Devlet başkanlığı tartışmaları

  ' Sistem diktatö ; rlü ; k getirir '

Anayasa değişiklik paketi gö ; rü ; şmelerine kilitlenen Ankara , dü ; nden itibaren yeni bir konuyu daha tartışmaya başladı . Başbakan Erdoğan ' ın haftasonu katıldığı televizyon programında dile getirdiği &ldquo ; Başkanlık sistemi&rdquo ; iktidar cephesinden destek bulurken , muhalefetin tepkisine yol aç ; tı . Tartışmaya hukukç ; ular da katıldı . Hukukç ; uların gö ; rü ; şleri şö ; yle :

Sistem Tü ; rkiye ' de ç ; alışmaz

Prof . Necmi Yü ; zbaşıoğlu : Başkanlık sistemi konusu Ö ; zal dö ; neminde aç ; ıkca savunulmuştur . Bu yö ; nde destek bulamayınca parlamenter sistemi başkanlık sistemine devşirme yö ; ntemiyle yozlaştırdı . Ö ; zal ' ın ö ; lü ; mü ; yle bu sü ; reç ; durmuştu . Başkanlık sistemini bir tek ABD iyi şekilde uyguluyor . Ç ; ü ; nkü ; orda parti disiplini yok . Bu sistem seç ; imle gelen bir kişinin her şeye sahip olmasını sağlar . ABD ' de federal bir sistem , biz de ise ü ; niter bir sistem var . Koşullarımız ç ; ok farklı . Orda yasama , yü ; rü ; tme ve yargı keskin bir şekilde ayrılmıştır . Kuvvetler ayrılığı ç ; ok belirgindir . ABD ' de federe devletler başkanın dikdatö ; rlü ; ğe gitmesini engelliyor . Tü ; rkiye ' de kuvvetler arasında yatay geç ; işler olduğu iç ; in bu rejim bizde işlemez . Bu rejim yep yeni bir anayasa gerektirir . Başkanlık sistemi Tü ; rkiye iç ; in hiç ; bir avantaj getirmez .

Otoriter rejim yaratır

Eski YÖ ; K Başkanı Prof . Erdoğan Teziç ; : Başkanlık sistemi ABD ' de 1787 anayasasıyla ABD ' ye ö ; zgü ; koşullarla oluşturulmuş bir sistemdir . Bu sistemin başka ü ; lkelerce ö ; rnek alınarak uygulanabilmesinin dü ; şü ; nü ; lmesi bugü ; ne kadar o ü ; lkeler iç ; in iyi sonuç ; lar getirmemiştir . Bu sistem otoriter rejimin doğmasına zemin hazırlar . Rejime dışarıdan yapılan mü ; dahelerle de istenmeyen sonuç ; lar olmuştur . Bunun araştırmadan gü ; ndeme getirmesi ç ; ok yersiz . Federal yapılı ABD ' de disiplinli olmayan serbest siyasi partiler odluğu iç ; in bu sistem uygulanabilmiştir . Ç ; ü ; nkü ; ABD ' nin ç ; ok gü ; ç ; lü ; bir ekonomisi , son derece gü ; ç ; lü ; yargı bağımsızlığı , lider sultası olmaması ve bizden farklı olan serbest partileri var . Biz ABD ile aynı koşulları taşımıyoruz . ABD kuruluşundan beri liberal bir ü ; lke . Dolayısıyla başkanlık rejimi ABD dışında başka bir ü ; lkede işlemez . Tü ; rkiye iç ; in bu rejimi dü ; şü ; nemiyorum bile . Ayrıca bu sistem bö ; yle prova yapılarak ulaşılabilecek bir rejim değil .

