Balıkesir Belediyesi, 'Asfalt Parası'nı Kaldırdı

Balıkesir Belediye Meclisi, daha önceki belediye yönetimi tarafından alınan asfalt paralarını kaldırdı. MHP'li Belediye Başkanı İsmail Ok'un seçim vaadinde slogan olarak kullandığı, "AK'ın karasına, asfalt parasına son" söylemi dün geceki meclis toplantısında görüşülen ve oy çokluğu ile kabul edilen komisyonun raporu doğrultusunda gerçekleşmiş oldu. İmar Komisyonu'nun, "yol harcamalarına katılım payı" konusunda hazırladığı görüşü mecliste MHP Grubunun 17 kabul, AK Parti Grubu'nun 11 ret ve CHP'li üyelerin 3 çekimser oyu ile mecliste kabul edildi.

MECLİSTE TARİHİ KARAR
Asfalt parası alımıyla alakalı konuda İmar Komisyonu bünyesinde oluşturulan alt komisyonda (Asfalt Komisyonu) yol harcamalarına katılım paylarının vatandaşlardan alınmasının doğru olmadığı, bununla alakalı olarak belediyenin Balıkesir Doğalgaz Dağıtım A.Ş. ve yollarla ilgili üstlenici firma Uluova İnşaat ile sözleşmelerinin var olduğu, dolayısıyla Balıkesir kent merkezindeki yol yapım çalışmalarıyla alakalı hususta Balgaz'ın kendi çalışmasından dolayı bozulan yolların yapım masraflarını karşılayacağı, aynı şekilde üstlenici firma Uluova İnşaat'ın da bu yolları yapmakla mükellef olduğu anlatıldı. İmar Komisyonu'ndaki MHP'li üye Mustafa Bilsem'in ilk defa mecliste okuduğu asfalt komisyonunun hazırladığı rapor tartışmaya yol açtı. İşte Balıkesir Belediye Meclisi'nde tartışmalara yol açan ve tarihi önem taşıyan asfalt parasıyla alakalı hazırlanan komisyon raporu;
"Balıkesir Belediye Meclisinin 06 Mayıs 2009 tarih ve 60 karar sayılı oturumunda oluşturulan komisyonumuza havale edilen Yol Harcamalarına Katılım Payı konulu önerge ile ilgili çalışmaları komisyonumuz tamamlamış bulunmaktadır. Belediye Meclisinin 05.04.2007 tarih ve 89 sayılı kararı ile 2006 yılında tamamlanarak halkın istifadelerine sunulmuş olan yollar ile ilgili Yol Harcamalarına Katılım Paylarını ne şekilde tahsil edileceği karara bağlanmıştır. Bu karara bağlı olarak yapılan uygulamaların yanlışlığı ve haksızlığı ile ilgili olarak hemşerilerimizden Belediye Yönetimine çok miktarda şikayet dilekçeleri geldiği tespit edilmiştir. Belediye Yönetimi yaptığı incelemeler neticesinde bu uygulamanın 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 86, 89 ve 90.maddelerine aykırı olarak; Payların tahakkuk ettirilen ilgili sokak, cadde veya meydana yapılan hizmet maliyetinin ayrı ayrı bu sokak, cadde veya meydandaki gayrimenkullerin Emlak Vergisi Değeri Toplamına bölünerek bulunacak katsayının dikkate alınması ve bu kat sayıların üzerinden katılım payının tahakkuk ettirilmesi gerekirken, buna uyulmadığı Proje Toplam Maliyetinin bunlardan faydalanan tüm mükelleflerin gayrimenkullerinin vergi değerleri toplamına bölünerek tek bir katsayı bulunmak suretiyle, bu katsayı üzerinden payların tahakkuk ettirildiği, ayrıca iki ve daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller için asıl cepheyi teşkil eden yoldan tam pay, diğer yollara ait pay ise yarım olarak hesaplanması gerekirken buna uyulmadığı tespit edilmiştir. Buna göre, 1- Kanuna aykırı, hatalı mevcut tahakkukların iptali, 2- Bu konuda gerekli çalışmaların tamamlanmasını müteakiben kanuna uygun olarak yasal prosedür çerçevesinde hareket edilmesi, 3- Eski hatalı tahakkuklara göre Yol Harcamalarına Katılım Payı ödeyen mükelleflerin ödediği bedellerin belediyece kendilerine tahakkuk etmiş ve ettirilecek olan Emlak Vergilerinden mahsup edilmesi, 4- Emlak Vergisinden muaf olan