Depremle Ilgili Eskisehir Kamuoyundaki Tartismalar Konusunda Açiklama

Çelik, yaptigi açiklamada, ülkemizde asrin felaketi olarak adlandirilan yikici depremlerin ardindan Eskisehir’de muhtemel deprem ve etkilerinin neler olacagi üzerine kamuoyunda gerçeklesen tartismalarda bilgi kirliligi olusmamasi sebebi ile açiklayici, dogru bilgileri paylasma zarureti dogdugunu anlatti. Eskisehir’in aktif faylarin bulundugu bir cografyada yer aldigini belirten Hikmet Çelik, "Bunun yaninda 1999 yilinda meydana gelen depremde de görüldügü gibi kuzey Anadolu fay hattinda olusan depremler kentimizi etkileyebilmektedir. Eskisehir kent merkezi, alüvyon zemin üzerinde, sivilasma riski tasiyan alanlarda 1970’li yillardan bu yana saglikli bir gelisme göstermemistir. Merkezde yogunlasan konut dokusu ekonomik yetersizlik, uygun olmayan malzeme kullanimi (Eskisehir Kumu gibi), mimarlik ve mühendislik hizmeti alinmamasi gibi nedenlerle niteliksiz, estetikten yoksun ve afet riski altindadir. 1956 yilinda 6.4 büyüklügünde olusan depremden sonra Eskisehir merkezli bu büyüklüge yakin bir depremle karsilasilmamistir. Bu yillarda konut dokusu 3 katlidan fazla degildir. Dolayisiyla 70’li yillardan sonra olusan yapi stokunun performansi hakkinda yorumda bulunmak çok güçtür. Bu durum muhtemel bir depremde ilimiz için çok ciddi kayiplar olusturacak bir felaket anlamina gelebilir. Bu meyanda 6306 sayili Afet Riski Altindaki Alanlarin Dönüstürülmesi Hakkinda Kanun çerçevesinde binalarinin riskli yapi tespitini yaptirmak isteyen malikler, belediyelere ve Bakanligimizca lisans verilen yetkili kuruluslara basvurarak binalarinin risk analizini yaptirabilirler. Nitekim Il Müdürlügü olarak 6306 Sayili Kanunun yürürlüge girdigi 2012 yilindan bugüne kadar 5 bin 269 adet binanin 6306 Sayili Kanun çerçevesinde dönüsümünde rol aldik; kira yardimi, kredi destegi, vergi ve harç muafiyeti ile vatandaslarimiza destek olarak riskli yapilarin dönüsümüne katkida bulunduk. Bireysel olarak maliklerin 6306 Sayili Yasadan faydalanarak yapilarini dönüstürebilmesinin yaninda çesitli kanunlar ve düzenlemeler belediyelere kentsel dönüsüm için yetkiler vermistir. Gecekondu Kanunu, Belediye Kanunu, Büyüksehir Belediyeleri Kanunu gibi yasal düzenlemeler ile düzensiz, afete maruz olabilecek yapilasmalarin engellenmesi ve dönüsümünü gerçeklestirmek konusunda Büyüksehir Belediyelerine asli görev ve sorumluluklar tanimlanmistir. Ayrica yine 6306 Sayili Yasa çerçevesinde öncelikle Büyüksehir Belediyesi olmak üzere yerel idareler kentsel dönüsümün yapilmasinda yetki ve sorumluluk almaktadir. Bu meyanda 31 Mayis 2012 tarihinde yayimlanan 6306 Sayili Afet Riski Altindaki Alanlarin Dönüstürülmesi Hakkinda Kanun çerçevesinde Çevre ve Sehircilik Bakanligi tarafindan mevcut yapi stoklari ve zemin yapisinin degerlendirilerek sehirlerimizde riskli alanlarin belirlenmesi istenmis; 8 Kasim 2012 tarihinde Eskisehir Büyüksehir Belediyesi tarafindan Riskli Alan Dosyasi hazirlanarak Il Müdürlügü araciligiyla Çevre ve Sehircilik Bakanligina sunulmustur." diye kaydetti.



