Disisleri Bakani Çavusoglu, 2021 Dis Politikasini Degerlendirdi Açiklamasi (4)

Disisleri Bakani Mevlüt Çavusoglu, Rusya ve Ukrayna arasindaki gerginligin diyalog yoluyla sonlandirilabilecegini belirterek, "Bu konuda Rusya'nin Türkiye'den bir beklentisi, bir talebi olursa NATO'yla Rusya arasindaki gerginligin azaltilmasi konusunda spesifik bir talep ya da konu olursa bu konuyu da Türkiye, olumlu bir sekilde degerlendirecektir." dedi.

Çavusoglu, 2021'e iliskin Bakanlikta düzenledigi dis politika degerlendirme toplantisinda gazetecilerin sorularini yanitladi.

Rusya- Ukrayna arasindaki gerginlikte NATO'nun aktif rol oynamaya hazirlandigi hatirlatilarak yöneltilen, Türkiye'nin olasi bir operasyonda yer almasinin söz konusu olup olmayacagina iliskin soru üzerine Çavusoglu, NATO Konseyi'nde ve disisleri bakanlari toplantisinda askeri kanada böyle bir operasyonu baslatma yetkisi verilmedigini hatirlatti.

Bu gerginligin bir an önce sonlandirilmasi gerektigini vurgulayan Çavusoglu, bu konuda her iki tarafla temaslarinin sürdügünü anlatti.

Çavusoglu, Minsk toplantilarinin düzenlenmesi konusunda öneriler oldugunu, NATO ve Rusya ortak konsey toplantisinin yapilmasinin kararlastirildigini da belirtti.

NATO ve Rusya arasindaki güvensizligin diyalog yoluyla asilabilecegini söyleyen Çavusoglu, "Sizin belirttiginiz gibi böyle bir müdahale, bir savas ihtimalini konusmak istemiyoruz. Bölgemizde istikrar, baris istiyoruz. Elbette Rusya ile iliskilerimiz gayet iyi ama biz ayni zamanda NATO üyesiyiz." dedi.

Çavusoglu, Türkiye ve Rusya'nin anlasamadigi konulari karsilikli seffaf bir tutumla açikça konustugunun altini çizerek, "Bölgede bir gerginlik olursa bu hepimizi etkiler. Bu noktaya gelinmemesi için elimizden gelen çabayi sürdürüyoruz." ifadesini kullandi.

- "Gerginligin diyalog yoluyla bitirilebilecegini düsünüyoruz"

Kremlin'den yapilan Türkiye'nin NATO ile Rusya iliskilerine pozitif katkida bulunabilecegine yönelik degerlendirmeye de deginen Çavusoglu, NATO üyelerinden bir kisminin Rusya'ya karsi caydirici olmaktan, bir kisminin Rusya'yla diyalog kurmak, bir kisminin ise ikisini kullanarak yaklasmaktan yana oldugunu belirtti.

Çavusoglu, "Gerginligin de diyalog yoluyla bitirilebilecegini, en azindan azaltilabilecegini düsünüyoruz. Sorunlarin da ayni sekilde asilacagini düsünüyoruz. O nedenle önümüzdeki günlerde yapilacak NATO-Rusya toplantisini önemsiyoruz ve bu toplantilarin artik düzenli sekilde yapilmasinda da fayda görüyoruz. Bu toplantilara Rusya, katilmayacagini daha önce söylemisti, Rusya'nin da bu toplantilara sicak bakmasini olumlu bir adim olarak görüyoruz." ifadelerini kullandi.

Sürece pozitif katki saglamaya devam edileceginin altini çizen Çavusoglu, "Bu konuda Rusya'nin Türkiye'den bir beklentisi, bir talebi olursa NATO'yla Rusya arasindaki gerginligin azaltilmasi konusunda spesifik bir talep ya da konu olursa bu konuyu da Türkiye, olumlu bir sekilde degerlendirecektir. Çünkü amacimiz bellidir. Bölgedeki gerginlikten, Allah korusun bir çatismadan herkes etkilenir. O yüzden biz bu yapici yaklasimimizi devam ettirecegiz." diye konustu.