mükelleflere ise kendilerine tahakkuk etmiş ve ettirilecek olan Su ve Çevre Temizlik Vergilerinden mahsup edilmesi konularında daha geniş kapsamlı araştırma yapılması istemiyle bu konu komisyonumuza havale edilmiştir. Bunun üzerine komisyonumuz konu üzerinde hemen çalışmalarına başlamıştır. Fen İşleri Müdürlüğünün 03.11.2006 tarih ve 383 sayılı yazısından 2005 ve 2006 yıllarında Plevne, Bahçelievler, Hasan Basri Çantay, 1. Gündoğan, Gümüşçeşme, Paşaalanı, Atatürk, Toygar, Maltepe, 1.Sakarya, 2.Sakarya, Kuva-i Milliye, Akıncılar, Yıldırım, Eski Kuyumcular, Altıeylül ve Kasaplar Mahallerinde toplam 1.132.620 metre kare sıcak asfalt, 260.355,14 metre beton bordür ve 380.616,97 metre kare kilitli parke tretuvar işleri yapıldığı, bunların toplam maliyetlerinin 23.345.646.33 TL, buralara isabet eden 2006 yılı Emlak Rayiç Değerleri Toplamının 309.210.465.25 TL ve buna göre mükelleflere Yol Harcamalarına Katılım Payı olarak 14.884.152.73 TL tahakkuk ettirildiği anlaşılmıştır. Bu tahakkukun ve tahsilatların yıllara göre dağılımı şu şekildedir. 2006 yılında tahakkuk eden 4 milyon 24 bin 262.75 TL. tahsil edilen 1.165.769.40 TL., 2007 yılında tahakkuk eden 5 milyon 212 bin 518.59 TL. tahsil edilen 3 milyon 315 bin 338.56 TL., 2008 yılında tahakkuk eden 5 milyon 646 bin 444.98 TL., tahsilat 2 milyon 382 bin 454.37 TL. 2009 yılında tahakkuk 926 bin 41 TL, tahsilat 318 bin 215,25 TL. olmak üzere toplam 14 milyon 884 bin 152.73 TL.'lik tahakkuk karşılığı 7 milyon 181 bin 777.58 TL tahsilat gerçekleşmiş.
2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 86-89-90-91-92 ve 93. maddeleri, Yol Harcamalarına Katılım Payının hangi şartlarda alınacağını ve nasıl hesaplanacağını göstermektedir. Balıkesir Belediye Başkanlığı, kanunun ilgili maddelerinin emrettiği şartların oluşup oluşmadığına bakmadan, üstelik hesaplamaları da yanlış yaparak tahakkukları gerçekleştirmiş ve bu tahakkuklara göre de tahsilatlar yapılmıştır. Şöyle ki, 1-) İlgili kanunun 86.maddesi gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılım Payı alınır diyor ama aynı zamanda hangi şartlarda alınacağını da belirtiyor. Bu şartlar incelendiğinde yapılan yol ve kaldırımların o gayrimenkulün değerinde bir artışa sebep olması gerekir. Kanunun ruhu budur. Yolu ve kaldırımı mevcut olan gayrimenkulün yolunu ve kaldırımını herhangi bir nedenle bozup, onu yeniden yapmak herhangi bir değer artışına sebep olmayacağına göre bu işlem kanunun ruhuna aykırıdır. 2-) Yerel yönetimlerde genel olarak yol ve kaldırımın onarım ücreti onları bozanlardan alınır. Hatırlanacağı üzere şehrimizdeki yol ve kaldırımları Balıkesir Doğal Gaz Dağıtım Anonim Şirketi bozmuştur. Onarımı da bu şirket yapmalıdır. Zaten bu konuda Balıkesir Belediyesi ile söz konusu şirket arasında 21.07.2005 tarihli bir protokol vardır. Bu protokol EPDK tarafından 30.03.2004 tarihli ve 309-25 sayılı kararına göre 30 yıl süre ile verilen lisans gereği; Balıkesir şehrinde Doğal Gaz şebeke inşaatını yapıp, işletecek olan Balıkesir Doğal Gaz Dağıtım Anonim Şirketi ile Belediye Başkanlığı arasında doğal gaz şebekesi döşenecek olan Balıkesir Belediye Başkanlığının sorumluluk alanındaki yol ve alanlarda çalışmaların yapılmasına izin verilmesi ve yapım sonrası verilen hasarların tazmini ve yol sathının eski haline getirilmesi işlerini düzenlemek için tanzim edilmiştir. O halde yol ve kaldırımı bozan belli, yapacak olan da bellidir. Gayrimenkul sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınmasına gerek yoktur.
