Bilgin'den 28 Şubat itirafları

Bir dönemin muktedir medya imparatoru, şimdi sıkıntıda olan en büyük rakibinin işten el çekmesini nasıl değerlendiriyordu acaba? Aydın Doğan için ne düşünüyor, ne hissediyor, ne diyordu? Ya, Sabah-Hürriyet çekişmesinde en çok, karşı manevralarından tanıdığı amiral gemisinin kaptanı Özkök için?

Dinç Bilgin, Sarıyer’de kızının evinde misafir, çünkü evi yok. Üzerine kayıtlı hiçbir mal varlığı kalmamış. TMSF’ye borçlarını ödemiş. Kendisiyle hesaplaşmış. Rahatlamış. Günlerini kitap okuyarak geçiriyor. Ama yeni hayatına da alışamamış aslında. En çok çalışmayı, gazete çıkarırken yaşadığı heyecanı özlediğini söylüyor. 28 Şubat sürecinde diğer egemenlerle birlikte oynadığı rolle ilgili ise çok büyük pişmanlık duyuyorum, diyor.

Sabah’ın çıktığı, en büyük olduğu yıllar Özallı değişim yıllarıydı...

Sabah değişimin gazetesiydi. Özal’a yapmadığını bırakmasa da Özal’ın gazetesiydi. Ona hayrandım, bizim gazeteci takımı hayran değildi. Sabah’ın onunla bu kadar uğraşmaması için mücadele de verdim ama engel olamadım. Manşeti ertesi gün herkesle bir okuyan demokrat bir gazete patronuydum. Ama Sabah zamanın değişim ruhunu iyi okuyan bir gazeteydi.

Türkiye bugün de değişiyor.

Türkiye insanıyla barışma çabasında. Demokratik dönüşüm heyecan verici. Başarısız olması imkansız. Hükümet başaramasa da, muhalefet ne yapsa da. Zamanın ruhu bu. Yaşlı adamların kavgaya devam demesinin önemi, anlamı yok. 20 yaşında çocukları birbirleriyle çarpıştırmalarını akıl almıyor. Pandoranın kutusu açıldı bir kere.

TROYKA İKİ AYAKLI KALDI

 Asker sivil ilişkilerindeki köklü değişimi nasıl okuyorsunuz?

Eski Türkiye’de hepimizin payı var. Beyin yıkanmışlığımız, yalanlarımız vardı. Ben de binlerce yanlış yaptım. Bir muhasebe yaptım. Yaptım da o sorumluluktan kurtuldum mu? Hayır. Günah çıkartıyor değilim, böyle hissediyorum. Bilerek olmasa da kötülük yapmamış olmanız imkansız. Tank sürücüsü gibisiniz. En azından sincapları karıncaları ezerseniz. Eleştiriye alışmamış, eleştiriyi vatana ihanetle bir tutan kurumlar var ama zamanla alışacaklar, eleştirildikçe güçlendiklerini görecekler. Kendi insanını değil dışarıdaki düşmanını korkutacaklar. Bu da eleştiriyle özeleştiriyle, zamanın ruhunu iyi koklamakla oluyor.
28 Şubat BÇG’nin, derin yapıların aktif olduğu ve darbe yapmadan istediği sonucu aldığı bir dönemdi. Aynı amaç ve yöntem sonra da girdi devreye ama sonuç alamadı. Şimdi tasfiye ediliyor...

Ama denemeler sürecektir. Eski egemenler evlerinde oturup sinirleniyorlar, karıları konuşuyor onlar köpürüyorlar. Kolay bir şey değil. Bunu söylüyorum çünkü o eski egemenlerden birisi de bendim. (gülüyor) Kolay kabul etmeyecekler ama eski dünya geri gelmeyecek. Bunu zamanında 4, 5 gazetesi, 40 dergisi, bir televizyonu olan, bir zamanların Dinç Efendisi söylüyor. 28 Şubat dönemini yaşadım. Ne yaptığımı, ne olduğunu biliyorum.
Ortak hissiyat neydi: Eyvah çevreden merkeze geliyor, pay istiyorlar, düzenimiz bozuldu, gibi bir şey mi?

