Duvarlarda Kullanılan Asırlık Top Mermileri

AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, çetin çatışmaların yaşandığı Conkbayırı'na yakın olması nedeniyle top mermilerinin isabet etmesi sonucu yapıların büyük bölümünün yıkıldığı Büyük Anafarta'nın neredeyse tümü muharebelerden sonra yenilendi.
Cephenin eteklerinde yer aldığından savaşlardan sonra civarında çok sayıda top ve tüfek mermisi bulunan köy, her ne kadar yenilense de halen dönemin izlerini taşıyor.
Genellikle müzelerde rastlanan boş top mermileri ile kovanlar, köy meydanında yaklaşık 90 yıl önce inşa edilen, zeytinyağı ve pamuk üretimi yapıldıktan sonra uzun yıllardır atıl kalan fabrikanın duvarında görülüyor.
- Boş mermi ve kovanlar geçim kaynağı olmuş
Köyde özel bir müze kuran çiftçi Özay Gündoğan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Çanakkale Savaşları'nın en çetin çatışmalarından birinin yaşandığı Conkbayırı'nın eteklerindeki köylerinin yakınında Anafartalar Grup Komutanı Yarbay Mustafa Kemal'in karargah kurduğunu söyledi.

Mustafa Kemal'in cepheye buradan gelip gittiğini anlatan Gündoğan, ateş hattına yakınlığı nedeniyle köyün büyük zarar gördüğünü anlattı.
Savaştan sonra sağ kalanların yaşamlarını devam ettirmek için çareyi boş mermi ve kovanları toplamakta bulduğunu dile getiren Gündoğan, şöyle konuştu:
"Çanakkale Savaşları'na giden 27'nci Alay askerlerinden Hasan Koç'un torunuyum. Dedelerimizden ve büyüklerimizden dinlediğimiz kadarıyla savaşlardan hemen sonra adım atılan her yerde boş top mermileri ve kovanlar varmış. Sağ kalanlar cephelerden, civardan bunları toplayıp hurda olarak satıp biraz gelir elde ederek en azından karınlarını doyurmuş. İşte o dönemlerde yaklaşık 90 yıl önce yapılan bir duvarı örerken nereden akıllarına geldiyse bu top mermisi ve kovanları kullanmışlar. Müzelerde kayıt altına alınan bu kalıntılar duvarda duruyor. Belki de o dönemde ne kadar büyük bir savaş yaşandığını, her yerde top mermilerinin bulunduğunu anlatmak istediler ama şu bir gerçek ki duvardaki mermileri görenler o dönemleri daha iyi anlayabiliyor."
- "Köye gelenlere farklı anlatılıyor"
Gündoğan, köye rehbersiz gelen turistlere duvardaki mermilerin farklı anlatıldığını savundu.
Ziyaretçilerin, bu top mermileri ve kovanların öyküsünü duymak istediğini belirten Gündoğan, "Bunlar, savaşlarda duvarlara isabet edip patlamayan mermiler olarak anlatılıyor. Bunu duyup inananlar hatta ağlayanlar oluyor. Mermilerin ucu cepheye bakıyor, bunu kimse bilmiyor. Ayrıca bazı evlerin girişlerinde kapı kenarına duvarların içine yerleştirilmiş, anahtarların bırakılabildiği top mermisi kovanları da bulunuyor" ifadesini kullandı.
-"Müzeyi gezenler o dönemlere kısa bir yolculuk yapılıyor"
Özay Gündoğan, müzesini kurmaya ve eşyaları toplamaya 1980'de başladığını aktararak, bölgedeki izinli 4 özel müzeden birinin kendisine ait olduğunu, her birinin devlet tarafından kayıt altına alındığını bildirdi.
Dedelerinin anısını yaşatmak için böyle bir çalışmaya giriştiğini vurgulayan Gündoğan, şunları kaydetti:
"Müzeyi gezenler 100 yıl önce yaşananlara dair bir bilgiyi edinmiş hatta o dönemlere kısa bir yolculuk yapmış oluyor. Türk ve yabancı askerlere ait yüzlerce eşya var. Bir İngilize ait içinde küçük bir parça saçın bulunduğu madalyon, denizden çıkarılan taşlaşmış el bombası, Kur'an-ı Kerim ve İncil ile tüfekler, top mermisi ve kovanları, İngilizlerden kalma asırlık el arabası, deniz mayını gibi tarihi savaşı anlatan birçok obje ve eşya var. Özellikle el arabasını, savaşlarda İngilizler cepheye mermi taşımada, muharebelerden sonra ise köyün inşasında bizim halkımız kullanmış."