Çavusoglu, Rusya Disisleri Bakanliginin, ABD ve NATO'ya ilettigi çesitli güvenlik garantileri ile ilgili teklifleri içeren iki ayri anlasma taslagina da degindi.

Iki taraf açisindan da kabul edilebilir bir teklif olmasi gerektigini vurgulayan Çavusoglu, benzeri garantileri NATO'nun da Rusya'dan istedigini söyledi.

Çavusoglu, bu konulari görüsmek için taraflarin bir araya gelecegini, taraflarin maksimalist yaklasimlardan uzak durmasi gerektigini belirterek, "Her iki tarafin da kabul edebilecegi tekliflerle masada olmalari gerekiyor. Mutlaka müzakerelerle de orta yol bulacaklardir. Masaya da bu anlayisla oturmalari gerekiyor ama tek tarafli, dayatmaci bir yaklasim hangi taraftan gelirse gelsin kabul görmez." dedi.

- ABD ile F-35 konusu

Çavusoglu, ABD ile iliskiler ve F-35 savas uçaklari konusuna dair soruya, "CAATSA yaptirimlarina girdigi için F-35, su anda F-35 alimi konusunda bir sikinti var." yanitini verdi.

ABD Baskani Joe Biden ile Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan'in Roma'da yaptigi görüsmeye isaret eden Çavusoglu, Biden'in iki ülke arasindaki sorunlarin ortadan kalkmasi, ikili iliskilerde ve bölgesel is birligi konusunda daha iyi noktaya gelmesi için bir mekanizma kurulmasini önerdigini anlatti.

Çavusoglu, sunlari kaydetti:

"Sayin Cumhurbaskanimiz da bu teklife olumlu bakti. Bu konuda çalismalarimizi sürdürdügümüzü söylemistik. Ama F-35 konusunda bir taraftan CAATSA yaptirimi var, diger taraftan Kongre'deki durum. Kongre'nin de ikna edilmesi gerekiyor. Inaniyorum ki, biz diger bazi konularda olumlu adimlar atarsak Kongre de bu konuda daha ilimli olur ve belli bir asamada bu konuda adim atabiliriz. Ama simdi F-35 alinmayacagina göre, verdigimiz paranin ya geri ödenmesi gerekiyor ya da bu para karsiliginda farkli ürünlerin alinmasi gerekiyor. F16'larin modernizasyonu ve yeni F16'larin alinmasi konusunda askerden askere görüsmeler devam ediyor. ABD'den bir heyet geldi, bizim bir heyetimiz ABD'ye gitti."

- "10 büyükelçi de hatalarini anladi, geri adim atti"

Çavusoglu, ABD'nin yeni Ankara Büyükelçisi olarak atanan Jeff Flake'in geçmiste Türkiye aleyhine yaptigi açiklamalara iliskin soruya, "Bir büyükelçi, tek basina iki ülke arasindaki iliskileri tamamen köklü bir sekilde degistiremez. Elbette büyükelçinin ülkesine gönderdigi rapor ve degerlendirmeler dikkate alinir. Elbette büyükelçilerin iliskilerin olumlu ya da olumsuz gelismesine katkisi ya da rolü olur. Ama yeni büyükelçinin Türkiye'ye o kadar da uzak bir kisi olmadigini biliyoruz." diye konustu.

Flake'in güven oyu almak için Kongre'de olumsuz tutum sergiledigini kaydeden Çavusoglu, Türkiye'ye gelen büyükelçilerin samimi sekilde karsilandigini belirtti.

