Aydin'in Tarihi Duvarlarinda Sakli
Geçmisinde birçok medeniyete ev sahipligi yapan Aydin’in tarihi, kent genelindeki eski yapilarin duvarlarinda saklanirken, görenlere adeta göz kirpiyor.
Dogal güzellikleri ve ören yerleri ile dikkatleri üzerine çeken Aydin’in sokaklarinda da adeta tarih fiskiriyor. Merkez ilçe Efeler basta olmak üzere Aydin’in birçok ilçesi tarih ile iç içe yasarken, tarihi yapi taslar sokaklardaki eski yapilarda görenlere göz kirpiyor. Tralleis Antik Kenti’ne sirtini dayayan Kemer, Mesudiye ve Köprülü-Veysipasa mahallelerinde bulunan tarihi evler, dönemin ustaligi ile dikkat çekerken Aydin tarihinin sirlarini da duvarlarinda sakliyor. Duvarlarinin yapim asamasinda Tralleis’ten getirilen tarihi eser niteligindeki tas bloklar kullanilirken, günümüze kadar uzanan evlerin duvarlarinda tarihi motifleri de görmek mümkün.
Tralleis’in Aydin tarihinde iz birakan ender yerlerden birisi oldugunu ifade eden Aydin Eski Eserleri Sevenler Dernegi Baskani Mehmet Özçakir; “Aydin’in tarihi yapi taslari ilimizin tarihi yapilarinda gizli. Bilindigi üzere antik kentimiz Tralleis, Aydin tarihinde iz birakmis ender ören yerlerinden birisidir. Dolayisiyla buradaki yapi taslarinin bir çogu sehrin dört bir tarafina dagilmis. Özellikle camii insaatlarinda Tralleis’ten getirilen kesme bloklarin kullanildigini biliyoruz. Bunlarin yani sira yine o devirde tarihi eser ve niteligi gözetilmeden birçok binanin duvarlarinda bu hazir bloklar kullanilmistir. Özellikle Köprülü-Veysipasa Mahallesi’nde bulunan birçok tarihi yapilardaki binanin duvarinda, motifleri ve süsleri olan tarihi bezeme blok taslar göze çarpar. Yine Aydin’in sehir surlari olarak bilinen Tabakhane Deresi’ne bakan tarafta eski bir Yunan yaziti oldugunu bildigimiz tas blok, duvarlarin arasinda tasiyicilik görevi yapiyor hem de o tarihten bu yana devsirme bir malzeme olarak kullaniliyor. Maalesef bu tarihi eser niteligi olan bloklar da dönemin ustalari tarafindan hoyratça kullanilmis. Bu taslari bugün için yerinden kaldirmak güç ve zor olabilir ama tarihimizin içinde yer alan böylesine ender eserlerin mutlaka korunmasi veya bir yerlerde sergilenmesi Aydin’in tanitimi için çok iyi ve yerinde olacaktir” dedi.
Vatandaslari tarihi eserlere karsi duyarli olmaya davet eden Özçakir; “Köprülü-Veysipasa, Mesudiye ve Kemer mahallelerine uzanan egimli sirtlar bilindigi üzere Tralleis Antik Kenti’nin nekropol olarak bilinen mezarligidir. Bu yol üzerinde yapilan kazilar ve insaatlarda çesitli dehlizler, lahitler, mezarlar çiktigi da bilinmektedir. Bu bölgelerde yasayan vatandaslarimizin da bu tarihi eserlere karsi duyarli olmasini bekliyoruz. Aydin’in yetkililerinin de bu konuda harekete geçmesini bekliyoruz” dedi.
“Asagiya bakanin basini döndürüyor”
Evliya Çelebi’nin “bas döndürücü” olarak nitelendirdigi dis surlarinin dönemin korunakli bölgesi oldugunu ifade eden Özçakir; “Eski Yunanca yazilarin oldugu bu bölge, Aydin Tralleis Antik Kenti’nin eski haritalarinda belirlenebildigi kadariyla sehrin dis surlari olarak bilinen korunakli bir yerdir. 1994 yilindan sonra dönemin belediye baskani tarafindan bazi bölgelerindeki taslar yenilenmis, bir restoreye tabi tutulmustur. Evliya Çelebi, Aydin’a geldigi yillarda gördügü bu duvarlari ‘Aydin’da öyle bir yüksek duvarlar var ki, asagiya baktiginizda basiniz döner’ diyerek betimlemistir. Tabakhane Deresi antik çagdaki adiyla Eudon Deresi, o zamanlar su anki Adliye binasinin oradan asagiya bakildiginda korkunç bir yükseklikle insanlarin gerçekten basini döndürdügü bir yer olarak biliniyor” dedi.
