Bilecik'te Bir Magarada M.Ö. 14 Bin 500 Yilina Tarihlenen Adak Çukuru Bulundu

Bilecik’in Inhisar ilçesindeki Gedikkaya Magarasi’nda, Bilecik Seyh Edebali Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Deniz Sari’nin bilimsel danismanliginda yapilan kazilarda arkeoloji tarihi için önemli ipuçlarina geçtigimiz 2021 yilinda ulasilmisti. O dönem 180 metre derinlikteki Gedikkaya Magarasi’nda binlerce yil öncesinden Epi -Paleolitik döneme ait tas ve kemik objelerin yani sira Kalkolitik Çag’a ait mermerden yapilan kilya tipi figürini gün isigina çikarilmisti.

Bu yil ekibinin titizlikle yaptigi çalismalarda M.Ö. 14 bin 500 yilina tarihlenen adak çukuru ve ritüel odasinda yer alan boga tasvirli kaya kabartmasi tamamen açiga çikarildi ve detayli belgelemesi ve 3D taramasi yapildi. Bunun ardindan Bilecik Valisi Sayin Sefik Aygöl ve Rektör Prof. Dr. Sükrü Beydemir Gedikkaya Magarasinda yürütülen arkeolojik kazi çalismalarini yerinde inceledi.

"Gedikkaya Magarasi’nda bulunan adak çukuru ve içindeki buluntular Epi-paleolitik Dönem’de tanimli bir çukur ritüelinin varligini ortaya koymaktadir"

Ardindan bir açiklama yapan Bilecik Seyh Edebali Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Deniz Sari, "Epi-paleolitik, Neolitik ve Kalkolitik olmak üzere üç farkli çagda, insanlik kültür tarihinin karanlikta kalmis dönemlerinde Gedikkaya Magarasi’nda yerlesilmistir. Bu dönemler, ortalama 20 bin yil önce yasanan son buzul maksimumu ve 8 bin 200 yil önce yasanan küresel soguma gibi iklim olaylari ile iliskilendirebileceginiz sebeplere bagli ’Kültürel kirilmalarin” oldugu dönemlere denk gelmektedir. Barinma, yeni yer arayisi, güvenlik, konaklama gibi çesitli sebeplere bagli bölgeler arasi insan hareketliliginin yasandigi süreçlerde magarada yerlesilmistir. Magarada, MÖ 14500 yilina tarihlenen bir adak çukuru ve çukurun merkezinden yükselen bir dikit açiga çikardik. Magaranin dogal bir olusumu olan bu dikit Epi-Paleolitik Dönem magara sakinlerinin dikkatini çekmis olmalidir ki, dikitin etrafi taslarla örülmüs ve içindeki buluntularla beraber burasi özel bir alan olarak kullanilmistir. Gedikkaya Magarasi’nda bulunan adak çukuru ve içindeki buluntular Epi-paleolitik Dönem’de tanimli bir çukur ritüelinin varligini ortaya koymaktadir" dedi.



"Adak çukurunda bulunan ana tanriça heykelcigi ve kemik objeler çikarildi"

Sari açiklamasinin devaminda, "Adak çukurunda bulunan Ana Tanriça heykelcigi ve kemik objeler, bunun yani sira kumtasindan aslan ve kaplumbaga gibi heykelcikler, magaradaki bir baska galeri içinde bulunan kaya kabartmasi, M.Ö. 14 bin 500’lerde yabani hayvanlarin ve insanlarin betimlendigi sembolizm içeren ritüel uygulamalarin varligini ortaya koymaktadir. Biliyoruz ki Buzul Çagi sonlarinda Bati Avrupa Üst Paleolitik kültürlerini temsil eden avci toplayici gruplar, buzullarin erimesiyle kendilerine yeni yerlesim alanlari aramis ve bu sebepler Balkanlar, Kafkasya ve Akdeniz’e yayilmistir. Bu insanlar magara ve kaya siginaklari gibi yasamaya uygun yerlerde belli bir süre konaklayip bir kismi Anadolu’yu kuzeyden ve güneyden katederek uzun bir süreç içerisinde ideal çevresel sartlari barindiran Yakindogu’ya ulasmis gibi gözükmektedirler. Ana Tanriça heykelcikleri ve kemik objeler, etrafi tasla çevrili dikitler/dikilitaslar gibi birtakim semboller ve ritüel uygulamalari kökeni Avrupa Üst Paleolitik kültürlerine dayanan kültürel hafizanin farkli zaman dilimleri ve cografyalarda tekrar etmesi seklinde yorumlanabilir. Bu süreçte Gedikkaya Magarasi’nda bir durak olarak uzun bir süre iskân edilmistir (MÖ 14500-13500) ve bu döneme ait antropomorfik ve zoomorfik heykelcik ve objeler bir yandan önceki Avrupa Üst Paleolitik kültürleri ile diger yandan sonraki ‘Tas Tepeler’ olarak da anilan Anadolu Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem kültürleri arasinda bir baga isaret etmektedir" ifadelerine yer verdi.