Dolandiricilarin Alacak Verecek Evraklarindaki 'Uçan Mürekkep' Oyunu Artik Ise Yaramiyor

BASAK AKBULUT YAZAR - Her yil binlerce sahtecilik evrakini inceleyen Adli Tip Kurumu (ATK) Fizik Ihtisas Dairesi, yargi kollarindan gönderilen belgelerdeki imza ve el yazilarinin sorumlu kisiye ait olup olmadigindan, çeklerdeki miktarin sonradan degistirilip degistirilmedigine kadar çok sayida sahteciligin aydinlatilmasina yardimci oluyor.

Adli Tip Kurumu Baskanligi birimlerinden biri olan daire, sorusturma savciliklari ya da mahkemelerden adli belge laboratuvarina gönderilen çek, senet, imza, el yazisi, kase, pasaport ve kimlik gibi delillerden her yil yaklasik 9 binini inceliyor.

Mühürlü torbada gelen her delil, 2 adli belge inceleme uzmani ile daire baskani tarafindan, mikroskoplar ve en yeni teknolojiyle üretilen cihazlarla titizlikle ele aliniyor.

Yargi makaminin istekleri ve cevap aranilan sorular isiginda, delillerde incelemeler sonucu yazilan raporlar, ilgili hakimlik veya savciliklara gönderiliyor.

Incelenmek üzere kuruma ulasan yüksek meblagli çek ve senetler ise çelik kasada muhafaza ediliyor.

Tüm deliller, ATK'nin mühürlü torbasina konulmasinin ardindan incelemeyi talep eden makama iade ediliyor.

Adli belge inceleme laboratuvarinda uzmanlik yapan Nilüfer Seyda Dursun, çesitli isik dalgalariyla evraklardaki sahtecilik amaçli degisiklikleri gösteren, dünyanin sayili laboratuvarinda bulunan cihazda hazirlanan örnek evraklari AA ekibine gösterdi.

- "Mutluluk ve heyecanda imza ebati büyür"

Fizik Ihtisas Dairesi Baskani Ersen Salti, adli belge laboratuvarinda imza ve yazi aidiyeti, makine yazisi, tahribat, belge sahteciligi, kase mühür ve imza mahiyetindeki parmak izi incelemelerinin yapildigini söyledi.

Islerinin büyük kismini imza aidiyeti incelemelerinin olusturdugunu belirten Salti, "Bir adli olaya konu imza, incelenmek üzere mahkeme ve savcilik kanaliyla bize gönderilir, biz bu imzanin sorulan sahsa ait olup olmadigini inceler, sonucu raporlar, mahalline bildiririz. Imzanin bir kisiye ait olup olmadigi hususunda sorulan sahsin samimi ve huzur imzalarina ihtiyaç duyulur." dedi.

Kisinin mutlu, üzüntülü, heyecanli, yorgun aninda veya dinç olarak attiklarinin "samimi imzalar" olarak nitelendirildigini ifade eden Salti, söyle devam etti:

"Sahislar, örnek imzalari alinirken imzalarini degistirme gayretinde olabiliyor. Sahislarin önceki zamanlarda çesitli vesilelerle çesitli ortamlarda attigi imzalar samimi imzalardir. Belgenin tanzim tarihine yakin, noterlerde, bankalarda, belediyelerde atmis oldugu imzalarin temini bizim için önemli. Bu samimi imzalari, incelenmesi istenen belgeyle beraber gönderildiginde, çesitli tani unsurlarini göz önünde bulundurarak inceleriz. Imza incelemelerinde bizim temel parametrelerimiz vardir. Bu tani unsurlarini dikkate alarak karsilastirma yapariz. Insanlarin saglik durumu, içinde bulundugu psikolojik ruh hali attigi imzaya yansir. Örnegin günün ilk saatlerinde atilmis bir imza daha istikrarli ve tutarlidir. Yogun bir mesai sonrasi atilan imzada degisiklikler olur. Mutluluk ve heyecanda imza ebati büyür. Yazi karsilastirmalarinda da imza incelemelerindeki gibi parametrelerimiz var. Sahsin evvelce yazdigi samimi yazilarini içeren belgeler, ajandalar, not ve okul defterleri, sinav kagitlari gibi belgeler, mahkeme veya savcilikça temin edilerek, bize gönderilmesi halinde aidiyet incelemesini yapariz."

- "Ülkemizde imzalar genellikle sekilsel olarak atilmakta"

Çek ve senet gibi belgelerin yani sira imzali olan alacak verecek içeren evrak, küçük bir not kagidi veya peçetenin kanunen geçerli sayildigina dikkati çeken Salti, bu nedenle atilan her imzaya çok dikkat etmek gerektigini anlatti.

Salti, imza incelemelerinde en sik karsilasilan sorunun vatandaslarin bilgi eksikliginden kaynaklandigini kaydederek, "Ülkemizde imzalar genellikle sekilsel olarak atilmakta. Yazi unsuru içermeyen, yani isim ve soy isim yer almayan bu tür imzalarin taklit edilmesi kolay. Bu da sahsi ciddi yükümlülükler altina sokabiliyor. Imza sahibinin mümkün oldugunca komplike ve yazi unsuru içeren imza atmasi idealdir." diye konustu.

