Boğaziçi Üniversitesine Avrupa Kültürel Miras Ödülü

Boğaziçi Üniversitesi Tarsus-Gözlükule Kazıları Araştırma Merkezi, 2019 Avrupa Kültürel Miras Ödülü'ne layık görüldü.

Üniversiteden yapılan açıklamaya göre, Avrupa'nın alanında en prestijli ödülü olarak kabul edilen, Avrupa Kültürel Miras Ödüllleri/Europa Nostra Ödülleri’nin 2019 yılı sahipleri belli oldu.

Bu yıl, Europa Nostra Ödülü'nü "Koruma Dalı"nda kazananlar arasında, İçel Tarsus'taki Boğaziçi Üniversitesi Tarsus-Gözlükule Kazıları Araştırma Merkezi koruma ve yeniden kullanım proje ve uygulaması da yer aldı.

Boğaziçi Üniversitesi tarafından restore edilerek akademik çalışmalara ev sahipliği yapmak üzere kültür ve tarih merkezi haline getirilen, Saint Paul Kilisesi Anıt Müzesi yanında bulunan 100 yıllık eski çırçır fabrikası Gözlükule Kazıları Araştırma Merkezi Şubat 2017'de hizmete girdi.

19. yüzyılın ikinci yarısında İngilizler tarafından yapılan eski Tarsus Çırçır Fabrikası bölgenin ilk endüstri yapılarından biri olarak 2002'den itibaren önce kısmen, 2013'te tamamen Gözlükule Höyüğü'nde arkeolojik çalışmalar yürüten Boğaziçi Üniversitesine, araştırma merkezi olarak değerlendirilmesi amacıyla tahsis edildi.

Merkezdeki kazılar Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aslı Özyar liderliğindeki ekip tarafından yürütülüyor. Kazı çalışmalarında Geç Antik Çağ'dan Erken İslami Döneme geçiş ile Tunç Çağı'ndan Demir Çağı'na geçiş süresinde yaşanan değişim ve devamlılıklar inceleniyor.

Tarsus-Gözlükule kazı ve araştırmaları ile bölgenin kültürel mirası olan Gözlükule Höyüğü'nün etrafındaki kent dokusu ve doğal çevresi ile beraber algılanması, belgelenmesi ve sürdürülebilir şekilde korunmasına katkıda bulunulması amaçlanıyor. Boğaziçi Üniversitesi Gözlükule Kazısı Araştırma Merkezi ayrıca Gold LEED sertifikası alan ilk endüstri mirası kültür varlığı olma özelliğini taşıyor.

- "Avrupa'nın mirası, Avrupa'nın geleceği ve refahı için kilit bir değer"

Avrupa'nın önde gelen kültürel miras ağı olan Europa Nostra tarafından yapılan açıklamaya göre, bu yıl 18 ülkeye, koruma, araştırma, üstün hizmet, eğitim ve farkındalık yaratma alanlarında etkileyici çalışmaları için 27 ödül verildi. Devam eden "Halk Ödülü" seçmelerine Avrupa'dan ve dünyanın diğer yerlerinden vatandaşlar, "https://vote.europanostra.org/" adresi üzerinden oy vererek katılabilecek ve kendi ülkelerinden veya başka ülkelerden ödül sahiplerine destek verebilecek.

Avrupa'nın çeşitli yerlerinden miras uzmanlarından oluşan jüri, 34 Avrupa ülkesindeki kişi ve kurumdan gelen 149 başvuruyu değerlendirerek, kazananları belirledi. Kazananlar, 29 Ekim akşamı Paris'te Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un himayelerinde Avrupa Komisyoneri Tibor Navracsics ve Europa Nostra'nın Başkanı Plácido Domingo'nun ev sahipliğinde Avrupa Miras Ödülleri Töreni'nde ödüllerini alacak.

Ödül sahipleri projelerini 28 Ekim'de yapılacak Mükemmeliyet Fuarı'nda tanıtacak, 27-30 Ekim'de düzenlenecek Avrupa Miras Kongresi'ndeki çeşitli etkinliklere katkıda bulunacak.