Riskli alanlarin belirlenmesi

Il Müdürü Hikmet Çelik,"18 Aralik 2012 tarihinde Bakanligimizca Büyüksehir Belediyesince hazirlanan dosyada yapilan inceleme sonrasinda teklif dosyasinda yer alan sinirlarin kuzeybati, kuzeydogu ve güneyinde bulunan, Büyüksehir Belediyesi ve diger belediyeler tarafindan da kullanilan imara esas jeolojik jeoteknik etüt raporlarinda yer alan ayni özellikteki alanlar ile kuzeyinde yer alan ‘’zemin sivilasmasi açisindan önlemli alan-1’e’’ dâhil olan kismin proje sinirlarina neden dâhil edilmedigi sorulmus; bu asamada Porsuk çevresinin yenilenmesi olarak adlandirilabilecek bir projenin Belediye Kanunu çerçevesinde dönüsüm hükümleri ile gerçeklestirilebilecegi, Bakanligimiza gerçekten riskli alanlari kapsayan bir projenin sunulmasi gerektigi belirtilmistir. Büyüksehir Belediyesi de adi geçen alanlari kapsayan teklifini 5 Mart 2013 tarihli Büyüksehir Belediye Baskanliginca imzalanan çalismayla Bakanligimiza sunmustur. Bu teklifte, yüksek sivilasma riskli önlemli alan riskli alana dâhil edilmis, Kurtulus Pazari etrafinda bulunan ve yine Büyüksehir Belediyesi tarafindan yapilan incelemelerde riskli bulunarak bosaltilan binalar da riskli alan çerçevesinde alinmistir" diye anlatti.

“Sekiz mahalle riskli alan olarak ilan edildi”

Riskli alan olarak ilan edilen mahallelerde bulunan binalardaki ev sahipleri ve kiracilara yönelik yapilan çalismalara da deginen Hikmet Çelik, “Büyüksehir Belediyesince teklif edilen Odunpazari ve Tepebasi Ilçe sinirlarinda bulunan Mustafa Kemal Pasa, Ihsaniye, Hacialibey, Yeni Mahalle, Isiklar, Mamure, Deliklitas ve Kurtulus mahallelerinin bir bölümünün yer aldigi sekiz mahalle ‘Riskli Alan’ olarak ilan edilmistir. Çevre ve Sehircilik Bakanligi, bunun üzerine hak sahiplerinin tespiti, hak sahipleri ile anlasma yapilmasi, anlasma ile tahliye edilen yapilarin maliklerine ve kiraci veya ayni hak sahibi olarak bu yapilarda ikamet eden veya isyeri bulunanlara geçici konut veya isyeri tahsisi ya da kira yardimi yapilmasi, alandaki tasinmazlarin, üzerindeki köhnemis yapilar da dâhil olmak üzere, muhdesati ile birlikte deger tespiti islemleri ve dönüsüm ile olusacak tasinmazlarinin degerlemelerinin yapilmasi veya yaptirilmasi konularini Büyüksehir Belediyesine devretmistir. Bunun yaninda sira bakanlikça aynen veya degistirilerek onaylanmak üzere ilan edilen riskli alana iliskin her tür harita, imar plani, tasarim projesi, arazi ve arsa düzenleme islemleri ile toplulastirma çalismalarinin yaptirilmasi, alan içerisindeki yapilarin tahliye ve yiktirma islemlerinin yaptirilmasi konularinda tüm yetkileri 29 Mayis 2013 tarihinde Büyüksehir Belediyesine vermistir. Bunun yaninda Büyüksehir Belediyesine bu alanda yapacagi plan ve proje çalismalari için Çevre ve Sehircilik Bakanliginca derhal 2 milyon TL hibe verilmis akabinde Büyüksehir Belediyesi Istanbul Teknik Üniversitesi ile imar plani çalismasini yürütmüstür. Ancak 2013 yilindan 2017 yilina kadar geçen süre zarfinda bakanligimizda ya da bakanligimiza bagli herhangi bir birimde sunulmus ya da bekleyen bir durum olmamistir. Bakanligimizca konu ile ilgili Büyüksehir Belediyesi görüsmeye davet edilerek islemlerin hizlandirilmasi amaciyla 9 Subat 2017 tarihli Bakanlik Makami Oluru ile yetki devri detaylandirilmistir. Yetki devri istikametinde; hak sahipligi tespiti, hak sahipleriyle anlasma yapilmasi, hak sahiplerine geçici konut veya is yeri ya da kira yardimi yapilmasi, degerleme islemlerinin yapilmasi, bakanlikça onaylanmak üzere her tür harita, imar plani, tasarim projesi, arazi ve arsa düzenleme islemleri, toplulastirma çalismalarinin yapilmasi, yapilarin tahliye ve yiktirma islemlerinin yapilmasi, alan içerisindeki tasinmazlari satin alma, trampa etme, mülkiyet veya imar haklarini baska bir alana aktarma, kamu ve özel sektör is birligine dayanan usuller ile kat veya hasilat karsiligi insaat yapma veya yaptirma, Kat Mülkiyeti Kanunu çerçevesinde paylastirma, paylara ayirma veya birlestirme, kamulastirma, kararlara katilmayan 1/3 azinligin hisselerinin satisina iliskin is ve islemleri yapma, diger maliklerce alinmamasi durumunda belediyece satin alinmasi konularinda Büyüksehir Belediyesi yetkilendirilmistir. Vatandaslarimizin hak kaybina ugramasinin önüne geçebilmek amaciyla bir tek plan kabul yetkisi Çevre ve Sehircilik Bakanliginda kalmistir. Bununla birlikte Büyüksehir Belediyesinin çalismalarini kolaylastirmak amaciyla riskli alan içerisinde bulunan 8 adet hazine tasinmazi da Çevre ve Sehircilik Bakanliginca Büyüksehir Belediyesine devredilmistir" diye anlatti.