3) Çünkü Hukukçu, Kanunlar Uzmanı, Sayıştay Em. Uzman Denetçisi İbrahim Pınar'ın dediği gibi Su İsale Hattı, Kanalizasyon Ana Hattı, Doğal Gaz abone bağlantısı çalışmaları sırasında bozulmalar olduğu takdirde bozulan yerlerin özel şirketlerce eski haline getirildiği hususu göz önüne alındığında, Yol Harcamalarına Katılım Payı adı altında yöre halkından herhangi bir ücret talep edilmesi yerinde değildir. Esasen 2464 sayılı yasa da buna izin vermemektedir. Asfalt bozulmalarının yüklenici firmalarca eski haline getirilmesi durumunda ayrıca harcamanın yapıldığı bölgedeki gayrimenkul sahiplerinden ek katılım payı alınacağını dair bir hüküm bulunmamaktadır.
Öte yandan asfalt bozulmalarına neden olan yüklenicilerin sözleşmelerinde yolların onarılmasıyla ilgili hüküm bulunması halinde zaten öncelikle bu hüküm doğrultusunda işlem yapılması zorunlundur. Yüklenici firma ile yapılan protokolde bozulan yolların eski haline getirilmesi konusunda yüklenici firma yükümlü kılınmış ise eski haline getirme maddesine dayanılarak gayrimenkul sahiplerinden ek katılım payı alınması mükerrerlik olur ve ilgili mevzuata aykırılık oluşturur. Yine T.C Belediyeler Birliği Hukuk İşleri Müdürlüğü 29.06.2010 tarih ve 1300 sayılı yazısında bu konuda şu değerlendirmede bulunmuştur: "Görüldüğü üzere kanunda Su İshale hattı, Kanalizasyon Ana Hattı, Doğalgaz Ana Hattı, Su ve Doğalgaz abone bağlantı çalışmaları sırasında bozulmalar olması sebebi ile belediye tarafından ihale edilerek yeniden yaptırılan asfalt bedelinin" Yol Harcamalarına Katılım Payı "adı altında vatandaşlardan alınabileceğine ilişkin hüküm bulunmamaktadır."