Kişisel olarak şunu söyleyebilirim: Sabah’ın yenilmişliği başlıyordu, gazete dışı beceremeyeceğim işlere girmiştim. Bir de çok zenginleşmiş, iyi yaşamaya başlamıştım. İşlerden uzak kaldım. Türkiye değişmişti. Enerji şirketleri satılacak, biri İhlas’a biri Erol Aksoy’a biri Aydın Doğan’a. Böyle bir dönem. Demokrasilerde 4. kuvvet olması gerekirken 2., 3. güç olmaya başlayan bir basın kurulmuştu. Eski Sovyetlerde troyka diyorlar; KGB, Kızıl Ordu, Parti. Anayasal demokrasilerde yasama yürütme yargı olması gerekirken Türkiye’de rejimin üçayağı; askeri ağırlıklı bürokrasi, yargı ve basın olmuştu. Şimdi basın ayağı çekilince troyka iki ayaklı kaldı, zorlanmaya başladı. O dönemde herkes başkasının işini yapmaya başlamıştı, gazeteler hükümetleri kurup indiriyor, askerler nasıl gazete çıkarılacağını tarif ediyor -gerçi hala ediyorlar ama-, yargı kendisini yasamanın yerine koyuyor. O dönemde pek çok yanlış yaptık. Bugün de sürüyor hatalar ama yine de çok iyi biri yola girdi Türkiye, çok da keyifleniyorum.

O dönemde medya darbe iklimi yaratmakta, siyaset alanını daraltmakta aktif bir rol üstlenmişti. Sizin gazeteleriniz, televizyonunuz da pek gayretliydi...
Öyleydi ama bunu bilemezdik.

Bilemez miydiniz gerçekten!

Haklısınız. Hitler Almanya’sında Yahudileri kampa götüren Almanların sonradan ‘bilmiyorduk’ demesi gibi oldu. İşin doğrusu, kendi adıma bilmiyordum ama öğrenmek kurcalamak sorgulamak da istemiyorduk. Bu konuda çok büyük kabahatimiz var. Başımızı derde sokmadan sorabilir miydik? (düşünüyor) Sormadık çünkü konformist olmuştuk hepimiz. İşimiz tıkırında. Bozulmasını istemiyorduk. Demek istediğim evet, hepimizin dolabında iskeletler var. Yorum Farkı’nı izliyorum, çok zaman Mehmet’ten (Barlas) yana oluyorum, öbürüne göre daha demokrat. Ama 12 Eylül döneminde en yakın arkadaşı Evren’di. Askeri hücumbotla boğazda yalısına gelmişti Evren, biz de davetliydik. Türkiye o zaman öyleydi, hepimiz şartlanmıştık.

KABAHATİMİZ ÇOK BÜYÜK

Gönüllü, hesaplı bir şartlanmışlık...

Medya hakikaten o kadar güçlü mü ki? Bugün güçlü bir hükümet var her şeyi sorabiliyor mu? Silahlı güçten herkes korkar. O tarihte de korkuluyordu. Mesut Yılmaz 28 Şubat sonrasında iktidara geldi ama daha ilk ayında zamanın genelkurmay başkanından yediği fırçayı hatırlayın. Hükümetin başının çekindiği şeyleri o dönemde basından bekliyorsunuz. Taraf gazetesi hesap soruyor ama o da gazete değil. Kağıt sıkıntısı çekiyor, borçları, davaları var. Demokrat olmak cesaret ve bedel isteyen bir şey, kolay değil. Ben gazete sahiplerinin başka iş yapmaması için uzun zaman mücadele ettim, herkes de aferin demedi. Sonra ben de yaptım o yanlışı. Ama başaramadım diğerleri gibi, onlar galip çıktı o işten.

