Başbakan Yıldırım Açıklaması (2)

Başbakan Binali Yıldırım, dolardaki dalgalanmaya ilişkin, 'Türkiye, en az 4-5 sefer, 14 yıl içinde buna benzer dalgalanmaları, buna benzer fırtınaların sınavını başarıyla verdi ve bütün krizleri atlattık. Bunu da atlatacağız. Ben, bundan adım kadar eminim. Vatandaşlarımız rahat etsin.' dedi.

Yıldırım, Çankaya Köşkü'nde, TRT 1 ve TRT Haber ortak canlı yayınında gündeme ilişkin soruları yanıtladı.

Türkiye için Avrupa Birliği'nde müzakerelerin başlamasıyla ekonominin yukarı doğru çekildiği, ancak şimdi bunun ortadan kalkmaya başladığı belirtilerek, bunun ne şekilde tamamlanabileceğinin sorulması üzerine Yıldırım, bu noktada yapılan yorumları 'çok aceleci' olarak nitelendirdi. Yıldırım, 'Yaşadığımız bu son zamandaki dalgalanmayı esas alıyorsanız, bu çok gerçekçi değil. Bu, bir şoktur. Türkiye, buna benzer şokları daha önce yaşadı.' diye konuştu.

Bunun, daha önce 2008-2009 küresel krizinde yaşandığını ancak atlatıldığını; 2006'ta gelişmekte olan ülkelerden ciddi para çıkışı olduğunu ve şok yaşandığını dile getiren Yıldırım, bunun atlatıldığını ifade etti. Yıldırım, 2013'te Gezi olaylarıyla birlikte başka bir sürecin yaşandığını anlatarak, şunları kaydetti:

'Bunu da atlattık. O zaman hatırlayın, Gezi olayları öncesi Türkiye yüzyılın daha ötesinde faizlerde rekor bir inişe 4,60 seviyelerine kadar geriledi. Dolayısıyla, çok uzağa gitmeye lüzum yok. 2016'ın ilk yarısında da benzer olayları yaşadık. Yine çıkışlar oldu. 15 Temmuz'u düşünün, zirve yaptı. Türkiye'de bir darbe teşebbüsü var, bu darbede alışılmışın dışında hiçbir darbede rastlanmayacak şekilde vatandaş, siyasi irade ve ülkenin Cumhurbaşkanı tavır koydu; darbeciler darbeye maruz kaldı. Böyle, bir süreç yaşadık. Dolayısıyla, bu şok bizim ürettiğimiz bir şok değil. Bugün yaşadığımız şey, sadece bizim şartlarımızdan kaynaklanan bir durum değil.'

Bunda Türkiye'nin bir katkısı olup olmadığının sorulması üzerine Yıldırım, 'Bizim katkımızın olduğu muhakkak. Niye, onu söyleyeyim. Katkımızın olmasından doğal bir şey yok.' diye konuştu. Yıldırım, Suriye ve Irak'da devlet bulunmadığını ve bu ülkelerde 5 yıldır savaşın devam ettiğini aktararak, Türkiye'de bölücü terör örgütüne karşı savaş verildiğini, içeride ve dışarıda DEAŞ'a karşı savaşın sürdüğünü vurguladı.

Başbakan Yıldırım, sözlerini şöyle sürdürdü:

'15 Temmuz olmuş ve Türkiye büyük bir badireden kurtulmuş. FETÖ terör örgütüne karşı amansız bir mücadele veriyoruz. Yetmedi. Bunların Avrupa'daki, Amerika'daki uzantılarına karşı büyük bir savaş veriyoruz. Bütün bu şartlar üst üste gelse başka bir ülkede, ne olur bir hayal edin? Hiçbir şey kalmaz, darmadağın olur.

O yüzden, küresel şartlar, özellikle 8 Kasım Amerikan seçiminden sonra Cumhuriyetçi aday sayın Trump'ın sürpriz sayılacak bir şekilde iş başına gelmesi, dünyadaki bütün ezberleri, bütün oyunları bozdu. Ekonomik hikaye de değişti. Dünyanın ekonomik senaryosu değişti. Nasıl değişti? Ne dedi Trump? 'Ben, dışarıdaki Amerikan parasını, içeri çekeceğim. Bunun için tedbirler alacağım. Çin'in ticaretine yüksek vergiler koyacağım. Meksika'dan gelişleri yasaklayacağım. Mültecileri göndereceğim. Amerika'nın bütün altyapısını, üstyapısını yeni baştan yapacağım. Dolayısıyla içeriye yoğunlaşacağım.' Bu ne demektir? Gelişmekte olan ülkelerdeki, gelişmiş ülke sermayelerinin, paralarının geriye çağrılması demektir. Bu beyanlar hemen hayata geçecek diye küresel dalgalanma başladı. Son bir ay içinde bütün gelişmekte olan ülkeler, İngiltere hariç gelişmiş ülkelerde de dahil, avro da buna dahil, Amerikan doları karşısında biliyorsunuz değer kaybetti. Değer kayıplarını en fazla yaşayan ülkeler, Latin Amerika ülkeleri, gelişmekte olan ülkeler ve Türkiye.'

