ABDULLAH DOĞAN - Avrupa Nükleer Araştırma Merkezindeki (CERN) Büyük İyon Çarpıştırıcısı Deneyi (ALICE) Grubu Üyesi Doç. Dr. Ayben Karasu Uysal, literatürdeki değerinden daha düşük kütleye sahip delta parçacığı keşfetti.
KTO Karatay Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Bölümü Başkanı Doç. Dr. Ayben Karasu Uysal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Büyük İyon Çarpıştırıcısı'nda (LHC) protonların ve kurşun çekirdeklerinin ışık hızına çok yakın hızla çarpıştırıldığını söyledi.
LHC üzerindeki dedektör sistemlerinde çarpışma sonucu oluşan parçacıkların izlenip kaydedildiğini aktaran Uysal, bu çalışmalarda evrenin başlangıcındaki ortamı araştırdıklarını vurguladı.
Uysal, yaşanılan ortamda proton ve nötronların görüldüğünü belirterek, 'Evrenin başlangıcına gittiğinizde hiç bilmediğiniz parçacıklar var. Hiç görmediğimiz ama standart modelin tahmin ettiği parçacıklar var. Eğer onları dedektörlerde görebilirsek o maddenin halini bulmuşuz demektir' dedi.
- 'Her yeni bilimsel çalışma bizi bir bilinmeyene götürdü'
Artı ve eksi yüklerin yan yana getirildiğinde birbirlerini yok ettiğini anlatan Uysal, şöyle devam etti:
'Çalışma da bu konunun ölçümleriyle alakalıydı. 'Madde ve anti madde arasında fark var mıdır, asimetri var mıdır?' bunu araştırıyorduk. Bizim çalışmamızla fizikte yeni soru alanları ortaya çıktı. Evrenin başlangıcında madde ve anti maddenin aynı miktarda ölçüldüğünü anladık. Her yeni bilimsel çalışma bizi bir bilinmeyene götürdü. Cevabı bulunan bir sürü şey de var. Yeni bir şey keşfediyoruz, o bizi yeni bir bilinmeyene yönlendiriyor. ALICE deneyinde bizi çok şaşırtan anti alfa çekirdeğini gördük.'
Uysal, anti alfa çekirdeğinin iki proton ve iki nötrondan oluştuğunu ifade ederek, 'İçinde 4 parçacığı barındıran ağır bir çekirdek. ALICE grubu olarak tespit edildi. Benim özel olarak incelediğim parçacık ise delta parçacığıydı. Ömrü en kısa parçacıklardan bir tanesi, yaşam süresi 10 üzeri eksi 24 saniyedir. Bu bize şöyle bir öz güveni verdi, bizim kameramız böyle bir zamanı kaydedebiliyor. Bu parçacığı direkt ekranda göremiyoruz. Bunun için bilimsel teknikler geliştiriyoruz. Bilimsel teknikler sonucu bulgular bu parçacığa ait' diye konuştu.
- 'Büyük Patlama ortamını daha iyi anlayabileceğiz'
Delta parçacığının da proton ve nötron gibi olduğuna dikkati çeken Uysal, şu değerlendirmede bulundu:
'Günlük hayatta kullandığınız kameralar 10 üzeri eksi 24 saniyelik ömrü olan parçacığı çekemez. Delta parçacığı, yaşadığımız dünyada olmayan fakat LHC çarpışmaları sonucu oluşan ortamda meydana gelen bir parçacıktır. Delta parçacığını literatürdeki kütle değerinden daha düşük oranda ölçtük. Bu çok değişik, kimsenin bilmediği ve görmediği bir ortamdan geldi. Bu kadar kısa ve yarı ömürlü bir parçacığın kesinlikle Büyük Patlama'dan geldiğini düşünüyoruz. Simülasyonlarımızdan da bildiğimiz üzere Big Bang'den geldiğini düşündüğümüz bu parçacığın analizini yaptım ve makale çıkarttım. İncelemesi çok zor bir parçacıktı. İspatlayabilmek için çok çalışmak zorundaydık. Bu gelişmeyle Büyük Patlama ortamını daha iyi anlayabileceğiz.'
Delta Parçacığının Bilinmeyen Özelliğini Buldu
CERN ALICE Deney Grubu Üyesi Doç. Dr. Ayben Karasu Uysal, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarı CERN'deki deneyde, delta parçacığının kütle değerinin literatürde bilinen değerinden daha düşük olduğunu tespit etti Big Bang'den geldiği düşünülen delta parçacığının 'Büyük Patlama' ortamı ve özelliğine ışık tutacağı bildirildi Uysal: 'Delta parçacığını literatürdeki kütle değerinden daha düşük oranda ölçtük. Bu çok değişik, kimsenin bilmediği ve görmediği bir ortamdan geldi. Bu kadar kısa ve yarı ömürlü bir parçacığın kesinlikle Büyük Patlama'dan geldiğini düşünüyoruz'
