Bagirsaklardaki Emilim Bozuklugunun 4 Belirtisi

Gidalarin içerigindeki maddelerden birine karsi sindirim sisteminin verdigi reaksiyon veya bazi hastaliklara bagli olarak ortaya çikan iltihap nedeniyle gelisen malabsorbsiyon, sindirim sisteminin düzenli çalismasini engelliyor. Emilim bozuklugu olarak bilinen malabsorbsiyon sendromu, bagirsaklarin besin bilesenlerini yeterince sindirememesine ya da emilmemesine neden oluyor. Malabsorbsiyon nedeniyle sindirimin bozulmasi ise daha birçok sorunu da beraberinde getiriyor. Memorial Kayseri Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan, emilim bozuklugu ile ilgili bilgi verdi.

Besinler tam olarak sindirilemiyor

Malabsorbsiyon sendromu, alinan besinlerin vücutta etkili bir sekilde emilmesini engelleyen bir sindirim bozuklugudur. Bu bozukluk nedeniyle besin maddelerinin sindirimi ve emilimi tam olarak gerçeklesmez. Ince bagirsakta besinlerin, vitaminlerin ve eser elementlerin emiliminin bozulmasi sonucu ortaya çikmaktadir. Birçok nedeni olan malabsorbsiyon sendromunda emiliminin fazlasinin gerçeklestigi ince bagirsagin zari yani mukozasi zarar görür. Malabsorbsiyon, hazimsizliga ve hatta yetersiz beslenmeye yol açabilmektedir. Yemek yedikten sonraki süreçte vücudun vitamin ve minerallerden fayda saglamasi beklenir. Ancak malabsorpsiyon sendromu varsa, sindirim sürecinin sonunda yenilen besinlerden fayda elde edilmez.

Emilemeyen besinler diskiyla atilir

Sindirim sürecinde emilemeyen tüm besinler diski yoluyla atilacaktir. Malabsorpsiyon sendromu olanlarda genellikle yan etki olarak görülen ishal, tabloyu daha da kötülestirmektedir. Ishal nedeniyle besinler vücuttan çok kisa sürede diskiyla atilmaktadir. Kisa vadede malabsorpsiyon nedeniyle belirli yiyeceklerin sindirilememesinden dolayi gastrointestinal rahatsizliklara yani genelde ishal, gaz, siskinlige neden olacaktir. Zamanla, vücutta emilemeyen besinlerin eksikligi birçok soruna yol açacaktir. Makrobesinlerin (protein, yaglar veya karbonhidratlar) herhangi birinin eksikligi, kas kaybi ve bagisiklik sisteminin çökmesine sebep olur. Mikro besinleri (vitaminler ve mineraller) yeterli düzeyde alamamak ise göz, kemik, cilt ve saçlari olumsuz etkilemektedir.

Belirtiler dikkate alinmali

Malabsorpsiyon sendromu, hazimsizligin yani sira birçok semptom ve sikayetle kendini belli etmektedir. Karin agrisi. Karin bölgesinde siskinlik ve asiri gaz olusumu. Mide bulantisi ve kusma. Ishal ve yagli diskilama yani steatore. Belirtilerin ardindan zamanla yetersiz beslenmenin bazi sonuçlari ortaya çikmaktadir. Asiri kilo kaybi olmasi, kas erimesi, sik tekrarlanan enfeksiyon varligi, vücutta kolayca olusabilecek morarmalar, kuru cilt ve cilt lezyonlari, saç dökülmesi, ödem yani sislik, bas dönmesi, sinirlilik, ilgisizlik ve yorgunluk hali, Gece körlügü (A vitamini eksikligi), Zayif kemikler ve kemik agrisi ve kemik kirigi (D vitamini eksikligi), Dis eti kanamasi ve burun kanamasi (K vitamini eksikligi), Unutkanlik, bas dönmesi, agiz çevresi yaralar (B12 vitamini eksikligi), Çocuklarda ise büyümenin gecikmesi

Emilim bozuklugunun nedeni belirlenmeli

Birçok hastalik malabsorbsiyon sendromuna yani emilim bozukluguna neden olabilmektedir. Çölyak hastaligi, crohn hastaligi gibi iltihabi barsak hastaliklari, radyoterapi yani isin tedavisine bagli ortaya çikan bagirsak hastaliklari, whipple hastaligi, kistik fibrozis, pankreas travmasi veya alkole bagli pankreas yetmezligi, parazit ya da bagirsak kurdu enfeksiyonlari.

Kandaki mineral ve vitaminlere bakilmali

Tüm hastalarda tam kan sayimi ve biyokimya testlerinin ardindan emilimi bozulan demir, vitamin B12, folik asit ve D vitamininin vücuttaki düzeyleri ölçülür. Yag malabsorpsiyonu tanisi için diskida yagin varligi aranir. Yine kanda çölyak için testlere bakilabilir. Diski incelemesinde pankreas enzim yetersizligi için fekal elastaz ve iltihabi bagirsak hastaligi için fekal kalptrotektin bakilabilir. Gerekirse hastalara endoskopi ve kolonoskopi yapilarak biyopsi de alinabilir. Tedaviye baslamadan emilim bozukluguna neden olan asil hastaligin bulunmasi gerekir. Örnegin bu duruma Crohn hastaligina sebep oluyorsa ve ilaçlarla Crohn hastaligi tedavisi edilirse emilim bozuklugu da düzelir. Benzer sekilde bu tabloya çölyak hastaligi sebep oluyorsa ve diyetten glüten çikartilirsa sorun çözülür. Bu süreçte hastaya kalsiyum, D vitamini, demir, folik asit ve B12 gibi önemli vitamin ve mineral takviyeleri verilmektedir. Kilo kaybindan dolayi hastaya yüksek kalorili diyetler uygulanabilir. Pankreas hasari olan kisilerde ise pankreastan salgilanan enzimlerin yeterli düzeyde olmamasi nedeniyle hastalara pankreas enzimi içeren ilaçlar verilmektedir. Tedavinin yetersiz oldugu durumlarda ise total parenteral nütrisyon (TPN) denilen damardan beslenme yöntemine basvurulmaktadir. Bu yöntem, hastaya damar yoluyla gerekli besinlerin verildigi bir uygulamayi içerir. Serumlar hastaya özel olarak hazirlanmaktadir. Gerekli olan kalori, vitamin ve mineraller hastanin ihtiyacina göre ayarlanmaktadir.