Darbecilerin zırhı kalkıyor

HAKLARINI ARAYACAKLAR

Yüksek Askeri Şûra kararlarıyla ordudan ihraç edilen askerî personele yargıya başvurma hakkı tanınacak. TSK’dan “irtica” gibi sebeplerle atılanlar artık hakkını mahkemede arayabilecek

Anayasa paketi 12 Eylül darbecilerinin kendilerini korumak için getirdikleri dokunulmazlık zırhını kaldırıyor. Çünkü, değişiklikle darbecilerin korundukları geçici 15. madde tarih oluyor... Böylece, darbe yapanlar cumhuriyet tarihinde ilk defa hesap verir hale getiriliyor.

Darbe yapanlar, halka karşı işledikleri suçlar sebebiyle yargılanacak. Mağdur olan binlerce insanın da hakkını aramasının yolu açılacak. Bu değişiklik gelecekte darbe yapmak
isteyenlerin de yolunu kesecek.

Yüksek Askerî Şûra (YAŞ) kararları uzun yıllar tartışmalara yol açtı. Yargı yolu kapalı olan Şûra kararı ile yüzlerce subay ve astsubayın kariyeri son buldu. Orduyla ilişiği kesilen bu askerler, psikolojik baskılara maruz kaldı, çocukları fişlendi. YAŞ kararı ile TSK’dan atılanların başka bir kurumda iş bulması da bir şekilde engellendi. Anayasa paketi sayesinde, yıllarca hizmet verdikleri kurumlarından bir anda atılmanın acısını yaşayan eski askerlere de hak arama yolu açılacak. Pakette YAŞ ve 12 Eylül ve askerî sistemde değişim öngören maddeler:

125. MADDE ORDUDAN ATILAN HAKKINI ARAYABİLECEK

> Yüksek Askeri Şûra’nın terfi işlemleri ile kadrosuzluk sebebiyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına yargı yolu açılacak.

> Ayrıca yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olacak, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamayacak.

> Danıştay ve Anayasa Mahkemesi’nin, yürütme ve yasamanın yaptığı düzenlemeleri iptal etmesiyle yaşanan ‘yargı vesayeti’ne son verilecek.

144. MADDE HAKiM VE SAVCILAR DENETLENECEK

Anayasa’nın ‘Hakimler ve Savcıların Denetimi’ başlıklı 144. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Buna göre, adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişleri eliyle yapılacak.

145. MADDE ASKERLER SİVİL YARGIYA HESAP VERECEK

> Askere sivil mahkeme yolu açılıyor.

> Askerî yargı, askerî mahkemeler asker kişilerin, sadece askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri askerî suçlara ait davalara bakmakla görevli olacak.

> Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde görülür.

> Savaş hâli dışında, asker olmayan kişiler askerî mahkemelerde yargılanamayacak.

> Askerî mahkemelerin savaş halinde hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları; kuruluşları ve gerektiğinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenecek.

> Askerî hâkimlerin görevli bulundukları komutanlıkla ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenecek.

GEÇİÇİ 15. MADDE DARBECİLERE YARGI YOLU AÇILIYOR

12 Eylül darbecilerine yargı yolu açılacak. Anayasa’nın, 12 Eylül dönemindeki Milli Güvenlik Konseyi üyeleri ile bu dönemde kurulan hükümetler ve Danışma Meclisi’nde görev alanların yargılanmasını önleyen geçici 15. maddesi yürürlükten kaldırılıyor.

156. MADDE ASKERİ YARGITAY VE İDARE MAHKEMESİ

Anayasa’nın, Askeri Yargıtay’a ilişkin düzenleme içeren maddeye göre, Askeri Yargıtay üyelerinin disiplin ve özlük işlerinde askerlik hizmetinin gereklerine bakılmayacak. Bunun için hakimlik teminatı esasları dikkate alınacak. Yüksek Askeri İdare Mahkemesi’ne hakimlik teminatı getiriyor.