Cumhurbaskani Erdogan'a güven mektubu sunma süreçlerinden baslayarak büyükelçilerin iyi karsilandigini anlatan Çavusoglu, "Bizim büyükelçilerden, son 10 büyükelçinin yaptigi saçma bir hatadan sonra, beklentimiz sudur. Görevlerinin tanimi ve sinirlari bellidir. Ikili iliskilerimizi gelistirmek için çalisirlarsa her türlü destegi veririz. Yine birçok konuda o ülkelerle ya da hep beraber üye oldugumuz platformlarda bölgesel ve küresel is birligi ve baris sadece için çaba sarf ederlerse yine birlikte çalisiriz." dedi.

Türkiye'nin nasil bir ülke oldugunu anlamalari gerektigini vurgulayan Çavusoglu, "Gelip de Türkiye'de sanki Türkiye'nin valisi gibi davranmalarina müsaade etmeyiz. Kim olursa olsun. Bugüne kadar etmedigimiz gibi bundan sonra da etmeyiz. Türkiye'nin iç islerine müdahaleyi de kabullenemeyiz. Bir düsünceleri varsa gelip bize söylerler, böyle sosyal medya yoluyla ültimatom verecek sekilde, 10 büyükelçinin yaptigi hata gibi kim olursa olsun yapmalarina da müsaade etmeyecegimizi göstermis olduk. Bu 10 büyükelçi de hatalarini anladi, geri adim atti." ifadelerini kullandi.

Çavusoglu, Flake ile ABD-Türkiye iliskilerini gelistirmek konusunda çalismak istediklerini, Flake'in de bu anlayis içinde olmasini umdugunu sözlerine ekledi.

Türkiye'nin bugüne kadar karsi karsiya kaldigi haksizliklara karsi gerekli tepkileri gösterip adimlari attigini söyleyen Çavusoglu, "Biliyorsunuz Hollanda'yla geçmiste bir uçak krizi olmustu. Benim uçagima izin vermemislerdi. Daha sonra bine yakin uçus konusunda Türkiye olarak o zaman geregini yaptik. (Osman Kavala açiklamasi yapan) Büyükelçiler konusunda da o günden bu yana birçok alanda atilmasi gereken adimlar atildi, koyulmasi gereken tavirlar da konuldu." dedi.

- Türkiye- Misir iliskileri

Çavusoglu, Misir ile diyalogun devam ettigini, disisleri bakan yardimcilari düzeyinde biri Misir'in baskent Kahire, digeri de Ankara'da olmak üzere iki toplanti yapildigini hatirlatti.

Farkli kanallar üzerinden de Türkiye ile Misir arasindaki görüsmelerin devam ettigini dile getiren Çavusoglu, Misirli mevkidasi Samih Sukri ile de görüsebileceklerini kaydetti.

Misir'in Türkiye ile deniz yetki anlasmasi konusunda bir anlasma imzalamasi durumunda Akdeniz'de daha fazla alan elde edecegine vurgu yapan Çavusoglu, sunlari kaydetti:

"Henüz bu konuda resmi bir görüsme olmadi. Yani bu asamaya gelmedik. Önce iliskileri bir yoluna koyalim ondan sonra da oturur bu konuda da gayri resmi görüsmeler oldu. Misir da aslinda Türkiye ile bir anlasma oldugu zaman daha fazla alan elde edecegini biliyor, görüyor bunu. Ama resmi olarak bu konuda herhangi bir görüsme olmadi. Iliskiler biraz daha normallessin oturup bunu da konusuruz her iki ülkenin çikari dogrultusunda."

- Irak'taki Türkmenler

Çavusoglu, Irak'taki Türkmenler arasinda bölünmeler oldugu yönündeki haberlere iliskin soru üzerine, yurt disinda yasayan akraba topluluklarin ve Türk soydaslarin birlik ve beraberlik içinde olmasini arzu ettiklerini ve bu konuda her zaman tavsiyelerini taraflarla paylastiklarini söyledi.

Türkmenlerin birlik ve beraberlik içinde olmalarini istediklerini, özellikle Irak'ta ve Suriye'de Türkmenlerin birligi ve beraberliginin daha da önem arz ettigini dile getiren Çavusoglu, yasanan sorunlari suni buldugunu ifade etti.