Opera sanatçısı ve Europa Nostra'nın Başkanı Plácido Domingo, ödüllerle ilgili olarak şu değerlendirmelerde bulundu:

"Miras kahramanları olan Avrupa'nın her yerinden gelen bu profesyonel ve gönüllüler gerçekten çok önemli bir şeyi başardı. Avrupa'nın anıtlarını, sitlerini restore eden, koruyan ve tanıtan, aynı zamanda soyut mirasını koruyan çalışmaları hayal edilebilecek en yüksek kalitede. Ödüller, miras projelerinin ekonomimiz, çevremiz, kültürümüz ve yaşam kalitemiz üzerindeki büyük etkinin kanıtları. Avrupa'nın mirası, Avrupa'nın geleceği ve refahı için kilit bir değer. Bu durum Avrupa vatandaşları ve Avrupa enstitülerinin gelecekteki liderlerine yönelik yaklaşan Avrupa seçimleri öncesinde önemli bir mesaj."

- Tarsus-Gözlükule Kazıları Araştırma Merkezi

Tarsus'ta 19. yüzyıldan kalma çırçır fabrikası, restorasyon çalışmaları sonrası arkeolojik araştırmalar ve halkın katılımı için yeniden tasarlanarak, çağdaş bir merkeze dönüştürüldü. Geçmişte pamukların tohumlarının ayrıldığı sanayi kompleksi, şehrin merkezinde yer alan Gözlükule Höyüğü'nde araştırmalar yapan Boğaziçi Üniversitesi kazı ekibine hizmet veriyor.

Proje, Kültür ve Turizm Bakanlığı desteği ve katkılarıyla, Kalkınma Bakanlığı fonlarıyla Boğaziçi Üniversitesi tarafından finanse edildi. Gözlükule Höyüğü'nden çıkarılan eserlere yönelik konservasyon ve restorasyon çalışmalarının yürütüleceği modern bir laboratuvar ve eser arşiv depolarının kazandırıldığı merkezde, kazı evi, kütüphane, çalışma odası, açık mutfak ve yemek alanı, ulusal ve uluslararası konferansların düzenlenebileceği konferans salonu ve sergi salonu yer alıyor.

Restorasyon uzmanı yüksek mimar Saadet Sayın yönetiminde sürdürülebilir tasarım projesi Apaydın Mühendislik ile uygulama çalışmaları ise Sayka İnşaat ile gerçekleştirilen proje kompleksin mimari, mekansal ve estetik değerlerini ortaya çıkartırken, yapının endüstriyel miras eseri olarak sahip olduğu özgün tarihsel karakterini koruyor.

Merkez, araştırmacıların ve yerel toplumun ihtiyaçlarını karşılayarak kentin çağdaş yaşamına yeniden entegre edildi. Jüri, "yapının en az tarihi kadar orijinal olan yeni işlevine" hayran kaldığını belirterek, "Araştırmalar, basit ve işlevsel mimariye sahip yapı kompleksinin Avrupa tarihinde önemli bir yere sahip olduğunu göstermiştir. Ek olarak, dönüştürülmüş sanayi miras alanının kentsel alana işlevsel entegrasyonu bulunduğu çevrenin dönüşümüne katkıda bulunmaktadır." değerlendirmesini yaptı.

Kompleksin enerji ihtiyaçları için geliştirilen yenilikçi teknolojiler, kültürel miras alanlarının sürdürülebilir dönüşümü için bir model oluşturdu, kazı ekibi tarafından eserleri temizlemek için kullanılabilecek yağmur suyunu depolamak için yeni bir sistem geliştirildi. Elektrik ve sıcak su, çatıdaki güneş ve fotovoltaik paneller tarafından sağlanırken, bu uygulamalar sayesinde araştırma merkezinin tüm enerji ve sıcak su gereksinimleri güneş enerjisi tarafından karşılanıyor ve kompleksin karbon ayak izini büyük ölçüde azaltıyor.

Jüri, "Nitelikli malzemelerin kullanıldığı bu müdahale, yapıyı geleceğe taşıyor" yorumunu yaparak, yaklaşımın "21. yüzyılın sürdürülebilirlik gereklilikleri ile baş etme konusunda oldukça iddialı" olduğunu ifade etti.

- Avrupa Miras Ödülleri

Avrupa Miras Ödülleri, Avrupa Komisyonu tarafından başlatıldı ve Europa Nostra tarafından yürütülüyor. Miras koruma, araştırma, yönetim, gönüllülük, eğitim ve iletişim alanlarındaki en iyi örnekler ödüllendiriliyor ve tanıtılıyor. Böylece Avrupa ekonomisinin ve toplumunun stratejik bir kaynağı olan kültürel mirasın toplum nezdinde daha çok tanınması sağlanıyor. 2002'den bu yana 34 ülkeden 512 projeye ödül verildi.