Ekonomi Bakanı Zeybekci Açıklaması

Zeybekci, yazılı açıklamasında, 6 aylık dış ticaret verilerini değerlendirdi. Cuma günü açıklanan verilere göre, Türkiye'nin ilk 6 aylık ihracatında yüzde 8,2 gerileme olduğunu, ithalatın ise yüzde 10,9 azaldığını ifade eden Zeybekci, "Her şeyden önce bilinmesini istediğimiz husus şu; Ekonomi Bakanlığı olarak 2015 dış ticaretimizdeki gelişmelerin bu şekilde olacağını çok önceden biliyor ve hazırlıklarımızı ona göre yapıyorduk. Ocak ayının daha ilk günlerinde yaptığımız basın toplantısında ve onu takip eden çok sayıda organizasyonda 2015 yılında ihracatımızda parite ve ham madde fiyatı kaynaklı gerileme olacağını kamuoyuyla paylaşmıştık" ifadelerini kullandı.

Önemli olan başka bir konunun da bu gelişmelerin Türkiye'ye has bir durum olmadığına dikkati çeken Zeybekci, tüm dünyanın ihracatında ve ithalatında düşüşün söz konusu olduğunu belirtti. Mayıs ayı itibarıyla dünyadaki toplam ihracat hacminin, bir önceki yıla oranla yüzde 13 azaldığını, ocak-mayıs döneminde küresel ihracattaki düşüşün ise yüzde 11,3 olduğunu kaydeden Zeybekci, küresel ticaretteki bu sancılı evrenin yansımalarının birçok ülkenin dış ticaret verilerinden de açıkça görüldüğünü vurguladı.

Zeybekci, özellikle emtia ihracatçısı ülkelerin ihracatlarında önemli gerilemelerle karşılaştığına işaret ederek, 2015'in başlangıcından bu yana geçen sürede Brezilya'nın toplam ihracatının yüzde 15, Rusya'nın ihracatının yüzde 29, Avustralya'nın ihracatının yüzde 22 gerilediğini bildirdi.

Sadece ham madde ihracatçısı ülkelerde değil, diğer birçok ülkenin ihracatında da gerileme olduğuna dikkati çeken Zeybekci, şunları kaydetti:

"ABD'nin ihracatında dolar tüm dünyada değer kazanıyor olmasına rağmen 2015 yılının başından itibaren yüzde 5 bir daralma söz konusu. Avrupa'ya bakıldığında, yılbaşından bugüne Almanya'nın ihracatı yüzde 14, Fransa'nın yüzde 17, İtalya'nın yüzde 16, İspanya'nın yüzde 16 ve İngiltere'nin yüzde 12 düştü. Avrupa Birliği'nin tamamındaki ihracat kaybı ise yüzde 16. Asya Bölgesi de benzer kötüleşme işaretlerinin gözlendiği bir diğer bölge. Endonezya'nın ihracatı yüzde 12, Hindistan'ın yüzde 16. Dünya ticaret devi Çin, bu yıl toplam ihracatını yalnızca yüzde 1 artırabildi. Çin ekonomisinde bu yılın ilk 6 aylık periyodunun 4 ayında toplam ihracat yıllık bazda daraldı. Sadece 2 ayda yıllık ihracat artışı yakalanabildi. Çin'deki görece iyi bu durumun nedeni ise parasının dolara sabitlenmiş olması."

Bakan Zeybekci, dünya ticaretindeki gerilemenin birçok nedeni olduğuna dikkati çekerek, ancak iki temel faktörün, gerilemenin asıl nedeni olduğunu bildirdi. Küresel ticaretin, 2014 yılı ortalarından itibaren petrol ve diğer ham madde fiyatlarındaki düşüşle doların diğer paralara karşı yükselişe geçmesiyle tüm dünyada önemli ölçüde gerilemeye başladığını bildiren Zeybekci, doların yükselişinin dış ticaret verilerinin dolar cinsinden açıklanıyor olması açısından önemli bir faktör olduğunu belirtti.

Bütün dünya ülkelerinin dış ticaretlerini farklı paralarla yaptığını ve açıkladığı vurgulayan Zeybekci, "Örneğin birçok Avrupa ülkesi dış ticaretini avro cinsinden açıklıyor. Japonya yen, Çin yuan ile açıklıyor. Fakat daha sonra bunlar Dünya Ticaret Örgütü tarafından o ayki ortalama değerler ile ABD Dolarına çevriliyor. Bazı Avrupa ülkeleri incelendiğinde aslında avro bazında ihracatlarında artış olduğunu, dolara çevrilince yükselişin yerini gerilemeye bıraktığını görüyorsunuz. Bizim için de aynı faktör önem arz ediyor" ifadelerini kullandı.

Zeybekci, bu yılın ilk 6 ayında ihracatın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,2 azalarak 73,5 milyar dolar olduğunu, ithalatın da benzer şekilde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,9 azaldığını ve 106,7 milyar dolar olduğunu anımsatarak, dış ticaret açığında bir düşüş söz konusu olduğunu bildirdi. İlk 6 ayda dış ticaret açığının yüzde 16,3 daraldığını ve 33,2 milyar dolara gerilediğini belirten Zeybekci, dış ticaret hacminin yüzde 9,8 düşüşle 180,2 milyar dolar olduğunu, ihracatın ithalatı karşılama oranının da bu yıl ocak-haziran dönemi için yüzde 68,9 seviyesinde gerçekleştiğini kaydetti.

