası aynı zamanda Türkiye’de sanayileşme sürecini başlatan ilk önemli atılımlardan biri olmuştur. Fabrika Nazilliyi her yönüyle etkilemiş, şehre sosyal, ekonomik ve kültürel canlılık kazandırmıştır. Özellikle Fabrika alanının bulunduğu yerde geri kalmış bir görüntü sergileyen Aşağı Nazillinin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Nazilli Basma Fabrikası birçok işlevinin yanında cumhuriyetin temel kavramlarını halka tanıtan bir köprü vazifesi görmüştür. Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası açılışını takip eden günlerde üretime yönelik bir fabrika olmasının yanında bir okul, bir eğitim kurumu, cumhuriyet öğretilerinin yaşama geçirildiği bir laboratuar olmuştur. Dünya üzerindeki her hangi bir fabrika elbette o şehir üzerinde bir takım değişiklikler yapmıştır. Ama hiç birisinin Nazilli Basma Fabrikasının, Nazilli üzerinde yarattığı sosyal, kültürel ve ekonomik değişimler kadar büyük sonuçlar yaratması mümkün değildir” dedi.

“ATATÜRK MODELİ FABRİKA”

Sümer Basma Fabrikası’nın Cumhuriyet’in birinci beş yıllık kalkınma planının ilk önemli eseri olduğunu hatırlatan Kaymakam Mehmet Okur; “75 yıl önce tarihe tanıklık etmiş bu zaman ve mekân diliminde ülkemizde sanayi atılımının başlatılmasında önemli bir yeri olan Ulu Önder Atatürk'ün işte halka refah verecek sesler diyerek açılışını yaptığı ve devletin kurduğu ilk basma fabrikası olan Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası, Genç Cumhuriyetin Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planının ilk önemli eseridir. Daha sonra gelişme yolundaki diğer ülkelere de ‘Atatürk Modeli Fabrika’ olarak esin kaynağı olacak olan Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası, Atatürk'ün kafasındaki ‘sosyal fabrika projesinin’ ilk uygulaması bakımından çok önemlidir. Açıldığı andan itibaren kendisinden beklenen işlevi en iyi şekilde yerine getirerek görevini tamamlayan fabrikanın açıldığı ilk gündeki heyecan ve kararlılık içinde duyduğumuz gurur daha başarılı işler yapmak ve Türkiye’mizin kalkınmış ve çağdaş ülkeler arasında yerini alması için bizlere güç vermelidir. Atamızın şehrimize teşriflerini gurur ve saygıyla andığımız bu günde, laik, sosyal, demokratik bir hukuku devleti niteliğiyle bölgesinde istikrar unsuru olan devletimizin ve ülkemizin bu seviyeye gelmesi için, büyük bedeller ödendiği bir kez daha hatırlanmalıdır” dedi.

ATATÜRK MÜZESİ GEZİLDİ

Tren garındaki törenler öğrencilerin halk oyunları gösterisi sunmalarının ardından Adnan Menderes Üniversitesi Sümer Yerleşkesindeki Atatürk Müzesi ziyareti gezilmesi ile son buldu. Atatürk’ün işareti ile 75 yıl önce çalışmaya başlayan dev makinelerin bastığı ilk basma incelendi. Manevi değeri büyük olan basmanın yanında yer alan ve 12 yıl önce kapanan fabrikanın bastığı son basma ile hatıra fotoğrafı çekildi .