“Yogun yapilasmayi yüzde 33 arttirmistir”

Büyüksehir Belediyesinin yogun yapilasma alanlarinin bulundugu bölgeleri yüzde 33 daha yogunlastirdigina dikkat çeken Çelik, “Büyüksehir Belediyesi 1/5000 ölçekli nazim imar plani ve 1/1000 ölçekli uygulama imar plani teklifini degerlendirilmek üzere Çevre ve Sehircilik Bakanligi’na sunmustur. Ancak bu plan teklifleri Imar Kanunu ve ilgili yönetmelikler ile planlama ilkeleri dikkate alinmadan; özellikle birçok kurum görüsü alinmadan hazirlanmis oldugundan Çevre ve Sehircilik Bakanligi eksikleri Büyüksehir Belediyesine ve kurum görüsü eksik olan kurumlara dagitimli yazi ile derhal bildirmistir. Yapilan plan ile konut birimi 5 bin 28’den 6 bin 758’ e çikarilmis, toplam konut alani 530 bin 205 metrekareden 705 bin 099 metrekareye yükseltilmistir. Isyeri 221 bin 860 metrekareden 289.235 metrekareye, otel 33 bin 714 metrekareden 47 bin 303 metrekareye, 632 metrekarelik anaokulu, 3 bin metrekarelik kültür tesisi alana eklenmistir. Toplam insaat alani 792 bin 779 m2 ‘den 1 milyon 057 bin 889 metrekareye çikmistir. Bu meyanda zaten yogun bir yapilasma olan alanda yüzde 33 daha fazla yogunluk eklenmistir. Plan çerçevesinde tasarim zaten binalarin yogun oldugu bölgede, daha yogun bir yapilasma ortaya çikarmistir” ifadelerini kullandi.

“Büyüksehir vatandaslarla anlasma saglayamamistir”

"Büyüksehir Belediyesince hazirlanan projede, hak sahibi olan vatandaslarin üçte ikisi ile Büyüksehir Belediyesi anlasma saglayamamis, yani vatandasimiz projeyi kabul etmemis, dolayisiyla geriye kalan üçte birlik anlasmayi kabul etmeyen hak sahipleri ile ilgili kamulastirma islemleri de gerçeklestirilememistir" diyerek açiklamasini sürdüren Çelik, konuyla ilgili su bilgileri verdi:

