Dış Ticarete 'Altın' Destek

BELGİN YAKIŞAN MUTLU - Dış ticaret açığı geçen yıl 55 milyar dolarla 2009'dan bu yana en düşük seviyeye gerilerken, altın ithalatındaki sert düşüş dış ticaretteki iyileşmeyi desteklemeye devam etti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle oluşturulan 2018 yılına ilişkin geçici dış ticaret verilerine göre, ihracat geçen yıl, 2017'ye kıyasla yüzde 7 artarak 168 milyar 23 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde ithalat yüzde 4,6 düşüşle 223 milyar 39 milyon dolara indi. Böylece dış ticaret açığı, geçen yıl yüzde 28,4 azalarak 55 milyar 16 milyon dolara geriledi. Bu rakam 2009'dan bu yana en düşük rakama işaret etti.

Dış ticaret açığındaki düşüşü, altın ithalatındaki normalleşme desteklerken, enerji kalemindeki gelişmeler önemini sürdürdü.

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, dış ticaret dengesini enerji grubunun olumsuz etkilediğini, enerji ve altın dışı açığın ise sert gerilediğini ifade etti.

Altın ihracatının aralıkta 115 milyon dolarla geçen yıla benzer gerçekleştiğine işaret eden Bürümcekçi,

"Bu dönemde altın ithalatı 543 milyon dolar oldu. Böylece, altın dış ticareti dengesi 2017'de verilen 10 milyar dolar açığa göre bu yıl 8,6 milyar dolarla iyileşme kaydetti. Enerji ithalatı ise artış eğilimi korurken, bu ay önceki yılın aynı ayına göre enerji ithalatındaki artış 0,1 milyar dolar oldu. Böylece son 12 aylık enerji ithalatı 43 milyar dolara yükselmiş oldu. Enerji ve altın dışı yıllık açık da 6 aydır üst üste gerileyerek 11,7 milyar dolara indi. Bu ise Mart 2004'ten beri en düşük değere işaret etti."

- "Aralıkta cari denge 1,5 milyar dolar açık verebilir"

Haluk Bürümcekçi, dış ticaret açığının trend değerinin, dengelenme hareketinin çok güçlendiğini yansıttığını vurgulayarak, "TÜİK tarafından açıklanan mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriler, trend göstergesi olan 3 aylık ortalama dış ticaret açığının yıllıklandırılmış değerinin 17,3 milyar dolar düzeyine iyileştiğini ortaya koyarak, manşet verilerin de yansıtmaya başladığı dengelenme hareketinin çok güçlendiğini gösterdi. Bu gösterge için tarihi zirve ise 111 milyar dolarla 2011'de gözlenmişti." diye konuştu.

İthalat alt gruplarından gelen sinyallerin, yatırımlar, üretim ve iç talep açısından olumsuz bir tablo çizdiğine işaret eden Bürümcekçi, sermaye malı ithalatının yıllık bazda yüzde 34,9'la sert daraldığını, tüketim malı ithalatının ise yüzde 38,5'le üst üste 9 aydır gerilediğini söyledi.

Bürümcekçi, ara malı ithalatının ise enerji ve altın ithalatındaki artışlara rağmen yüzde 24,8'le 7 aydır azaldığına dikkati çekerek, şunları ifade etti:

"Dış açık için ocak sinyalleri; altın dışı ihracat düşebilir, enerji ithalatı düşüşe geçebilir, altın ticaretinde ise baz etkisi lehte… İhracatçı birliklerinin öncü verilerinden izlediğimiz kadarıyla, Ocak ayı TİM ihracatının (altın hariç) yıllık bazda hafif düşüş (%1 civarı) gösterebileceğini düşündürmektedir. Ancak, petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle enerji ithalatının olumlu etkisi gözlenmeye başlanabilir. Buna karşılık, altın ticareti kaynaklı baz etkisi (geçen yıl net ithalat 2.26 milyar dolar) lehte bulunmaktadır. Daha net bir görünümü 4 Şubat'ta açıklanacak gümrük verilerinden edinmeyi bekliyoruz. Dış ticaret verisinden sonra, aralıkta cari denge 1,5 milyar dolar açık verebilir diye düşünmekteyiz."

- "Altın ve enerji hariç dış açıktaki iyileşme cesaret verici"

Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı ise aralık ayında dış ticaret açığının beklentilerle uyumlu olarak 2,67 milyar dolarseviyesinde gerçekleştiğini belirterek, "Böylece yıllık dış ticaretaçığı, büyümedeki yavaşlama eşliğinde ithalatta devam eden yıllık azalış ve altındengesinde iyileşmenin sürmesiyle kasım sonundaki 61,6 milyar dolarseviyesinden 55,0 milyar dolar seviyesine geriledi." dedi.

Aralık ayı cari işlemlerdengesine ilişkin ilk tahminlerinin cari dengenin aralıkta 1,5 milyar dolarlıkaçık verebileceği ve yıllık cari açığın da kasımdaki 33,9 milyar dolarseviyesinden 27,7 milyar dolar seviyesine inebileceği yönünde olduğunu aktaran Tokalı, şunları ifade etti:

"Yıllık dış ticaretaçığının, büyüme hızında yavaşlama, altın ithalatında normalleşme, enerjifiyatlarının ılımlı seyri ve kurdaki değer kaybının gecikmeli etkileri ile baz etkisinede bağlı olarak, düşüş trendini gelecek yılın 2. ve 3. çeyreklerinde desürdürerek 40-45 milyar dolar bandına kadar inebileceğini tahmin ediyoruz. Bununla birlikte,büyümede yeniden dengelenmenin belirginleşmesiyle yıllık dış ticaret açığının2019 sonunda tekrar 50-55 milyar dolar bandına yükselebileceğini öngörüyoruz. Öte yandan altın ticaretinin dış ticaret dengesindeki iyileşmeye desteği devam etmekte. Ilımlı petrol fiyatlarının devamı da dış dengedeki iyileşmeye katkı sağlayacak."

Tokalı, altın ve enerji hariç dış açıktaki iyileşmenin cesaret verici olduğunu vurgulayarak, mayıs ayından beri 12aylık çekirdek açıkta düşüş eğiliminin korunduğunu dile getirdi.

Nisan sonunda 37,4 milyar dolaraçıkan 12 aylık açığın, 1,3milyar dolar seviyesinde gerçekleşen aylık altın ve enerji hariç ticaret fazlasıyla aralık sonunda 7,7 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğini aktaran Tokalı, 2019'un ilk yarısında da düşüşeğiliminin korunmasını beklediklerini bildirdi.