Türkiye'nin ayrıştığı bir durum olduğunun altını çizen Yıldırım, 'Zannediyorum, biz en fazla bir ay içinde değer kaybeden ikinci ülkeyiz. Dolayısıyla, Türkiye'nin ayrışmasının temel sebebi de az önce bahsettiğim son zamanlarda başka ülkelerde olmayıp da biz de meydana gelen olaylar. Böyle görmek lazım.' değerlendirmesinde bulundu.

Başbakan Yıldırım, toparlamanın ne kadar süre alacağına ilişkin de 'Dünyadaki uzmanlar şöyle hesap ediyorlar. Yeni Başkan'ın göreve başladığı ana kadar, bu kurdaki oynaklık devam edecek. Bu, ne demektir? Önümüzdeki bir buçuk ay boyunca bu tip dalgalanmalar olacaktır. Öyle farz ediyoruz. Daha önce biter, daha sonra biter, önemli değil ama daha önce misal verdim. Türkiye, en az 4-5 sefer 14 yıl içinde buna benzer dalgalanmaları, buna benzer fırtınaların sınavını başarıyla verdi ve bütün krizleri atlattık. Bunu da atlatacağız. Ben, bundan adım kadar eminim. Vatandaşlarımız rahat etsin.' ifadelerini kullandı.

- 'Her ülkede, merkez bankası ve hükümet ilişkilerinde sorunlar yaşanır'

Merkez Bankasının, para politikaları bakımından gerekli tedbirleri aldığını ve burada bir sorun bulunmadığını vurgulayan Yıldırım, bugün de kararın açıklandığını hatırlattı. Yıldırım, ayrıca kendilerinin de alacağı tedbirler olduğunun altını çizdi.

Merkez Bankasının faiz kararını nasıl değerlendirildiğine ilişkin de Yıldırım, şu değerlendirmede bulundu:

'Her ülkede, merkez bankası ve hükümet ilişkilerinde sorunlar yaşanır. Bu, bize has bir şey değil. Onun sebebi, ekonomide her şey yolunda olduğunda kimse kimseye bir şey demez ama ekonomik göstergelerde bozulmalar olunca sorumlu aranır. O bağlamda, bu hep gündeme gelir.

Merkez Bankasının bağımlılığı, bağımsızlığı konusu sıkça dile getiriliyor. Onun arkasında da 'Cumhurbaşkanı'mızın, bizim Hükümet olarak da faiz artırmanın sürdürülebilir büyümeye bir katkısının olmadığının, bunların kısa vadeli şoklarda alınacak kararlar olduğunu' söylememizden kaynaklanıyor. Biliyorsunuz, 2001 yılında Merkez Bankasının görevi, sorumluluğu belirlendi ve bir bağımsız yapıya dönüştürüldü. Bu yapı, neyi öngörüyor? Para politikalarını, Merkez Bankası belirleyecek ancak yıllık enflasyon hedefini Hükümet ile beraber kararlaştıracak. Bu sistem, devam ediyor ve belirli sürelerle de Merkez Bankası geliyor ve Hükümet'e faaliyetlerini, ekonominin genel gidişatını, büyüme, faiz, enflasyon, riskler ve alınması gereken tedbirler konusunda sunum yapıyor, bilgi arz ediyor. Dolayısıyla, o bağımsız ben bağımsız. Öyle bir bağımsız anlayış yok. Ekonomi, bir bütün. Parasal politikalarıyla, büyümeyle, cari açığıyla, mali disiplinle, geliriyle, gideriyle, herkes Merkez'i de ilgilendiriyor.

Türkiye'de büyüme hedeflerin altında gerçekleşse, enflasyon hedeflerin üstünde gerçekleşse, döviz kurları planlananın dışına çıksa 'Beni ilgilendirmiyor, Hükümet'i ilgilendiriyor.' diyebilir mi? Hükümet, tersini diyebilir mi? Diyemez.'

