'Doğu Türkistan İzlenimleri'

Vakfın Sultanahmet'teki merkezinde gerçekleşen etkinlikte konuşan sanatçı ve Türk Dünyası Müzikleri Araştırmacısı Bünyamin Aksungur, Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Urumçi, Turfan, Kumul, Hotan, Aksu ve Kaşgar illerini gezdiğini dile getirdi.

Bölgede yaşayan Uygur Türklerinin üç farklı alfabeye hakim olduklarına dikkati çeken Aksungur, "Büyük ekseriyetle Uygur Türklerinin yaşadığı Doğu Türkistan'da, 1949 yılındaki nüfus sayımına göre Uygurlar'ın nüfus oranın yüzde seksendir. Doğu Türkistan'ın içinde, Çin'de nüfus oranı yüzde beş, yüzde onbeş de diğer Türk boyları iken bugün Çinlilerin nüfusu yüzde kırk ikiye ulaşmış durumda. Çinlilerin gerek yatırım yapmak, gerek yerleşmek ve yaşamak üzere bölgeye gelmesi için Çin devletinin teşvikleri var" diye konuştu.

Türk Dünyası Müzikleri Araştırmacısı Aksungur, Çin tarafından Çinlilere Doğu Türkistan'a yerleşmelerini sağlamak amacıyla 15-20 bin dolar civarında para ödendiğini belirterek, "Bu miktar bir kişinin orada ancak sekiz ya da on yılda biriktireceği bir para. Karşılıksız verilerek, yaşamaları sağlanıyormuş. Doğu Türkistan'da duyup içimi acıtan başka bir şey de, hapishanelerdeki Çinliler, hapis hayatlarının kalan kısmında Doğu Türkistan'da yaşamaları şartıyla serbest bırakılıyormuş" ifadelerini kullandı.

Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki türbeleri ziyaret ettiğini söyleyen Aksungur, şunları aktardı:

"Türk tarihinde önemli rolleri olan Kaşgarlı Mahmut, Satuk Buğra Han ve Yusuf Has Hacip gibi bir çok şahsiyetin türbelerini ziyaret ettim. Fakat birçok mezarlıkta da mezarların taşsız ve isimsiz, vahim bir halde olduğunu gördüm."

Aksungur, Doğu Türkistan'da bir çok yasağa şahit olduğunu vurgulayarak, "Bazı okullarda namaz kılmanın, peçenin, ay yıldızlı tişört ve rozet takmanın dört yıla kadar hapis cezası var. Bölgeye, Doğu Türkistan demenin de üç yıla kadar hapis cezası var. Oradaki insanlar da kanunlara uyuyorlar ve Doğu Türkistan kelimesini kullanmıyorlar. İstemeye istemeye de olsa 'Sincan Uygur Otonom Bölgesi' diyorlar" dedi.

Etkinlik, sanatçı Bünyamin Aksungur'un Uygur türkülerini seslendirmesiyle sona erdi.