Cenevre'de Suriye Görüşmelerinin 8. Turu Sürüyor

SELEN TEMİZER - Suriye'de yaklaşık 7 yıldır süren iç savaşa siyasi çözüm bulmak için taraflar, Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde 8. kez bir araya geliyor.

Türkiye ve Rusya öncülüğünde 1 yıl önce başlatılan Astana süreciyle Suriye'de çatışmalar büyük ölçüde azalırken, taraflar 8. defa siyasi geçişi görüşmek için Cenevre'de bir araya geliyor.

BM Cenevre Ofisi Sözcüsü Alessandra Velluci, öğle saatlerinde yaptığı açıklamada, 8. turun Beşşar Esed rejimi heyetinin henüz gelmemesine rağmen başladığını duyurdu.

Ardından BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, TSİ 14.00'te Nasır Hariri başkanlığındaki muhalefet heyetiyle bir araya geldi.

Rejimin resmi haber ajansı SANA'ya göre, rejimin BM temsilcisi Beşşar Caferi başkanlığındaki heyet ise Cenevre'ye yarın ulaşacak.

BM kaynakları, 8. turda anayasa taslağı çalışmaları ve terörle mücadeleye odaklanılacağını bildiriyor.

Ancak rejimin Doğu Guta gerginliği azaltma bölgesindeki askeri kuşatmasını sıkılaştırması ve saldırıları şiddetlendirmesi muhaliflerin büyük tepkisiyle karşılaşıyor.

Muhalifler, ABD ve diğer Batı ülkelerini Cenevre sürecine ağırlıklarını koymadıkları gerekçesiyle eleştiriyor.

Bu seneki Cenevre görüşmelerinin ilki, 1 yılı aşkın aradan sonra 23 Şubat- 4 Mart'ta düzenlenmişti. 4. tur olan bu görüşmelerde, Beşşar Esed rejimi heyetinin ısrarı üzerine, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 2254 sayılı kararının belirlediği konular dışında "terörle mücadele" başlığı eklendi. 22 Mart-1 Nisan'daki 5. tur görüşmelerde rejim, zaman kazanma taktiği olarak, kendi eklettiği "terörle mücadele" konusuna yoğunlaştı. 16 Mayıs'ta başlayan Cenevre 6 ve 10 Temmuz'da başlayan Cenevre 7 görüşmeleri, rejimin sivilleri hedef alan saldırılarının sürmesi üzerine, yalnıza dörder gün sürdü. Buna rağmen Nasır Hariri başkanlığındaki muhalefet heyeti, masadan ayrılan taraf olmama stratejisi izledi.

Son toplantıda muhalefet heyeti, bir yandan rejimin kimyasal silahla saldırmaya devam ettiğine dikkati çekerken, diğer yandan da BMGK kararının öngördüğü geçiş yönetimi, anayasa ve seçimler konularını ele almak için çabaladı. Rejim heyeti ise siyasi çözümü konuşmama konusundaki ısrarını sürdürdü.

Mistura, son toplantının ardından yaptığı açıklamada, görüşmelerde dönüm noktası sayılabilecek bir gelişme yaşanmadığını söylemişti. Mistura, buna rağmen tarafların masadan kalkmamasının bir ilerleme olduğuna dikkati çekmişti.

- Muhalefet 8. turda rejimin karşısında tek heyetle çıkıyor

Sene başında canlanan Cenevre sürecinde, muhalefeti en fazla zorlayan konu, Moskova ve Kahire yönetimlerine yakın olan ve kendilerini muhalif olarak adlandıran grupların BM'ye davet edilmesi olmuştu.

Rusya, bu iki grubu muhalif olarak kabul ettirip gerçek muhalefeti zayıflatmayı hedeflerken, rejim, gerçek muhalefeti parçalı göstermeyi hedefledi.

Muhalifler, geçen hafta Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da bir araya gelerek ortak bir müzakere heyeti oluşturdu. 36 kişilik heyete, Moskova ve Kahire grupları da eklendi. Ayrıca bağımsız isimler ve askeri muhalif gruplardan da katılımcılar eklenerek kapsamlı bir müzakere heyeti oluşturuldu.

Muhalefet, böylece rejimin “karşımda müzakere edecek muhatap yok” bahanesinin de önüne geçmiş oldu.

- Siyasi geçişin yol haritası

Cenevre müzakerelerinin zeminini, Haziran 2012'deki ilk toplantıda kabul edilen Cenevre 1 Bildirisi oluşturuyor.

Söz konusu bildiri, ateşkes sağlanmasını, tutukluların serbest bırakılmasını ve abluka altındaki bölgelere insani yardım ulaştırılmasını hedefliyor. Ardından, muhalefet ve rejimin karşılıklı rızasıyla belirlenen isimlerden oluşacak tam yetkili geçiş yönetimi kurulması gerekiyor. Geçiş yönetiminin tam yetkili olması, devlet başkanının yani Esed’in üzerinde bir pozisyonda olmasını beraberinde getiriyor. Aralık 2015'te kabul edilen 2254 sayılı karar da muhalefet ve rejim heyetlerinin müzakereleri sonuçlandırmasının ardından geçiş yönetimi kurmasını öngörüyor. Buna göre, müzakerelerin 6 ay içinde tamamlanıp geçiş yönetimi kurulması, yeni yönetimin 12 aylık dönemde bir anayasa hazırlayıp ülkeyi adil seçime götürmesi gerekiyor.

Cenevre müzakerelerinin ilki 30 Haziran 2012'de yapılmıştı. Cenevre 2, 22 Ocak 2014'te başlamış ancak sonuçsuz kalmıştı. 29 Ocak 2016'da üçüncü kez başlayan görüşmeler, Esed rejiminin Halep'i kuşatmaya alması nedeniyle sona ermişti.

BM kaynaklarından edinilen bilgiye göre, 8. tur görüşmelerinin ilk etabının 1 Aralık Cuma günü sona ermesi, Aralık ortasında tarafların yeniden bir araya gelmesi bekleniyor.