Vatan Milliyet satışı sevmediğiniz karınızı boşamak gibi

Ertuğrul Özkök’ün Hürriyet’in genel yayın yönetmenliğinden ayrılması, Aydın Doğan’ın görevini kızına bırakması çok önemli mi sizce? Başbakan’ın istifası kadar önemli diyenler de oldu!

Yok canım, o kadar da değil. Doğan grubunda bir şey değişmez. Odaları değişecektir sadece. Aydın bey işi kızına, o da profesyonellere bırakacakmış ama karar yetkisi onlarda kalacağına göre bir şey değişmez. Zaten profesyoneller yönetiyordu.

Doğan grubuna ait Star tv, Vatan ve Milliyet için Akın İpek’in adı geçiyor. Girişim başarılı olur, kan uyuşur mu?

Hayatın bana öğrettiği şeylerden biri bu: Olmayacak diye bir şey yok, niye olmasın? Türkiye’de ciddi bir toplumsal yarılma, o yarılmanın önemli bir kısmında da Milliyet okurları var. Son derece muhafazakar, açılım deyince tüyleri ürperen insanlar. Hasan Cemal, Taha Akyol bile aykırı kalıyor Milliyet’te. Gerçi Zafer (Mutlu) yumuşatmaya çalışıyor ama... o yüzden yeni sahibe okur tepkisi olması mümkün. Ama Vatan daha kolay olur. Sabah geleneğinden geldiği, Beyaz Türklerle, eski Kürtlere hitap ettiği için. Tv öyle değil. Herkes izliyor, sorun olmaz. Ama anlamadığım bir şey var.

Nedir anlamadığınız şey?

Şimdi adam (Akın İpek) masa sandalye almıyor, marka alacak. Markalar da para kaybediyor. Değerleri nasıl hesaplanacak? Kar eden bir şeyi alırken karı çarparsınız bir çarpanla, değeri ortaya çıkar. Zarar eden bir şeyi eksiyle çarpınca, ne çıkacak? Demek ki her halükarda Aydın bey kar edecek. Zarar eden malı satınca ne geçecek eline? İnsanın sevmediği karısını boşaması gibi, kaynanasını da veriyor yanında. (kahkahalar) Gazeteleri o bastığı ve dağıttığı için de gerçek patron olmaya devam edecek. Gerçi şimdi adam okuyacak şimdi bunları, gazeteleri almayacak... (gülüyor)

Yabancı sermaye girer mi?

Zor. Sektör cazip değil şu an. Gazeteler klonlanmış gibi birbirinin aynı.

Ertuğrul pay almadı yahu!

Gazetemi kontrol edemedim diyorsunuz. Aydın Doğan da Hürriyet için ‘devletin gazetesidir’ demişti. Ne oluyor, güç çok büyüyünce o gücü kullanmak isteyenler mi giriyor devreye?

Evet aynen öyle oluyor.

Gazetenin bir silaha dönüşmesine engel olunamıyor mu peki?

İşiniz sadece gazeteyse satışlarla, reklamla ilgilenirsiniz. Rahatsızınız ama medya dışında işiniz varsa o işiniz için medyadaki avantajlarınızı kullanıyorsanız iş başka bir kulvara giriyor. Ertuğrul’a kızanlar diyorlar ki şöyle yaptı böyle yazdı. Adamcağız patronun işlerinden pay may almadı yahu?

Öyle davranmasaydı ne olurdu?

Kapının önüne konurdu muhtemelen. O konuda gazetecilerin seçme şansının olmadığı dönemler oldu. Uzan denemesi mesela. Hürriyet gibi daha büyük ve daha açık bir gazeteyi patronun kontrol etmesi zordur.

411 el kaosa kalktı manşeti sadece bir manşet değil bir zihniyetin ürünü.

O çok ayıp bir manşet. Ama bir kaza. O yüzden masada farklı görüşler de olmalı.

