Erzurum’da yapilan basvurular sonucu Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRK PATENT) tarafindan 53 ürün cografi isaret aldi. Bu ürünlerde 48’si mahreç isareti iken, 6 ürün mensei adi aldi. Erzurum adina halen 17 ürün cografi isaret için sirada bekliyor. Son olarak; Senkaya Belediyesi “Bardiz Kilimi” ve Erzurum Ticaret Borsasi “Erzurum Ispir Gobdini” için TÜRK PATENT’e cografi tescil için basvuru yapti. Siyah Kusburnu, Narman Yesil Mercimegi, Cilbira, Erzurum Burmasi/Erzurum Burma Bilezigi, Tortum Eksi Pestili, Erzurum Yufka Yaglamasi, Hinis Köftes, Erzurum Babaanne Pastasi (Erzurum Pastasi), Erzurum Kelecosu, Erzurum Kuru Kayisi Kaysefesi, Erzurum Kizilcigi, Erzurum Patates Boranisi ve Erzurum Bali tescili için TÜRK PATENT’te degerlendirme asamasinda bekliyor.
Bardiz Kilimleri Osmanli saray kilimlerinin devami niteliginde
Bardiz Kilimi; oda ve çadirlarin zeminine serilmek veya divan ve sedir örtüsü olarak kullanilmak üzere hazirlanan, genel olarak renkli ve desenli, tüysüz, ince dokumalardir. Halilar gibi tezgâhta dokunan kilimler, ev dösemelerinde oldugu gibi özel biçimler verilerek heybe, çuval ve namazlik olarak da kullanilmaktadir. Dokuma teknigi bakimindan bu kilimler, Osmanli saray kilimlerinin devami niteligindedir. Her iki grup kilimde de, tapastri teknigi uygulanmistir. Bardiz kilimi dokunurken, atki ipliklerini çözgü iplikleri arasina iyice yerlestirmek için sik sik kirkitlenmektedir. Bu nedenle kilim dokumasi sik ve düzgündür. Osmanli saray sanatindaki bitkisel motifler, saray kilimlerinde oldugu gibi Bardiz kilimlerinde de kullanilmaktadir. Kilimde zemin renkleri, Osmanli saray kilimlerinde oldugu gibi genellikle siyahtir. Bununla birlikte kirmizi veya bordo, mavi, dogal bej, dogal gri renkler az da olsa kullanilmaktadir. Kilim desenlerini dogal ve stilize edilmis bitkisel motiflerle, hayvan motifleri olusturdugu için, renklerin birden fazla tonlari kullanilmaktadir. Orijinal Bardiz kilimlerinde kök boya kullanilmaktadir. Kilimlerde; hayvan figürleri, bitkisel ve sembolik motiflerden biri tercih edilmektedir.
Kisin vazgeçilmez lezzeti: Gobdin
Bazi yörelerdeki adi “dögme, dövme” seklinde olan goptinin yapimi özellikle güz aylarinda baslar, bahara kadar devam eder. Bu yiyecek için gerekli olan ceviz ve duttur. Erzurum’un Çoruh Havzasi’ndaki ilçeleri, özellikle de Ispir’de yediveren dut cinsinin meyve verme süresi güz aylarina kadar sürer. Cevizler de bu dönemde olgunlasir. Gobdin ise öncelikli olarak soguk havalarin diger bir degisle kis yiyecegidir. Yapilacak miktara bagli olarak tas dibek ya da ahsap dibekler kullanilir. Tas dibek yerine Anadolu’nun bazi yerlerinde “sohu/soku” sözü kullanilir. Ailenin bir ögünlük yiyecegi “gobdin” ceviz veya ahlat agacindan yapilma küçük, ahsap dibeklerde küçük tokmak ile dövülerek yapilir. Ilerleyen günlerde yemek ve hediye olarak vermek için yapilan gobdin ise tas dibeklerde dövülür. Ispir’in köylerinde bu dibeklerden çokça vardir. Dibek iyice temizlenir. Kulplari önceden temizlenmis ve iyice kurutulmus olan yeterli miktarda dut dibege dökülür. Imece usulüyle genellikle iki üç kisi tarafindan büyük ahsap tokmaklarla dut dövülerek toz hâline getirilir. Eger varsa çekirdeksiz (disidut) kullanilir. Toz hâline gelme isi, bu cins dutla daha ileri düzeyde oldugu için elinde olanlar bu dutu kullanir. Toz hâlini almis dut tozunun içine onun yarisi kadar ceviz içi konur ve tokmakla dövülmeye devam edilir. Bu arada “egiç/egiç” ile dibekteki malzeme alt üst edilir, yan taraflara yapisanlar orta kisma siyrilarak dövülmeye devam edilir. Ceviz içinin yagini birakip gobdinin macunumsu hâl almasina kadar bu islem sürer. Dövülen malzeme, kersek hâline geldiginde gobdin olmus demektir. Bu leziz tatlinin adi, Ispir agzinda “goptin, kopdin, koptin” biçiminde de söylenir.
Cografi isaret nasil aliniyor?
Ülkemizde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafindan yürütülen cografi isaret tescili ile kalitesi, gelenekselligi, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bagli olarak belli bir üne kavusmus ürünlerin korunmasi saglaniyor. Bir ürünün, tüm veya esas nitelikleri belirli bir cografi alana ait dogal ve beseri unsurlardan kaynaklaniyorsa bu durumdaki cografi isaretlere “mense adi” deniliyor. Net bir niteligi, ünü veya diger özellikleri itibariyla belirli bir cografi alan ile özdeslesmis olan; üretim, isleme ya da diger islemlerinden en az birinin belirlenmis cografi alan içinde gerçeklesmesi gereken ürünlerin konu oldugu cografi isaretlere ise “mahreç isareti” deniliyor.
Bardiz Kilimi Ve Ispir Gobdini Cografi Isaret Alma Yolunda
Erzurum; Gaziantep ve Konya’dan sonra ülkemizde en fazla cografi isaretli ürüne sahip olan üçüncü il özelligi tasiyor. 54 adet cografi isaretli ürünü olan Erzurum’da 2 ürün için daha basvuru yapildi.