İş adamları: Hayır demenin sağlıklı bir izahı yok

Eskişehir Girişimci Sanayiciler ve İş Adamları Derneği (EGSİAD) Genel Koordinatörü Muhammet Nebi Yıldızbaşı, referandumda ‘evet’ oyu kullanacaklarını söyledi. Yıldızbaşı, sivil ve dünya standartlarında bir anayasaya kavuşmayı reddetmenin sağlıklı biz izahı olmadığını belirterek, “Bugün milletimiz için hak olan, ‘evet’ kararını ifade etmeyenler, edemeyenlere sesleniyorum. Bilmelidirler ki, ülkemizin karşılaşacağı bir krizin faturasını siyasiler değil, esnaf, sanatkar, sanayici, iş adamı ve ekonominin diğer bireyleri ödeyecektir” diye konuştu.

BİR GARABET ORTADAN KALKACAK!

Hukukçular Birliği Vakfı Başkanı Sinan Kılıçkaya: “YAŞ kararlarının yargıya kapalı olması Türkiye’nin daha önce AİHM’de mahkûm olduğu konulardandır. Temel insan haklarından biri de yargılanma hakkıdır. Adil ve sağlıklı bir şekilde YAŞ kararlarında meslekten çıkarılan insanların işini hayatını etkileyen önemli bir unsurdur. Bunun da yargısız olması insan haklarına aykırıdır. Sivillerin askeri mahkemelerde yargılanması da adil yargılanma hakkı açısından sorunludur. Bu konudaki düzenleme insan hakları açısından önemli bir adımdır. 12 Eylül’de darbe yapanların dokunulmazlığıyla ilgili Geçici 15. maddenin kaldırılması, bir garabetin tarih olması anlamına geliyor. Zaten, Anayasa hukuku açısından böyle bir şeyin olması bu anayasanın anti demokratik olduğu anlamına gelir.”

İHRAÇ OLAN HAKKINI ARAYACAK

Emekli Askeri Hakim Faik Tarımcıoğlu: “Bu düzenlemelerin tamamı, demokratikleşme ve vesayet demokrasisin tamamen bitmesi anlamına gelmez ama çok önemli. Bunlar kabul edildikten sonra 1982 Anayasasının artık çöpe atılmasının somut olarak zamanı gelmiştir.

13 Eylülde yeni bir anayasa ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Bu anayasayla devleti yönetmenin mümkün olmadığı anlaşıldı. YAŞ kararlarına karşı yargı yolunun açılması konusu çok önemli.

25- 30 sene TSK’ya hizmet etmiş bir albay sadece namaz kılıyor diye veya herhangi bir başka sebeple, gayri meşru bir çocuk gibi nizamiye dışına bırakılıyordu. Hakkını aramıyordu.

Bu adil bir sistem olabilir mi? Hiç olmazsa ona bir savunma imkanı verilmesi gerekir. Askeri
yargının daraltılması konusu ise gelişen hukuk sisteminde AB muktesebatına uygundur.”

AVUKATLAR BİRLİĞİ: Yeni bir darbe yapılması mı beklenmeli?

Avukatlar Birliği Başkanı avukat Ercan Poyraz, “Referandumda ‘evet’ oyu kullanacaklarını” belirterek, “1982 yılındaki ‘evet’i ancak 2010 yılındaki ‘evet’ temizler” dedi. Poyraz, birlik üyesi avukatlarla, Ankara Adalet Sarayı önünde yaptığı basın açıklamasında, “12 Eylülde yapılacak referandumun, Türkiye için çok önemli bir fırsat olduğunu” belirterek, “Bu fırsatın halk tarafından gerçekçi bir biçimde değerlendirilmesi gerektiğini” söyledi.

Poyraz, şöyle devam etti: “Anayasa değişikliğini bu Meclis yapmasın” diyenler var. Peki o zaman ne yapılmalı; yeni bir darbe yapılması mı beklenmeli? Şayet 1960 darbesini yapanlar yargılansaydı; bugün 1980 darbelerinden, 1971 muhtıralarından, Balyoz, Kafes gibi darbe hazırlıkları iddialarıyla gündeme gelen generallerden bahsetmiyor olacaktık. Avukatlar Birliği olarak, özgürlükçü, demok-ratik ve sivil bir anayasa için referandumdan sonra da bu mücadeleyi sürdüreceğiz.”