Rekabetten Doğan galip çıktı

Aydın Doğan ile çok sert rekabet etmiştiniz. Mehmet Barlas mesela “Dinç Bilgin’i Aydın Doğan bitirdi” demişti. Doğan’ın da sizin için “Onu geldiği yere İzmir’e göndereceğim” sözü var dolaşan...

İzmir’e dönmediysem de başardı adam. Ama ben de hatalar yaptım. Bu sadece onun başarısı değil ama Sabah ve Hürriyet grubu arasındaki mücadeleden onlar galip çıktı, evet.

Siz kaybettiniz medya grubunuzu. Doğan da büyük borç altında büzülüyor..

Ama o grubun para kazandıran organları Hürriyet ve Kanal D. Diğerleri zaten zarar ediyor. Aydın Doğan bunları satarsa hafifler. Hem diğerlerinin karar yetkisi yine onda olacağı için bu bir yenilgi olmaz.

Yine de şu kesin: Eski rakibiniz artık eski gücünde değil. Bu durum yüreğinizi soğutuyor mu biraz?

Hayır, hayır. Enteresandır kendimle hesaplaştıktan sonra çok rahatladım ben. Öyle hislerim yok.

Dönüşümü iyi okuyan kazanır

Türkiye’nin geçirdiği dönüşüm medya açısından ne gibi imkanlar barındırıyor?

Tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar önemli bir dönüşümden geçiyoruz. Hayal edilemeyecek muhteşem şeyler oluyor. Doğru okuyan gazete patronu kazanır da.

Son dönemde medyaya giren sermayeler farklı sektörlerden...

Hepsinin gazete dışında işleri var, gazetelere büyük bir fedakarlıkla para yatırıyor ve para kaybediyorlar. Mutlaka içlerinde büyük kabiliyetleri olanlar vardır ama diğer işlerini tasfiye edip gazetecilik yapmaları lazım değişimin öncüsü olabilmeleri için. Gazetecilik yapacaklarsa, başarılı olmak istiyorlarsa diğer işlerini tasfiye edecekler. Gazeteyle yatacak gazeteyle uyanacaklar. Tiraj düşünce çare arayacak, bunu yan iş olarak görmeyecekler. Ben de sadece gazetecilik yapıyorken başarılıydım.

Doğan nasıl bir medya patronu?

Siz dededen gazete sahibiydiniz ama mesela en büyük rakibiniz Aydın Doğan dışarıdan gelmişti sektöre. Medya patronu olmak diğer sektörlerden farklı bir pozisyon. Zamanla nasıl bir medya patronu oldu Aydın Doğan?

Mutlaka öğrendi. Bir gazeteyi baştan başlatmadı ama satın aldığı gazeteleri yaşattı. Sabah rekabetinde bir sinerji yarattı ve en büyük rakibi Sabah’ı alt etmeyi başardı. Gazete patronluğunu bilmiyor demek imkansız, iyi bir iş adamı olduğu ise muhakkak. En azından benden kat kat becerikli olduğu meydanda. (gülüyor)

İzmir merkezli Yeni Asır’la 1985’te İstanbul’a geldiniz, Sabah’ı çıkardınız sonra diğerlerini ve bir medya imparatoru haline geldiniz. Siz nasıl bir medya patronuydunuz?

Benim bir şansım vardı. Gazete patronu bir babanın oğluyum. Ailem gazetecilik dışında hiçbir işle meşgul değildi. Ya gazetecilikte başaralı olacaksın ya yok olacaksın, öyle bir nokta. Yeni Asır devletçi, otorite yanlısı değil demokrat, liberal, batıya dönük, yenilikçi okurunun yanında bir gazeteydi. Ben İstanbul’a Sabah’ı çıkarmak için tek başıma geldim ama Yeni Asır’ın o genleriyle geldim. Sabah muhteşem bir formüldü, tuttu.