- Kibris'ta çözüm arayislari

Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) uluslararasi alanda görünürlügünü artirma ve taninmasi konusunda sarf edilen çabalar neticesinde KKTC'nin birçok uluslararasi örgütte statü elde ettigini kaydeden Çavusoglu, birçok ülkede de KKTC temsilcilikleri açildigini aktardi.

Çavusoglu, Kibris'ta sorunun kökten çözülmesi gerektigini de vurgulayarak, "Biz federasyon için 53 sene müzakere ettik, en son Crans Montana'da bir daha federasyon için müzakere etmeyecegimizi söyledik. Bunu bazen ben bazen (Dönemin KKTC Cumhurbaskani Mustafa Akinci) Akinci söyledi. Daha sonra onlarin fikirleri degismis olabilir ama bizimki degismedi." diye konustu.

Rum tarafinin 53 yildir çözümü istemedigini söyleyen Çavusoglu, "Çünkü Türk tarafiyla paylasmak istemiyorlar. Eger isteselerdi 1960 anlasmasini bozmazlardi. Dolayisiyla Kibris Türk halkini bir azinlik olarak görüyor. Biz de diyoruz ki artik egemen esitlik üzerine çözüme gidilmesi lazim." ifadelerini kullandi.

Çavusoglu, BM Güvenlik Konseyi kararlari dogrultusunda sürdürülen federasyon görüsmelerinde yapici tutum takinildiginin altini çizerek, "Anayasalar bile degisiyor. Olmayacak bir seyi zorlamanin anlami yok ki BM ile ilgili yaptigimiz elestirilerin sebebi de bu. 53 sene olmadi, bundan sonra olacaginin garantisi var mi?" degerlendirmesinde bulundu.

Sonuçsuz görüsmeler yapmanin bir manasi olmadigini ve görüsme yapildigi takdirde Rum kesiminin müzakere masasini yikmasi durumunda Kibris Türklerinin hakkini garanti edecek bir mekanizma bulunmadigini söyleyen Çavusoglu, "Simdi bu adaletsiz yaklasimi destekleyen KKTC'de kisiler varsa kusura bakmasinlar, önce KKTC ve Kibris Türk halklarinin menfaatlerini düsünmeleri gerekiyor." dedi.

Çavusoglu, bir 53 yilin daha federasyon görüsmeleriyle bosa harcanmayacaginin altini çizerek egemen esitlik temelinde iki devletli çözüm fikrini bire bir görüsmelerde diger ülkelerin de destekledigini aktardi.

Bu öneriyi ilk kez Güney Kibris Rum Yönetimi (GKRY) lideri Nikos Anastasiadis'in gündeme getirdigini hatirlatarak, "Biz federasyon disinda formülleri müzakere ederiz diyorduk. Genel konusuyorduk. Iki devletli çözüm bizim de aklimizda olandi ama ilk defa dile getirenlerden bir tanesi Anastasiadis oldu. Ama baskilar neticesinde Anastasiadis adeta çark etti. Müzakere masalarinda da ne kadar güvenilmez oldugunu ben çok gördüm. Maalesef böyleler. Ama bizim burada da kararliligimiz tamdir." ifadelerini kullandi.

- "Hafter ile görüsmeye hazirdik"

Türkiye'ye Libya'nin dogusunda yer alan meclisten temsilcilerin bulundugu heyetin gelmesi ve Türkiye'nin ülkenin bu bölgesinde de konsolosluk açma, uçuslar gerçeklestirme taleplerine yönelik soruya yanit veren Çavusoglu, Türkiye'nin Libya'da hiçbir ayrim yapmadigini söyledi.

Türkiye'nin Libya'nin mesru hükümetleriyle is birligi içinde çalistigini anlatan Çavusoglu, Türkiye'nin ülkede kapsayici çözüm istedigini hatirlatarak, "Biz basindan beri bu anlayis içinde olduk fakat nedense dogu tarafi Türkiye'ye biraz mesafeli oldu. Çünkü onlarin gündemi farkliydi." dedi.