4) Kaldı ki Balıkesirli hemşerilerimizden daha önce Yol Harcamalarına Katılım Payı "Asfalt Parası" adı altında tahsil edilmiştir. Bu katılım payı talebi mükerrer bir taleptir. Onun için mevzuata aykırıdır. Alınmaması gerektiğine kanat getirdiğimiz Yol Harcamalarına Katılım Payı hesaplamaları da yanlış yapılmıştır. Bu Müfettiş Raporu ile kesinleşmiştir. Mülkiye Başmüfettişi Cemal Yıldız bu konuda inceleme yapmış, 18.12.2009 tarih ve 30/81 sayılı bir İnceleme Raporu düzenlemiş ve İç İşleri Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığına sunmuştur. Mülkiye Başmüfettişi raporunda, 2464 Sayılı Belediye Gelirinin Kanununun 89. maddesindeki harcamalara katılma paylarının giderleri toplamı olduğuna dair hüküm gereğinde ilde yapılan yolların yapımına ilişkin giderlerin tamamı mı esas alınarak paylar hesaplanmalıdır? Yoksa kanunun 90. Maddesindeki "Yol Harcamalarına Katılım Payı yoldan faydalananlardan alınır." Hükmü gereğince yoldan yararlanma esas alınarak yapılan yoldan yararlananlardan mı alınmalıdır? Katılım Paylarının ilanı cadde cadde yapılacağını düzenleyen 92. maddeye kıyasen hesap cadde cadde mi yapılmalıdır? Ya da şehre yapılan tüm yollardan o şehirde yaşayan tüm vatandaşların yararlandırıldığı değerlendirilerek katılım payları hesapları kümülatif yapılabilir mi? Ayrıca kanunun 89. maddesinde yer alan "Özel Devlet Yardımları, karşılıksız fon tahsisleri, bu işler için yapılacak yardımlar ve istimlak bedelleri giderler tutarından indirilir." hükmü gereğince belediyeye yaptığı iş karşılığı yolları bozan doğal gaz şirketi tarafından yapılan ASFALT ŞANTİYESİ bedeli yapılan masraflardan düşülmeli midir? sorularını detaylı bir şekilde irdelemiştir. Bu irdelemeler sonucunda
Mülkiye Başmüfettişinin ulaştığı sonuçlar şu şekildedir, a) Emlak Vergisi Değerlerinin belirlenmesini düzenleyen mevzuat açısından bakıldığında; Anılan mevzuattan açıkça Emlak Vergi Değerlerinin belirlemelerinde sokak, cadde ve binanın bulunduğu mevki gibi hususların esas alınması gerektiği görülmektedir. Emlak Vergi Değerinin belirlenmesinde sokak ve cadde esas alındığına göre Katılım Payı Hesabında da cadde ve sokak esas alınarak hesaplamalar yapılmalıdır.
Komisyon olarak bizde aynı kanaatteyiz. Kanunda Yol Harcamalarına Katılım Payı Emlak Vergi Değerleri ile ilişkilendirildiğine göre, hesaplamalardaki esaslarda aynı olmalıdır. b) Mülkiye Başmüfettişi Cemal Yıldız, "Yol Harcamalarına Katılma Payının hesabında örneğin 17 mahalle için yapılan masrafların 17 mahalledeki emlakların vergi değerine bölünmesi suretiyle bulunan katsayının mı yoksa mahalle, cadde veya sokak esas alınarak orası için yapılan masrafın oradaki emlakın vergi değeri toplamına bölümü suretiyle bulunacak katsayının mı esas alınması gerektiğine ilişkin 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 1 ve 413. maddeleri gereğince Gelir İdaresi Başkanlığının görüşlerine başvurmuş verilen görüşte "Balıkesir Belediyesi tarafından 17 mahalleyi kapsayacak şekilde yapılan yol ve kaldırım işleri nedeni ile yapılan harcamaların mahalle cadde ve sokaklar itibari ile ayrı ayrı tespit edilmesi, yapılan giderlerin ilgili cadde ve sokakta bulunan gayrimenkullerin vergi değeri toplamına oranlanmak suretiyle hesaplanarak tahakkuk ettirilmesi ve doğal gaz şirketi tarafından doğalgaz çalışmaları sırasında yolların bozulmasına sebep olduğu gerekçesiyle asfalt şantiyesinin kurulumu amacıyla yapılan bağışların toplam giderlerden indirilmesi gerekmektedir" denilmektedir. Komisyonumuzda, Gelirler İdaresi Başkanlığının görüşü doğrultusunda emlak vergi değerinin tespitine ilişkin mevzuat göz önüne alınarak harcamaların cadde ve sokaklar itibari ile ayrı ayrı