Ekonomi Koordinasyon Kuruluna, zaman zaman bağımsız kurulları davet ettiklerini belirten Yıldırım, hepsinin teknik olarak elindeki bilgileri paylaştığını, ancak kararı siyasi iradenin verdiğini söyledi. Yıldırım, para politikaları ve faiz konusu bakımından Merkez Bankasının Para Politikası Kurulunun her ay toplandığını ve karar verdiğini anlattı.

'Dün akşam yapılan toplantıda, faiz artışının işaretini aldınız mı?' şeklindeki soruya da Yıldırım, 'Onu konuşmadık. Tabii ki tahminlerimiz vardı. Biz, doğrusu 'artırmadan başka araçlarla bu iş yapılabilir mi?' diye bunun üzerine yoğunlaştık. Son kararı, Merkez kendisi verdi, böyle bir yolu seçti. İnşallah, bu da 'hayırlı olur' diye düşünüyorum.' yanıtını verdi.

-'Sermayeye bir kısıtlama yok'

Hükümet'in atacağı adımlara ilişkin de Yıldırım, kısa vadede yapılanlar hakkında bilgi verdi. Yıldırım, Merkez Bankasının bir karar aldığını ve birkaç gündür bunu uyguladığını ifade etti. Yıldırım, şunları kaydetti:

'İhracatları biliyorsunuz, Merkez döviz veriyor. İşlerini görüyorlar, mallarını satıyorlar. Dönüp, gelip o aldıkları dövizleri geri vermesi lazım. Piyasayı, fazla hareketlendirmemesi için onlardan Türk parası olarak almaya başladı. 'Ben, sizden döviz istemiyorum. Gelip, piyasadan döviz almanıza gerek yok. Bana, Türk parası getirin.' Bunu uygulamaya koydu. Böylece, 2 milyar dolarlık bir kaynak, sektörde daha doğrusu döviz piyasasında kalmış oldu.

Bir karar daha aldık. Yaklaşık, çok kısa vadede 5 milyar doları bulan, devletin yaptığı sözleşmeler var. Alacağını dolar olarak öngören sözleşmeler var. Bunların Türk parası olarak ödenmesine imkan sağlıyoruz. Bu, ne demektir? Şimdi diyelim ki siz devletten bir liman aldınız, havalimanı. İhaleyle aldınız ve taksitle ödemeleriniz var. Ne yapacaksınız? Piyasaya gidip, döviz alacaksınız. O dövizi getirip, bize vereceksiniz. Biz diyoruz ki bırak piyasadaki dövizi. Dalgalanmaya olumsuz katkı sağlama. Elindeki Türk parasını getir ve bize ver.'

Söz konusu 5 milyar doları bulan sözleşmelerin gelecek 3-4 ay içinde gerçekleşecek bir miktar olduğunu anlatan Yıldırım, 'Zannediyorum bunun 2 milyar kadarı hemen bir ay içinde gerçekleşecek bir şey. Bu da önemli bir tedbir.' dedi.

'Burada yerli, yabancı ayrımı var mı?' şeklindeki soru üzerine de Başbakan Yıldırım, 'Öncelikle yerli. Yabancılarla ilgili bu uygulama, ihtiyane olur. Sermayeye bir kısıtlama yok.' diye konuştu.

Sermaye kısıtlamasına yönelik konuşmalar bulunduğunun belirtilmesi üzerine Yıldırım, şunları kaydetti:

'Bu alçakça dedikoduları yayıyorlar. Türkiye'de bunları yayıyorlar. Bunların kasıtlı yayıldığını biliyoruz. Bu alçaklığı yapanları da biliyoruz. Böyle bir şey yok.

Türkiye, bırakın devlet, özel sektörü 200 milyar doların üzerinde taahhüde girmiş. Dünyanın her tarafından, Avrupa ağırlıklı olarak sendikasyonlar yapmış proje krediler almış. Devletin bu kadar borcu yok zaten ama özel sektörün borcuna da 'bizi ne kardeşim.' diyecek halimiz yok. Çünkü, fabrika açtılar, üretim yaptılar, istihdam sağladılar. Dolayısıyla, onların sıkışık anlarında da sıkıntılarında da mutlaka biz, yanlarında olmak zorundayız. Onun için bu tedbirleri alıyoruz. Kısacası, bugünler gelip geçecek. '

(Sürecek)