Imzanin nasil atilacagi hususunda kanunlarda çesitli tanimlamalar bulundugunu ancak nasil atilmayacagina iliskin net bir çerçeve çizilmedigini ifade eden Salti, fiyonk isareti veya sadece harfle imza atilmasinin yanlis oldugunu bildirdi.

Salti, ideal imzanin, yazi unsuru içermesi ve bitisik el yazisiyla atilmasi gerektigini dile getirerek, bu tür imzalarin sahteciler tarafindan taklit edilmesinin daha zor oldugunu belirtti.

- "Hiçbir sart ve kosulda kimseye imzali bos kagit vermeyin"

Imzanin öneminin ilkögretimden itibaren çocuklara anlatilmasi gerektigini kaydeden Salti, "Sahislarin imza attigi belgeyi iyi kontrol etmesi, mahiyetini bilmedigi ya da anlamadigi belgeyi imzalamamasi, süpheli durumlarda imza atmaktan kaçinmasi gerekiyor. Bir kargo görevlisi kapinizi çalabilir, size bir paket verip teslim tutanagini imzalamanizi isteyebilir. Ama aslinda siz bir kargo beklemiyorsaniz bu süpheli bir durumdur. Sahteciler, kargocu kimligi adi altinda size teslim tutanagi yerine evrakin altindaki bir senete de imza attiriyor olabilir." ifadelerini kullandi.

Salti, belgelerde en sik karsilasilan sahtecilik örneklerini laboratuvardaki bir yazi tahtasi önünde tek tek anlatti.

Türkiye'de taahhütname, sözlesme ve protokol gibi bazi belgelerin taraflar arasinda imzalandigini aktaran Salti, su ifadeleri kullandi:

"Bu tür belgelerde alt alta maddeler olur. Örnegin 5 maddeden olusan bir sözlesme var. Siz bu sözlesmedeki imzanizi, yazi içeriginin bitimine yakin yere hatta yaziya da tasirarak imza atmalisiniz. Aksi takdirde aradaki bosluga sonradan sizin haberiniz olmayan bir yeni madde eklenebilir. Ülkemizde sik karsilasilan bir diger durum bos kagida imza atilmasi. Hiçbir sart ve kosulda kimseye imzali bos kagit vermeyin. Bu daha sonra aleyhinize yükümlülük dogurabilecek bir belge seklinde karsiniza çikabilir. Yaslilar veya okuma yazmasi olmayan kisiler ise imza yerine parmak basma yöntemi kullaniyor. Burada karsilastigimiz sorun ise parmak izinin usule uygun alinmamasi. Evrakta parmak izi kullanirken, izin tamamini içerecek sekilde baski yapilmasi gerekir."

Salti, çek ve senet gibi kagitlara miktar yazarken diyez isareti (#) kullanilmasinin önemine degindi.

"Örnegin, siz yaziyla ve rakamla 1000 liralik bir senete imza attiniz ancak diyez isareti kullanilmadi. Bunun basina veya sonuna fazladan rakam eklenerek daha büyük bir borcun altina giriyorsunuz." diyen Salti, son derece gelismis cihazlar kullandiklarini, çiplak gözle bakildiginda anlasilmayan sahtecilikleri çesitli yöntem ve cihazlarla aydinlatmaya çalistiklarini kaydetti.

- "Sahteci mürekkebi yok ettigini düsünüyor ancak arkada delil birakiyor"

Salti, çok farkli sahtecilik yöntemlerine de rastladiklarini belirterek, "Son dönemde uçan mürekkep kullanilarak sahtecilik yapiliyor. Örnegin A sahsi, B sahsina 1000 lira borçlanmis, evrak imzalanmis. Alacakli sahis, bu 1000 lirayi uçan mürekkeple yazmis. Bu mürekkepler kimyasal çözeltilerden olusuyor, 12-24 saat arasinda havayla veya isiyla temasla yok oluyor." dedi.

Elindeki bir kagida uçan mürekkeple örnek bir not yazan, en geç 24 saatte gözle görülemeyecek kadar silinen yaziya çakmakla isi veren Salti, "Elimdeki örnegi sabah hazirladim ve miktari uçan mürekkeple yazdim. Sahis belgeyi imzalayip gitti. Alacakli sahis, uçan mürekkebin yok olmasiyla birlikte miktari normal kalemle istedigi gibi dolduruyor. 'Her temas iz birakir' ifadesinden yola çikarak, sahteci mürekkebi yok ettigini düsünüyor ancak arkada delil birakiyor. Biz elimizdeki cihazlarla sahtecinin sildigini sandigi miktari görünür hale getiriyoruz." degerlendirmesini yapti.

Salti, özellikle imza sirasinda ve belge tanziminde kisilerin kendi kalemini kullanmasi gerektigini sözlerine ekledi.