tespit edilerek cadde ve sokaklarda bulunan gayrimenkullerin vergi değerlerine oranlanması suretiyle bulunacak katsayı ile gayrimenkulün emlak vergi değerinin çarpılması suretiyle Yol Harcamalarına Katılım Payının hesaplanması gerektiği kanaatindedir. Dolayısıyla Balıkesir Belediye Başkanlığının yaptığı hesaplamaların yanlış olduğu görüşündeyiz. c) Mülkiye Başmüfettişinin raporunda, ilgili kanunun ön gördüğü şekilde yol ve kaldırımların yapılması için harcanan toplam masraftan yol ve kaldırımların yapılması için alınan bağış ve yardımların düşülmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. Balıkesir Belediyesi bu konuda da kanunun hilafında davranmış, ilgili şirket tarafından yaptırılan ve Belediyeye hibe edilen Asfalt Tesisleri Bedeli ile 240.000 USD nakit ödemeyi toplam masraftan düşmemiştir. Halbuki ilgili şirket ile Belediye arasında yapılan sözleşmelerde bu hibe ile nakit ödemenin bozulan yol ve kaldırımların eski haline getirilmesi için yapıldığı açıkça bellidir. Buda yanlış hesaplamanın delillerinden biridir. d) Balıkesir Belediye Başkanlığının bu konuda yaptığı yanlışlıklardan biri de şudur: 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 86. maddesinde "iki ve daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller için asıl cepheyi teşkil eden yoldan düşen pay tam, diğer yollara ait pay ise yarım olarak hesaplanır" demesine rağmen böyle bir ayrıma gitmeden tahakkuklar düz ara yapılmıştır. Mülkiye Başmüfettişi raporunda bu durumu da belirtmiştir. e) Bu konuda diğer önemli bir husus da, Balıkesir Belediye Başkanlığının asfalt ve kaldırım ihalelerini alan ilgili firma ve taşeron hak ediş dosyaları hazırlanırken yapılan usulsüzlük iddiaları ile ilgili henüz sonuçlanmamış olan soruşturmadır. İddialara göre bu hak ediş dosyaları hazırlanırken kaldırım metrajlarında toplamda yüzde 25 - 30 aralığında abartma işlemi yapılmıştır. Mülkiye Başmüfettişi Vahdettin Özcan bu konuda soruşturma yapmış, ancak bu soruşturma henüz sonuçlanmamıştır. Bu da hesaplamaların güvenirliği konusunda tereddütler oluşturmaktadır. Sonuç, görüldüğü gibi Balıkesir Belediye Başkanlığı, Yol Harcamalarına Katılım Paylarının hesaplanması, bu payların halkımızdan talep edilme şartlarının tam olarak oluşup oluşmadığı konusunda gerekli hassasiyeti göstermemiştir. Yukarıda açıklandığı üzere, bu payların hesaplanması 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun ilgili maddelerine uygun olarak yapılmamıştır. 17 mahalle için yapılan toplam masraf, o mahallelerdeki gayrimenkullerin emlak vergi değerleri toplamına bölünerek bir katsayı bulunmuş, bu katsayı ile her gayrimenkulün emlak vergi değeri çarpılarak Yol Harcamalarına Katılım Payı hesaplanmıştır. Halbuki bu hesaplamalar kanunun emrettiği şekilde, Mülkiye Başmüfettişi ve Gelir İdaresi Başkanlığının görüşleri doğrultusunda cadde ve sokaklar itibariyle ayrı ayrı yapılması gerekir. Dolayısıyla yanlış hesaplamalar neticesinde tahakkuk ettirilen ve bu tahakkuklara göre tahsil edilen katılım payları hemşerilerimizin mağduriyetine sebep olmuştur. Bu mağduriyetlerin giderilmesi için yanlış hesaplamalar neticesinde yanlış olarak yapılan tahakkukların iptali ve tahsil edilen paraların idarenin uygun göreceği bir şekilde telafisine gidilmesi komisyon üyelerimizin ortak görüşüdür. Ayrıca şehrimizde bozulan yol ve kaldırımların bu yol ve kaldırımları bozanlar tarafından eski haline getirilmesi gerekir. Zaten bu konuda Balıkesir Belediyesi ile ilgili firma arasında sözleşme yapılmıştır. O halde hemşerilerimizden Yol Harcamalarına Katılım Payı talep edilmesi için gerekli şartlar oluşmamıştır. Buda komisyon üyelerimizin ortak görüşüdür. Arz olunur."
