MUHAMMED ES-SAMII/MEHMET NURI UÇAR - Yemen'de yerel para birimi riyalin son dönemde yabanci para birimleri karsisinda yasadigi hizli ve rekor seviyedeki deger kaybi, uzun yillardir devam eden iç savas nedeniyle zaten zor sartlar altinda bulunan halka ikinci büyük darbeyi vurdu.
Yasanan insani krize ve çatismalarin durmasi için yapilan çagrilara ragmen süren iç savas, Yemen'in zayif ekonomisi ve altyapisini yikimin esigine getirdi. Birlesmis Milletlere (BM) göre dünyanin en büyük insani felaketinin yasandigi Yemen'de halkin içinde bulundugu durum büyük bir drama dönüstü.
Yerel para biriminin deger kaybetmesini halk Suudi Arabistan'da ikamet eden hükümet yetkililerinin sessizligine baglayarak yetkililere tepki gösterirken, Yemen hükümeti ise bu durumu Husilerin hükümete yaptigi darbeyle iliskilendiriyor.
Hükümet, Yemen riyalinde yasanan hizli deger kaybini durdurmak için bazi önlemler aldigini açiklasa da sahada somut bir degisiklik olmadi.
Alti yili askin süredir iç savasin devam ettigi Yemen'de, riyaldeki hizli ve rekor seviyedeki deger kaybi, halkin zaten düsük olan alim gücünü iyice zayiflatti ve fakirlik orani yüzde 80'lere ulasti.
Iç savasin basladigi 2015 yili basinda bir ABD dolari 215 Yemen riyali iken, savasla birlikte yasanan hizli deger kaybi neticesinde bugün bir dolar yaklasik 940 riyalden islem görüyor.
- "Yasam kosullari trajik bir sekilde kötülesti"
Yemen'in Taiz kentinde motosikletiyle taksicilik yapan 7 çocuk sahibi Ahmed Abdurrakib (48), içinde bulunduklari durumu, "Hayatimizda simdiye kadar sahit olmadigimiz çok zor bir dönemden geçiyoruz. Biz su anda sadece Allah'in lütfu ve rahmetiyle yasiyoruz." ifadeleriyle anlatti.
Günlük kazancinin ortalama 3 bin riyal (3,2 dolar) oldugunu söyleyen Abdurrakib, söyle konustu:
"Bu küçük miktarla ailemin temel ihtiyaçlarini dahi karsilayamiyorum. Ancak geçim mücadelesine devam etmek zorundayim. Yasam kosullari trajik bir sekilde kötülesti. Fiyatlar çildirdi. Bu duruma karsi koyacak takatimiz de kalmadi."
Abdurrakib, Yemen riyalinin yasadigi büyük deger kaybi nedeniyle basta hükümetin kontrolü altindaki bölgeler olmak üzere milyonlarca insanin ayni durumda oldugunu söyledi.
- "Ülkede artik orta sinif kalmadi"
Taiz'de yasayan Riyad Esad, riyaldeki bu rekor deger kaybinin Yemen'de ekonominin de çöküsü anlamina geldigini belirterek, "Bugünlerde bir dolar yaklasik 950 riyal oldu. Fahis zamlar yapiliyor. Ülkede artik orta sinif kalmadi. Önümüzdeki ay ve yillarda çok daha vahim durumlar ortaya çikacak." dedi.
Esad, yöneticilerin söz konusu soruna acilen bir çözüm bulmadigi sürece ülkede açligin ve yoksullugun yayginlasacagini vurguladi.
Taiz Ticaret ve Sanayi Bakanligi Ofisi Müdürü Ahmed el-Mücahid ise ülkede uzun yillardir bir iç savas yasandigini dolayisiyla nüfus bakimindan en yogun kentlerden biri olan Taiz'in de bu durumdan ciddi sekilde etkilendigini söyledi.
Taiz'in 2015'ten bu yana Iran destekli Husiler tarafindan kusatma altinda tutuldugunu hatirlatan Mücahid, çok kisitli giris-çikislar haricinde kentin can damarlarinin kesildigini aktardi.
Mücahid, "Kente ulasim ve temel malzemelere erisim konusunda karsilastigimiz o kadar çok sorun var ki bunlarla birlikte riyalin deger kaybetmesi ve yetersiz altyapiya bagli olarak çok büyük sikintilar yasaniyor." diye konustu.
- Riyaldeki deger kaybinin nedeni herhangi bir önlem alinmamasi
Yemenli ekonomist Muhammed el-Haribi, riyalde yasanan bu deger kaybinin zaten nüfusun çogunun acil yardima ihtiyaç duydugu bir ülkede insani durumu endise verici sekilde kötülestirdigini ifade etti.
"Riyalin sürekli deger kaybetmesi, insanlarin alim gücünü dogrudan etkiliyor." diyen Haribi, yerel para biriminde yasanan bu deger kaybinin nedeninin hiçbir sekilde herhangi bir önlem alinmamasi oldugunu belirtti.
- Yemen'deki iç savas
Uzun süredir siyasi istikrarsizligin hüküm sürdügü Yemen'de Iran destekli Husiler ile hükümete bagli güçler arasinda çatismalar yasaniyor.
Husiler, Eylül 2014'ten bu yana baskent Sana ve bazi bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülügündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten bu yana Husilere karsi Yemen hükümetine destek veriyor.
BM'ye göre dünyanin en büyük insani krizlerinden birinin yasandigi Yemen'de nüfusun yüzde 80'i insani yardim ve korumaya muhtaç durumda bulunuyor.
Dünyanin En Büyük Insani Felaketinin Yasandigi Yemen'de Riyaldeki Deger Kaybi Yoksullugu Daha Da Derinlestirdi
Taiz'de motosikletiyle taksicilik yapan Ahmed Abdurrakib: 'Yasam kosullari trajik bir sekilde kötülesti. Fiyatlar çildirdi. Bu duruma karsi koyacak takatimiz de kalmadi' Yemenli Riyad Esad: 'Bugünlerde bir dolar yaklasik 950 riyal oldu. Fahis zamlar yapiliyor. Ülkede artik orta sinif kalmadi. Önümüzdeki ay ve yillarda çok daha vahim durumlar ortaya çikacak'
