Bin Yıllık Sözlük

Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Dili Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Öner verdiği konferansta, Kaşgarlı Mahmut'un en ünlü eseri olan Divan-ı Lügati't Türk'ün Arap kökenli Rus Türkolog Panteleimon Krestovic Juze tarafından incelendiğini ve yorumlandığını anlattı. Prof. Dr. Öner "2008 yılı Unesco tarafından, doğumunun bininci bininci yılında Kaşgarlı Mahmut yılı seçildi. Çin'den Fransa'ya kadar dünyanın hemen her yerinde çeşitli etkinlikler düzenlendi ve hatta Doğu Türkistan Kaşgar'a kadar gidilerek Kaşgarlı Mahmut'un mezarı ziyaret edildi. Bu gezide ben de bulundum ve Kaşgarlı Mahmut'u ve onun eserini daha yakından tanıma fırsatı elde ettim. Yaklaşık bin yıl önce yazdığı Divan-ı Lügati't Türk, bugün bile önemini koruyor" diye konuştu.
Göktürk ve Orhun yazıtlarından bu yana, bu genişlikte bir Türk kaynağı olmadığını söyleyen Prof. Dr. Öner "Bir anlamda bakıldığında Divân-ı Lügati't Türk, ilk Türk ansiklopedisi ve antolojisidir. O dönemin siyasi haritasını Bizans'a en yakın ülkeden başlayıp Doğu'ya doğru gelerek çizmiştir.11. yüzyılda konuşulan bütün Türk lehçeleri bu eserin içinde bulunmaktadır ve 760 satırdan oluşan Türk atasözlerini de barındırmaktadır. Eserde yaklaşık 8000 kadar söz varlığı bulunmaktadır. 20. yüzyılın başlarında bu eserin çevirisini Türkiye Cumhuriyeti üstlenmiştir ve ancak 1940'larda Türkçe'ye çevrilebilmiştir" dedi. Panteleimon Krestovic Juze'nin Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de yaşadığı dönemlerde Türkoloji'ye eğildiğini söyleyen Prof. Dr. Mustafa Öner, 'Juze'ye göre Divan-ı Lügati't Türk, Arapça konuşan İslam alemine Türkçe öğretmek için yazılmış ve bu alanda verilmiş ilk eser" diye konuştu. Şuubi kavramının da Arap dışı ya da Arap olmayan anlamına geldiğini söyleyen Prof. Dr. Mustafa Öner, bu kavramın ilk kez Juze tarafından kullanıldığını söyledi.