Henüz tam olarak Türkçe karsiligi bulunmayan, baska bir kisinin düsünce ve davranislarini kontrol etmeye çalisan kelime ve eylemler bütünü anlamina gelen ’gaslighting’e maruz kalan kisinin sebepsiz yere kendini suçlu veya anlamsiz hissettigini belirten Psikiyatri Uzmani Dr. Ögr. Üyesi Müge Yasar, aslinda amaçlananin kisi üzerinde güç saglamak ve onu kendine bagimli hale getirerek kontrol etmek oldugunu söyledi.
Dr. Yasar, bu noktada durumu fark etmenin çok önemli olduguna deginerek, “Gaslightine uzun süre maruz kaldiysaniz sürekli kendinizden süphe edersiniz. Olaylarin gerçekligini sorgular, tam ne sekilde oldugundan emin olamazsiniz. Kisi sizi üzecek davranislar sergileyip, bunlara aslinda sizin neden oldugunuzu söyler. Kendinizi aslinda sizin suçunuz olmayan konular için özür dilerken bulursunuz. Onun hatalari için bahaneler bulup, kendinizi savunmaya baslamissinizdir. Çok hassas, duygusal ve alingan oldugunuz, kafanizda senaryolar kurdugunuzla ilgili elestirildiginizi fark edersiniz. Dahasi bunun asagilanan bir üslupla yapildigini görürsünüz” dedi.
“Psikiyatrik rahatsizliklara sebep olabiliyor”
Yasar, bu durumun gaslightinge maruz birakilan kisinin kendisine, olaylara ve insanlara bakis açisini oldukça olumsuz etkiledigini, maruziyetin devami halinde kiside özsayginin ve özgüvenin bitiminden depresyona, anksiyeteye, panik ataklara kadar giden durumlara sebep olduguna dikkati çekti. Yasar, “Manipülasyon tekniklerinin en bilinenlerden biri olan gaslighting, kisinin gerçeklik algisina yapilan bir saldiridir. Gaslighterlar en sik su cümleleri kullanir; ‘Bunlari sen kafanda kurmussun’, ‘Olan biteni dogru sekilde hatirlamiyorsun’, ‘Hasta olan sensin, bir psikiyatriste görünmelisin’, ‘Bunu bana sen yaptirdin, çünkü senin yüzünden öfkelendim’, ‘Sadece saka yapiyordum, fazla tepki gösteriyorsun’, ‘Bu konuda herkes seni haksiz ve hatali bulur’, ‘Hiçbir sebep yokken sen bana bagirdin, ben ne yaptim ki’, ‘Sana asla kasten zarar vermem, seni sevdigimi biliyorsun’” ifadelerini kullandi.
“En sik romantik iliskilerde görülüyor”
Müge Yasar, gaslightingin en çok romantik iliskilerde görüldügüne deginerek, partnerini arkadas çevresinden, ailesinden, hatta isinden uzaklastirmak için onu ve çevresindekilerin elestirilip küçümsenerek, onlara sifatlar bularak asagilandigini ifade etti.
Yasar, “Bir diger gaslighting türü de ebeveynin çocuguna onun iyiligi ve gelismesi çerçevesinde yaptigini söyledigi davranislardir. Ebeveyn çocugunun bir birey olarak kendi kararlarini almasina izin vermez, ona destek olmak yerine kontrolü ele almak için duygusal yönlendirme yapar. Kendini zor durumdaymis gibi göstererek veya çocuguna duygusal mesafe koymakla tehdit ederek istegini yaptirabilir. Bu sekilde büyüyen çocuklar yetiskin oldugunda ayni savunma düzeneklerini çevresine karsi kullanirlar. Gaslighting yapan kisiler siklikla narsistik kisilik veya antisosyal kisilik örüntüsüne sahiptir, empati ve duygusal zeka açisindan eksiktir. Siklikla yaptiklari hareketleri hatirlamazlar ve bilinçli olarak yapmazlar. Bunlari söylediginizde hepsini inkar ederler” dedi.
Gaslightinge maruz kaldigimizda ne yapmaliyiz?
Müge Yasar, gashlightinge maruz kalindiginda yapilmasi gerekenleri ise söyle aktardi:
“Kendinizden süphe ettiginiz ve suçluluk hissettiginiz anda duygularinizi tartin. Diyalog sirasinda suçlandiginizda hararetli bir konusmayi kisa tutun, tartismadan kaçinin. Çünkü bu kisiler hatalarini kabul etmezler, suçlayicidirlar ve geri adim atmazlar. Konuyu degistirmeye çalismalarina izin vermeyin. Hatalari veya kalbinizi kirdigi için özür dilemez, çünkü kendisini hakli görüyordur. Dilese bile samimi olmadigini unutmayin. Duygularinizi yakinlarinizla paylasin. Kendinize olan inanç ve güveni yeniden yapilandirip, iyilesmek için bir terapistten destek alin. En önemlisi o kisi ile araniza sinir ve mesafe duvarlari örerek uzaklastirin.”
Dikkat, 'Gaslighting'e Maruz Kalmis Olabilirsiniz
Iliskilerde manipülasyon tekniklerinden biri olan “gaslighting” kavrami, iliskilerde sik yasanan bir durum. Medicana International Izmir Hastanesi Psikiyatri Uzmani Dr. Ögr. Üyesi Müge Yasar, gaslightinge uzun süre maruz kalan kiside özsayginin ve özgüvenin yitirilmesi, depresyon, anksiyete ve panik atak gibi durumlar olusabilecegini belirterek, bu duruma maruz kalip kalinmadigini anlamak ve bas edebilmek için bazi ipuçlari verdi.