Çavusoglu, ülkenin dogusundaki gayrimesru silahli güçlerin lideri Halife Hafter ile Temsilciler Meclisi Baskani Akile Salih'ten Türkiye'ye ziyaret talepleri geldigini de ifade ederek söyle devam etti:

"Akile Salih birkaç defa Türkiye'ye gelmek istedi. Davet ettik, tarihler belirlendi, sonra vazgeçti. Hafter de bir kere gelmek istedi. Bir sartla gelmek istedi o da Sayin Cumhurbaskanimizla görüsürsem diye. Sayin Cumhurbaskanimiz, Cumhurbaskani Yardimcimiz Fuat Oktay ve Disisleri Bakani olarak bana siz görüsün dedi. Çünkü Hafter benim muhatabim degil dedi. Ülkede yetkili bir kisi degil dedi. Ama Hafter o zaman gelmedi. Gelseydi biz onunla da görüsmeye hazirdik. Yine Moskova'da Libya'da iki tarafi birlestirmek için ne kadar çaba sarf ettigimizi ve o günkü hükümeti ikna ettigimizi biliyorsunuz, Hafter'in buna yanasmadigini da biliyorsunuz. Ev sahibi Ruslar da buna çok üzülmüslerdi. O zaman gördüler Hafter'in tutumunu."

Türkiye'nin tarihi olarak Libya'nin dogusuna daha yakin oldugunu da belirten Çavusoglu, "Türk kökenlilerin de çogu o tarafta. O yüzden bizim ayrim yapmamiz mümkün degil." diye konustu.

Uygun sartlar oldugunda Türk Hava Yollarinin ülkeye uçuslara baslayacagina ve Türk büyükelçiliginin yeniden açilacagini kaydeden Çavusoglu, "Büyükelçimiz de (Türkiye'nin Trablus Büyükelçisi Kenan Yilmaz) önümüzdeki günlerde doguya gidecek ve temaslarda bulunacak. (Libya eski Içisleri Bakani Fethi) Basaga da geldi, doguyla temaslari oldugunu söyledi. Ülkeyi yönetmeye talip olan herkesin tüm halki kucaklamasi gerekiyor." ifadelerini kullandi.

Çavusoglu, Türkiye'nin Libya'da birlik ve beraberlik ile toprak bütünlügünü istedigini vurguladi.

- "Azerbaycan ile istisare ederek karar aliyoruz"

Çavusoglu, Azerbaycan ile Ermenistan arasinda Moskova'da gerçeklestirilen görüsmelerin faydali geçtigi bilgisini Azerbaycan Cumhurbaskani Ilham Aliyev ile mevkidasi Ceyhun Bayramov'dan aldigini kaydetti.

Zengezur koridoru, kara yolu ve demir yolu projelerine en çok Ermenistan'in ihtiyaci oldugunun altini çizen Çavusoglu, "Elbette Azerbaycan'in dogrudan Nahcivan'a ulasmasi da önemli. Nahcivan üzerinden bize gelecek ulasim koridorlarinin, bölgede ticaretin ve ekonomik kalkinmanin artmasi bakimindan da faydali olacagini düsünüyoruz." dedi.

Karsilikli Ermenistan'la sinirlarin açilmasi konusuna da deginen Çavusoglu, "Biz her konuda Azerbaycan ile istisare ederek karar aliyoruz. Eger ileride tamamen iliskilerin normallesmesi, sinirlarin açilmasi dahil bu konuda bir karar alinacaksa bu karari da can Azerbaycan ile birlikte aliriz. Burada gizli sakli bir seyimiz yok. Bunu Ermenistan'in da biliyor olmasi gerekiyor, tüm dünyanin da biliyor olmasi gerekiyor. Umarim o noktaya geliriz, hem Azerbaycan hem Türkiye, Ermenistan ile olan sinirlarini açabilir." diye konustu.

(Bitti)