Belediye Başkan Yardımcısı Tuna Aktürk'ün başkanlığındaki 5 kişilik komisyonda Mustafa Bilsem (MHP), Faruk Demiraslan (MHP), Tahir Korucuoğulları (MHP) ve Niyazi Tunç (MHP) isimli üyeler yer alıyor. Bu rapor Belediye Meclisi'nin dün akşamki toplantısında bütün yönleri ile değerlendirildi. Değerlendirmeler sonunda Komisyon Raporu, "Komisyon görüşüne katılanlar ve katılmayanlar" şeklinde oylandı. Oylamada MHP'li Meclis Üyelerinin tamamı komisyon görüşünün kabulü yönünde oy kullanırken, AK Partili Meclis Üyeleri (11 oy) komisyon görüşüne katılmadıkları yönünde oy kullandı. Oylamada CHP`li Meclis Üyeleri de (3 oy) çekimser kaldı.

AK PARTİ YARGIYA GÖTÜRECEK
Asfalt parasının kalkmasıyla ilgili alınan meclis kararına AK Partili üyeler itiraz etti. Olumsuz görüş belirttiklerini tekrarlayan AK Parti Grup Sözcüsü Yusuf Hocaoğlu, meclisin böyle bir karar alamayacağını, her şeyden önce rapor hazırlayıp görüş belirten İmar Komisyonu'ndaki bu komisyonun geçerli olmadığını, komisyonun üyeleri yenilenmediği için düşmesi verdiği görüşün de oylanmaması gerektiğini söyledi. Hocaoğlu'nun iddialarına cevap veren Belediye Başkanı İsmail Ok, kendilerinin bu görüşe katılmadıklarını, komisyonun geçerli olduğunu ve görevini yaptığını söyledi. AK Partili Yusuf Hocaoğlu, bu konuyu İdari Mahkemeye götüreceklerini açıkladı. Hocaoğlu ilgili komisyon görüşünü yasasal hakkı olduğu için daha önceden görmek istemesine rağmen kendisine özellikle gösterilmediğini belirterek meclisin şeffaf olmadığını belirtti. Hocaoğlu'nun bu itirazlarına karşılık söz alan MHP Grup Sözcüsü Yusuf Özenç ise AK Partili Yusuf Hocaoğlu'na sert çıktı. Özenç, vatandaşları asfalt parasından kurtarmaya çalıştıklarını ancak AK Partili üyelerin bunun tersine hareket ettiklerini söyledi. Yusuf Özenç, göreve geldikleri günden bugüne kadar bir tek kuruş asfalt parası tahakkuku yapılmadığını belirtti. AK Partili Yusuf Hocaoğlu, komisyonların 1 yıllığına göreve geldiğini, İmar Komisyonu'nun da 6 Mayıs 2010 tarihinde süresinin dolduğunu, yeniden seçim yapılıp komisyonun yetkilendirilmesi gerektiğini bu yapılmadığı için komisyonun geçerliliğini kaybetmiş olduğunu ve katılım payı konulu önergenin de gündemden düşmesi gerektiğini söyledi. Başkan İsmail Ok ise bunun kendi görüşleri olduğunu söyledikten sonra komisyon üyesini kürsüye çağırıp raporu okuttuktan sonra oylamaya sundu. Oylanan bu komisyon raporu ile belediyenin aldığı asfalt parasının tamamen kaldırılmış olduğu belirtildi. Konuyu yargıya taşımaya hazırlanan AK Parti ise kararı İdari Mahkeme'nin vereceğini bildirdi. Oturum sırasında gerginliklerin yaşandığı meclis toplantısının sonunda AK Parti Grup Sözcüsü Yusuf Hocaoğlu ile Belediye Başkanı İsmail Ok ve MHP'li üyeler arasında samimi görüntüler yaşandı. Bir sonraki meclisin 6 Ekim 2010 çarşamba akşamı toplanmasına karar verildi.