'Bilgi Bütünlüğü En Önemli Meselelerimizden Birisidir'

İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İZÜ) Rektörü Prof. Dr. Mehmet Bulut, bilgi bütünlüğü meselesinin en önemli meselelerden biri olduğunu belirterek, "İlahiyatçı sadece matematik, fizik, kimya değil, iktisat ve hukuk da bilmesi lazım, bilmezse olmaz. Aynı şekilde hukukçunun da bugün İslami ilimlerin temel noktalarına vakıf olması lazım." dedi.

Prof. Dr. Fuat Sezgin anısına İZÜ Halkalı Yerleşkesinde düzenlenen "Uluslararası Geçmişten Geleceğe İslam Medeniyetinde Bilgi Bütünlüğü Sempozyumu"nun açılışında konuşan Bulut, İslam medeniyetine bütüncül açıdan bakabilmek için bilgi bütünlüğünün önemli olduğunu, ilim, irfan ve hikmet yolculuğunda bütün gayenin bu olduğunu anlattı.

Medeniyet tasavvurunun "Kendini bilen Rabbini bilir" sözünden yola çıktığını aktaran Bulut, ilmin birinci gayesinin insanın kendini bilmesi ve insanın bütüncül olarak kavranması olduğunu vurguladı.

İbn Haldun, Gazali ve Farabi gibi büyük simaların kitaplarına varlık meselesiyle başlayarak insanı anlattıklarına işaret eden Bulut, "meselenin künhüne vakıf olmak" denilen bir bakış açısı olduğunu belirtti.

Sadece ulemanın değil bütün Müslümanların bildiği asgari bir ilmihal bilgisi olduğunu aktaran Bulut, "Bütün ilmihal kitapları temizlik bahsiyle başlar. Önce fiziki temizlik, sonra ruhi temizlik. Fiziki temizlik üzerine ibadetler muamelat kısmı insanın ruhunu temizlemek ve arındırmak. Bütün sıradan halkın eğitimi mikro düzeyde ama aynı yaklaşım. O zaman bizim bir bu boyuta mutlaka bugünkü müfredatlarımızda, eğitim sistemlerimizde yer vermemiz gerekiyor." diye konuştu.

Modern Batı bilim anlayışının aşırı ihtisaslaşmaya doğru ilerlediğine ve bunun bazı mahsurlar doğurduğunu söyleyen Bulut, parçalı bir bakış açısından dolayı ihtiyaçları gideren mal ve hizmet üretiminin sağlanamadığını, bu yüzden meseleye komple bakılması gerektiğini söyledi.

- "Akademyada olanların en az 3 dil bilmesi lazım"

Prof. Dr. Bulut, Müslüman toplumun değerler sistemi ve medeniyet birikiminin esas alınarak doktorluk, mühendislik, mimarlık gibi mesleklerin yapılması gerektiğini vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Yaptığımız ilim bizim ihtiyacımızı gidermesi gerekiyor. Bugünkü müfredatta hukukta daha çok Batı merkezli bir hukuk, gelenekle bağımız kopuk. O geleneğe baktığımızda matematik bilmeyen, hendese binmeyen kadıyı kadı yapmazlardı. Hukuk fakültelerinde matematik yok, ilahiyatlarda matematik, fizik, kimya yok. Hukukta kelam, akaid, tevsir, hadis yok. Bu bütüncül yaklaşım olmadan biz İslam medeniyeti diye neden konuşacağız? Biz eğitim sistemimizde bu müfredatlarla o beyinleri üretemiyoruz. Bu yönden ciddi bir eksikliğimiz var. Bu maksatla yeni girişimler yapılıyor, düşünce okulları ve vakıflarla bu telafi edilmeye çalışılıyor. Şimdi üniversitede bunu yapmaya çalışıyoruz. İlahiyatçılara, hukukçulara, sosyologlara, siyaset bilimcilere matematik, fizik ve evreni anlama, mantık ve matematik felsefesi gibi dersler koyduk. Diğer tarafa da İslam düşünce tarihi, İslam felsefesi, bilim felsefesi koyduk."

Bu ilmi alanın bütün slam dünyasının 150-200 yıllık meselesi olduğuna işaret eden Bulut, "Medresenin sorunları vardı ama onu ıslah edip, kendi medeniyet birikimimiz üzerine yürümek varken, daha radikal bir yol bulduk. Bu çözüm olmadı bize. Bilgi bütünlüğü meselesi bizim en önemli meselelerimizden birisidir. Temel olmazsa olmaz. İlahiyatçı sadece matematik, fizik, kimya değil, iktisat ve hukuk da bilmesi lazım, bilmezse olmaz. Aynı şekilde hukukçunun da bugün İslami ilimlerin temel noktalarına vakıf olması lazım. Akademyada olanların en az 3 dil bilmesi lazım. En azında okuma düzeyinde..." ifadelerini kullandı.

Prof. Dr. Fuat Sezgin'in 20'den fazla dili kendi kaynaklarından okuyup anlayabildiğini belirten Bulut, 3 dil bilmenin bir alana medeniyet perspektifinden bakabilmek için önemli olduğunu vurguladı.

- "İslam bilgi geleneğinin teknik terimlerinde birlik vardır"

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Üyesi Prof. Dr. Alpaslan Açıkgenç de "İslam Bilgi Geleneğinde Bütünlük" adlı sunumunda, İslam bilgi geleneğinin toplumsal bağlamının İslam medeniyetinden alınması gerektiğini belirterek, bilgi birikimine yönelik olmasının onu diğer toplum geleneklerinden farklılaştırdığını ifade etti.

Bilgi bütünlüğünün en önemli yönü bakış açısı olduğuna dikkati çeken Açıkgenç, şunları kaydetti:

"Bilgi zihinde yer alan bir varlık olduğuna göre buna bilgiye bakış açısını veren de zihinsel bir birikim olmalıdır. Bu da şüphesiz ki, dünya görüşüdür. Bütünlüğün ikinci alanı davranışlardır. Davranış bütünlüğü ahlaki boyutta olur ancak bu, herkes aynı şekilde davranır demek değildir. Çok önemli bir bütünlük de ıstılahtır. Yani İslam bilgi geleneğinin teknik terimlerinde bir birlik vardır ve bu birlik tarih boyunca devam ettirilmiştir."

Necmettin Erbakan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Muzaffer Şeker ise derinleşen bilginin kırılma noktalarını artırarak, toplum içerisinde işe yarayan bilgi olmaktan daha çok yeni sorunların üretilmesi için başka tetikleyici roller oynadığını belirtti.

Şeker, bunun İslami temel kaynaklar üzerinde oluşan ağırlığı ve boyutunun medrese ve ilahiyat fakültesi ikilemi üzerinden, aşırı uç yapılaşmalardan ve İslamın temel değerlerinden uzak ama İslam adına yapılan sorunlu boyuta dönüşen bir marjinallaşmeyle karşı karşıya olunduğunu anlattı.

"Fen Bilimlerinde Bilgi Bütünlüğü", "Sosyal Bilimlerde Bilgi Bütünlüğü", "Dini İlimlerde Bilgi Bütünlüğü", "Bilimlerde İhtisaslaşma", "Klasik Medrese ve İlahiyat Eğitiminde Bilgi Bütünlüğü", "Alet İlimleri ile Asıl İlimler Bütünlüğü", "Sahih Bilgi Bağlamında Bilgi Bütünlüğü" gibi konu başlıklarının ele alınacağı sempozyum, yarın sona erecek.