“Can ve mal güvenligini temin edecek sekilde dönüsümün saglanmasi süreci tamamlanmamistir. En son gelinen süreçte hazirlanan imar planlarinin eksikliklerinin giderilmesi ve proje dâhilinde hak sahiplerinin en az üçte iki ekseriyet ile ne yapilacaginin, neye karsilik ne alinacaginin açik oldugu bir anlasma yapilmasi hususlari tamamlanmamistir. Bu meyanda Bakanlikta imar planlarinin beklemesi gibi bir durum söz konusu degildir. Riskli Alan içerisinde bulunan bir parsel sahibinin çesitli gerekçeler ile Riskli Alanin iptali ile ilgili kisisel basvurusu üzerine 3 Ekim 2018 tarihinde Danistay Ondördüncü Dairesi Yürütmeyi Durdurma Karari vermistir. Danistay Idari Dava Daireleri Kurulu’ nun 7 Kasim 2019 tarih ve 2019/5324 numarali Karari ile dava konusu islemin iptali yönünde verilen kararin kesin olarak onanmasi karari verilmis olup karar sadece davaciya ait bagimsiz bölümün bulundugu tasinmaz yönünden hüküm ifade ettiginden Riskli Alan statüsü devam etmektedir. Kamuoyuyla paylasilan Riskli Alanin iptal edildigi bilgisi dogru olmayip Büyüksehir Belediyesine iptalin yalnizca sahibi tarafindan basvuruda bulunulan parseli kapsadigi defaten yazi ile bildirilmistir. Bu süreç içerisinde Riskli Alan sinirlari içinde yer alan bir kisim alan 20 Haziran 2019 tarihinde Belediye Kanunun 73. Maddesi çerçevesinde Porsuk-1 ve Porsuk-2 Kentsel Dönüsüm ve Gelisim Proje Alani olarak Büyüksehir Belediye Meclisince ilan edilmis, 12 Temmuz 2019 tarihinde Porsuk-2, 14 Kasim 2019 tarihinde Porsuk -1 imar planlari yine Büyüksehir Belediye Meclisince onanmistir. Ancak bu projelerde de net bir ilerleme söz konusu olmamistir. Yukarda açiklanan bilgi, belge ve kronolojiden anlasilacagi üzere Bakanligimiz üzerine düsen görev ve sorumluluklari derhal yerine getirmis olup ilimiz merkezinde yer alan Riskli Alan çalismalarinda yapilan yetkilendirmeden de anlasilacagi üzere tüm sorumluluk Büyüksehir Belediye Baskanligi uhdesindedir. Bunlari yaninda 2016 yilinda hazirlanan 1/25000 ölçekli nazim imar planlari, mevcut konut dokusunu sadece “mevcut” olarak ele almis, bu dokunun ne kadar saglikli oldugu, dönüsüm ihtiyacinin ne kadar olacagi gibi hususlara hiç deginilmemis, 1/25 000 ölçekli nazim imar plani bu duruma duyarsiz kalmistir. Ayrica 1/5000 ölçekli olarak hazirlanan revizyon nazim imar plani da sadece Belediyelerin kamulastirmasiz el atma davalarindan kurtulabilmesi amacini tasiyan adeta plan degisikliklerinin topluca yapilmasi içeriginde olan bir düzeyde kalmistir. Büyüksehir Belediyesi tarafindan kamu kaynaklari tüketilerek hazirlanan bu planlar afet gerçegine duyarsiz kalmistir.”

“Izmir depremi sonrasinda Büyüksehir Belediyesi binalarda inceleme yapmadi”

Çevre, Sehircilik ve Iklim Degisikligi Eskisehir Il Müdürlügü tarafindan Izmir’de yasanan deprem sonrasinda ilçe belediyeleri ile büyüksehir belediyesinden binalarin incelenmesi talebinde bulunduklarini ifade eden Çelik, Büyüksehir Belediyesinin bu konu hakkinda bir çalisma yapmadigini belirtti.

Konuyla ilgili açiklamanin devaminda ise Çelik, su ifadelere yer verdi:

“Bunlarin yaninda 2020 yilinda meydana gelen Izmir depremi sonrasinda binalarin can ve mal güvenligi açisindan incelenmesi tüm belediyelerden istenilmis, Büyüksehir Belediyesince bu hususla ilgili bir çalisma yapilmamistir. Bugün yapilmaya çalisilan binalarin incelenmesi süreci 1999 depreminden bu yana zamaninda yapilsaydi konut stoku verileri olusturulabilecek ve tüm bu planlarda kullanilabilmesi ile dönüsümün nasil olabilecegi, hangi alanlarin bu maksatla kullanilabilecegi gibi anlamli eylemler, plan kararlari olusturulabilecekti. Ancak maalesef bu verileri içermeyen bir planlama anlayisi ortaya konmustur. Bugün depremden kurtulabilmis vatandaslarimiz için adeta bir yuva haline gelen yurtlarimiz, Büyüksehir Belediyesinin açmis oldugu yillar süren dava süreçlerinden sonra 4 yili askin bir zaman kaybi sonrasinda yapilabilmistir. Ayrica kent merkezinde herhangi bir afet aninda bir toplanma alani islevi görecek Millet Bahçesi yine belediyelerin engellemeleriyle karsilasmis, kentin en gözde yerinde olusturulabilecek olan bu açik alan bile dava konusu edilmistir. Ilerleyen zamanlarda bu tür kamu yatirimlarinin önüne engel konulmamasi, kamu kaynaklari kullanilarak hazirlanan planlarin deprem ve afet gerçegini ele alarak dönüsüm imkânlari saglanmasi, yerel idarelerin merkezdeki riskli alan dâhil, dönüsüm ve afetler karsisinda yetki, görev ve sorumluluklardan kaçmadan, diger kurumlari suçlamadan hareket etmesi ümidiyle tüm gerçekleri kamuoyunun dikkatine saygilarimizla sunariz.”