Sadece başkan iç ; in avantajlı

Doç ; . Dr . Sultan Akyü ; rek : Başkanlık rejiminin Tü ; rkiye ' de işleyeceğini dü ; şü ; nmü ; yorum ama bu sistem ö ; zü ; nde antidemokratiktir diyemeyiz . Bunun işleyebileceği bir demokratik ortam ve yargı dü ; zeni , devlet biç ; imi ve parti yapısı yok . Aynı şekilde Tü ; rkiye ' deki baskı grupları da gü ; ç ; lü ; değil . Bü ; tü ; n bunlar başkanlık sisteminin işlemesi iç ; in bir bü ; tü ; ndü ; r . Rejimi harekete geç ; irecek ya da yumuşatacak başka araç ; lar yoksa bu durum toplumda gerginlik yaratır . Bu sistem Tü ; rkiye ' de hukuken mü ; mkü ; ndü ; r ama siyaseten imkansızdır . Tü ; rkiye iç ; in bu sistemin bir avantajı olamaz . Yani başkanın ç ; ok gü ; ç ; lü ; olması sö ; z konusu . Bu da sistemin kö ; tü ; ye kullanılmasına ve gü ; cü ; n tek kişi de toplanmasına yol aç ; ıyor . Başkan yasama organı ile ç ; atışıyorsa sistem krize giriyor ve devlet krizine yol aç ; ıyor . Bu rejim sadece yü ; rü ; tme iç ; in avantajlı . Bu da ne kadar demokratik bir tutumdur sorusunu akla getirir .

Tü ; rkiye ' de problemli olur

Prof . Dr . Levent Kö ; ker : Tü ; rkiye gibi merkeziyetç ; i yapıya sahip devletlerde başkanlık sistemi problemlidir . Anayasa taslağı ç ; alışmaları yaptığımız o dö ; nemde bizim başkanlık sistemi gü ; ndemimiz yoktu . 2007 ' de başkanlık sistemi gü ; ndemi olmayan bir siyasi hareketin 2010 yılında başkanlık sistemi diye bir gü ; ndemi nasıl olmuştur? Yepyeni bir anayasaya ü ; lkemizin ihtiyacı olduğunu herkes sö ; ylü ; yor , yepyeni anayasa demek , ü ; lkenin parlamenter sistemden başkanlık sistemine geç ; iş yapması gerektiğini sö ; ylemek anlamına gelir mi? Başbakanın ve partisinin projesi nedir bunu bilirsek neden gü ; ndeme getirildiğini de bilebiliriz .

Milli birlik bakımından ö ; nemli . . .

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu : Bugü ; n yaşanan tartışmaları kö ; kü ; nden ç ; ö ; zecek bir modeldir . Yasama organını gü ; ç ; lendiren bir modeldir . Parlamento ağırlıklı bir modeldir . Ondan dolayı ismi aslında başkanlık sistemi değil , kongre hü ; kü ; meti demek lazım .

Tü ; rkiye kaldıramaz

CHP Sö ; zcü ; sü ; Mustafa Ö ; zyü ; rek : Sayın Başbakan ' ın ö ; nerdiği sistem , başkanlık sistemi değil , diktatö ; rlü ; k sistemidir . Tü ; rkiye bunu kaldıramaz .

Uygun değil

Eski Başbakanlardan , Rize Bağımsız Milletvekili Mesut Yılmaz : Tü ; rkiye ' de son 20 yıldır başkanlık sistemi tartışılıyor . Yargının bağımsızlığının konuşulduğu bir dö ; nemde , sistem ü ; lke iç ; in uygun değil .

Demirel ' den Mithat Paşa ö ; rneği

Cumhurbaşkanı Sü ; leyman Demirel , &ldquo ; Başkanlık sistemi seneler ö ; nce benim de savunduğum bir şeydi . Ama evvela elimizdeki mevcut sistemi işletmemiz lazım&rdquo ; dedi . Demirel &ldquo ; Başkanlık sisteminde yeni baştan yapacaksınız ç ; ok iyi dü ; şü ; nmek gerekir . Başkanlık sistemi sadece başkanın halk tarafından seç ; ilmesinden ibaret değildir . Başkanlık sistemini tek işletebilen ü ; lke ABD ' dir&rdquo ; dedi . Demirel , Anayasa değişikliğiyle ilgili sorular ü ; zerineyse tarihten ö ; rnek verdi : &ldquo ; Uzlaşarak yapmak lazım bunu . Mithat Paşa 1876 ' da anayasaya sü ; rgü ; n etmekle ilgili bir kural koydurdu . Daha sonra Abdü ; lhamit o kuralı Mithat Paşa ' yı sü ; rmek iç ; inkullandı . Yapacağınız şeyleri iyi dü ; şü ; nmek lazım . Mahkeme kadıya mü ; lk mü ; ? Bugü ; n varsınız yarın yoksunuz . Ben şu kadar sene kalacağım gibi hesaplar yapmamalı . &rdquo ;