- "Verilerimizi avro ile açıklıyor olsaydık durum tersi olurdu"

Geçen yıl ilk ayda avro dolar paritesi ortalamasının 1,37 iken bu yıl 1,12 altına gerilediğini, yani yaklaşık yüzde 19 düştüğünü ifade eden Zeybekci, sadece bu nedenle ihracatta ciddi bir gerileme göründüğünü belirtti. Bunun miktar bazında gerileme olmadığını, buna özellikle dikkat edilmesi gerektiğini vurgulayan Zeybekci, miktar bazında ihracatta artışın devam ettiğini, fakat dolar bazında gerileme göründüğünü bildirdi. Zeybekci, Türkiye'nin dış ticaretini avro ile açıklamış olsaydı, ortaya bambaşka bir resmin çıkacağını belirtti.

Nihat Zeybekci, dolar bazında 80 milyar dolardan 73,5 milyar dolara gerileme göründüğüne işaret ederek, "Avro cinsinden hesaplıyor ve açıklıyor olsaydık 58,4 milyar dolardan 65,9 milyar dolara yükseliş olacaktı. Yani yüzde 8 gerileme yerine yüzde 13'e yakın artış olacaktı. İthalatımızda da benzer bir seyir görüyoruz. 2014'ün ilk 6 ayında 119,8 milyar dolar olan ithalatımız bu yılın aynı döneminde 106,7 milyar dolara geriledi. Yine miktar artışlarına rağmen parite kaynaklı bir gerileme söz konusu. Avro cinsinden hesaplama yapıyor olsaydık 87,4 milyar dolardan 95,7 milyar dolara yükseliş olacaktı. Yani yüzde 10,9 gerileme yerine yüzde 9,5'e yakın artış olacaktı. Tabii bunları bir mazeret olarak öne çıkartmıyoruz. Amacımız konunun net olarak anlaşılmasını sağlamak. Yıl genelinde paritedeki gerilemenin ihracatımızı 12,6 milyar dolar azaltıcı etki yapacak. Aynı şekilde ham madde fiyatlarındaki gerileme ihracatımızı 10,7 milyar dolar civarında azaltıcı etki yapacak. Her ikisi toplamda 23 milyar dolar ediyor. Biz buna rağmen bu etkileri hafifletici adımlar atıyoruz. Tabii ki ihracatımızda 23 milyar dolar düşüş olmayacak. Biz bu etkiyi yüzde 70-80 oranında telafi ediyoruz" değerlendirmesinde bulundu.​

Gerek ticaret heyetleri gerek ihracat destekleri gerekse pazar ve ürün çeşitlendirme çalışmalarıyla bu yılın ilk 6 aylık dönemde tam 237 adet ülke/bölgeye ihracat gerçekleştirildiğini, ihracatçı firma sayısının ocak-haziran itibariyle yüzde 1,7 arttı ve 53 bine ulaştığını vurgulayan Zeybekci, şöyle devam etti:

"2015 Ocak-Haziran döneminde avro ile gerçekleştirildiği ihracat 2014 yılı aynı döneme göre yüzde 8,6 artış kaydederek 28,2 milyar avroya ulaştı. Yine avro ile gerçekleştirilen ithalat aynı dönemde yüzde 14 artışla 30,2 milyar avro oldu. Ancak, 2014 yılı ikinci yarıdan itibaren değer kaybeden parite, dolar cinsinden ihracat ve ithalatın değerini düşürüyor. Ocak-haziran döneminde ihracatta parite kaynaklı 7,2 milyar dolar, ithalatta ise 7,8 milyar dolarlık gerileme yaşandı. Tüm bu olumsuz koşullara rağmen küresel ihracattaki konumumuzda önemli bir kayıptan bahsetmek doğru olmaz. 2013 sonunda dünya ihracatındaki payımız binde 9 iken şu anda binde 9,2 seviyesinde. Bu şimdiye dek ulaşılan en yüksek ikinci değer. Bir başka ifadeyle pazar payımızda herhangi bir kayıp olmadığı görülüyor. Benzer şekilde en önemli ticaret partnerimiz AB'nin toplam ithalatında bizim ihracatımızın payı mayıs itibarıyla yüzde 1,15 düzeyinde. Bu rakam şu ana kadar yakalanan yüksek ikinci düzey."

- "Yıl sonuna doğru iyileşme olacak"

Zeybekci, Ekonomi Bakanlığı olarak yıl sonuna kadar ay ay ne kadar ihracat ve ithalat yapılacağının bilindiğini ifade ederek, sadece Türkiye ekonomisindeki gelişmeleri değil, tüm dünya ekonomilerini anlık olarak izlediklerini, şu ana kadar geçen süreçte elde edilen sonuçların beklentilerle birebir uyumlu olduğunu vurguladı.

Eylülden itibaren paritenin ve ham madde fiyatlarındaki gerilemenin negatif etkisinin tedricen azalmaya başlayacağına dikkati çeken Zeybekci, "Fakat yıl başından itibaren çeşitli vesilelerle ifade ettiğimiz gibi bu yıl dış ticarette dünyada ve Türkiye'de gerileme olacak. Bavul ticareti ve serbest bölgelerden yapılan net ihracatı da eklediğimizde gerçek ihracatımız yıl sonunda 160 milyar dolar civarında gerçekleşecek. Parite ve ham madde fiyatlarındaki gerilemenin ihracatı azaltıcı etkisini yüzde 70-80 oranında telafi ediyoruz. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 70'in üzerinde olacak. Küresel şartlar her ne olursa olsun, Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıl dönümü olan 2023 için belirlenmiş 500 milyar dolar mal ihracatı hedefine ulaşmak için kamu ile reel sektörü ile sivil toplum kuruluşları ile hep beraber tek yumruk olarak var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz" değerlendirmesinde bulundu.