Ekonomide 2019 Böyle Geçti (3)

Türkiye ekonomisinde, yılın üçüncü çeyreğine, gelecek dönem yol haritasının çizildiği makro plan ve programlar damgasını vurdu.

AA muhabirlerinin yaptığı derlemeye göre, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk kalkınma planı olan ve 2019-2023 dönemini kapsayan 11. Kalkınma Planı bu dönem yayımlandı.

Plan dahilinde, 2023'te gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) 1 trilyon 80 milyar dolara, kişi başına milli gelirin 12 bin 484 dolara yükseltilmesi, ihracatın 226,6 milyar dolara çıkartılması amaçlandı.

Söz konusu dönemde işsizlik oranının yüzde 9,9'a düşürülmesi ve 4,3 milyon ilave istihdam yaratılması hedefler arasında yer aldı. Enflasyon oranının kalıcı biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi de amaç olarak belirlenirken, plan dönemi sonunda enflasyonun yüzde 5'e düşürülmesi, büyüme oranı açısından dönem ortalamasının yüzde 4,3 olması öngörüldü.

- Ekonomide yeni hedefler belirlendi

2020-2022 yıllarını kapsayan ve teması "Değişim Başlıyor" olarak belirlenen Yeni Ekonomi Programı (YEP) bu dönem açıklandı.

YEP'te enflasyon hedefleri, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için sırasıyla yüzde 12, yüzde 8,5, yüzde 6 ve yüzde 4,9 oldu. Bütçe açığının GSYH'ye oranı hedefi, 2019 ve 2020 için yüzde 2,9, 2021 için yüzde 2,5, 2022 için yüzde 1,5 olarak belirlendi.

İşsizlik oranında bu yıl yüzde 12,9, 2020 için yüzde 11,8, 2021 için yüzde 10,6, 2022 için yüzde 9,8 hedeflendi. Büyüme hedefleri, 2019 yılı için yüzde 0,5, sonraki 3 yıl için yüzde 5'er oldu.

- Sanayi ve teknolojide 2023'ün yol haritası çizildi

2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi, sanayiciler ve iş dünyası temsilcilerinin katılımıyla açıklandı. Stratejide, imalat sanayisinin milli gelirden aldığı payın ve orta-yüksek teknolojili ürün yoğunluğunun artırılması gibi hedeflerin belirlenmesinin yanı sıra, fikri mülkiyet haklarından sanayinin dijital dönüşümüne, bölgesel kalkınmadan Ar-Ge çalışmalarına kadar birçok konuda yol haritası çizildi.

Söz konusu stratejiyle son 10 yılda ortalama yüzde 16,5 olan milli gelirde imalat sanayisinin payının 2023'te yüzde 21'e çıkarılması hedeflendi.

- İhracatta yeni hedefler

Türkiye'nin gelecek dönemde ihracattaki hedeflerinin yer aldığı "İhracat Ana Planı" da açıklandı. Planda ABD, Brezilya, Çin, Etiyopya, Fas, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Irak, İngiltere, Japonya, Kenya, Malezya, Meksika, Özbekistan, Rusya ve Şili'nin aralarında bulunduğu 17 hedef ülke belirlendi. Ayrıca, makine, otomotiv, elektrik-elektronik, kimya ve gıda endüstrisi olmak üzere 5 hedef sektör seçildi.

- Türkiye Uzay Ajansının yönetimi belli oldu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla 13 Aralık 2018'de yayımlanan kararnameyle kurulan ve Türkiye'nin 20 yıllık rüyası olan Türkiye Uzay Ajansının 7 üyeden oluşan yönetim kurulu belirlendi. Resmi Gazete'deki atama kararına göre, eski Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürü Serdar Hüseyin Yıldırım, Ajansın Yönetim Kurulu Başkanı oldu.

Türkiye Uzay Ajansının yönetim kurulu, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank başkanlığında ilk kez eylül ayında toplandı.

- Türkiye'nin büyüme performansı

Bu dönemde açıklanan verilere göre, Türkiye ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,5 daraldı. Bu dönemde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 15 artarak 1 trilyon 24 milyar 226 milyon lira olarak gerçekleşti.

2019 yılında ekonomide öne çıkan olaylar şöyle:

2 Temmuz

- Ticaret Bakanlığının resmi olmayan geçici dış ticaret verilerine göre, 9 günlük Ramazan Bayramı tatilinin etkisiyle haziranda Genel Ticaret Sistemi (GTS) dikkate alındığında ihracat yüzde 14,86 azalarak 11 milyar 597 milyon dolar, ithalat yüzde 22,81 azalışla 15 milyar 86 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.

3 Temmuz

- Enflasyon, haziranda aylık bazda yüzde 0,03 artarken, yıllık bazda yüzde 15,72 oldu.

16 Temmuz

- Türkiye'de işsizlik oranı, nisanda geçen yılın aynı ayına göre 3,4 puan artışla yüzde 13 oldu. Nisanda işsiz sayısı 1 milyon 116 bin kişi artarak 4 milyon 202 bin kişi olarak kaydedildi. İşsizlik oranı, nisanda bir önceki aya göre ise 1,1 puan düşüş gösterdi. İstihdam edilenlerin sayısı nisanda geçen yılın aynı dönemine göre 810 bin kişi azalarak 28 milyon 199 bin kişi, istihdam oranı ise 1,9 puanlık azalışla yüzde 46 oldu. İş gücüne katılma oranı 0,1 puan azalarak yüzde 52,9 olarak gerçekleşti.

- Merkezi yönetim bütçesi, haziran ayında 12,1 milyar lira, ocak-haziran döneminde 78,6 milyar lira açık verdi. Ocak-haziran döneminde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 yükselerek 403 milyar lira, bütçe giderleri ise yüzde 20,5 artışla 481,6 milyar lira olarak kayıtlara geçti.

23 Temmuz

- Tüketici güven endeksi, temmuzda geçen aya göre yüzde 2 azalış kaydetti.

- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk kalkınma planı olan ve 2019-2023 dönemini kapsayan 11. Kalkınma Planı, Resmi Gazete'de yayımlandı.

Plan dahilinde 2023'te GSYH'nin 1 trilyon 80 milyar dolara, kişi başına milli gelirin 12 bin 484 dolara yükseltilmesi, ihracatın 226,6 milyar dolara çıkartılması amaçlandı. Söz konusu dönemde işsizlik oranının yüzde 9,9'a düşürülmesi ve 4,3 milyon ilave istihdam yaratılması gerçekleştirilmesi düşünülen hedefler arasında yer aldı. Enflasyon oranının kalıcı bir biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi de amaç olarak belirlenirken, plan dönemi sonunda enflasyonun yüzde 5'e düşürülmesi, büyüme oranı açısından dönem ortalamasının yüzde 4,3 olması öngörüldü.

30 Temmuz

- Ekonomik güven endeksi, temmuzda bir önceki aya göre yüzde 3,3 azalarak 80,7'ye düştü.

31 Temmuz

- Türkiye'nin ihracatı haziranda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 14,3 azalarak 11 milyar 82 milyon dolara geriledi, ithalatı yüzde 22,7 düşüşle 14 milyar 259 milyon dolara indi. Dış ticaret açığı, haziranda yüzde 42,5 azalarak 3 milyar 177 milyon dolar oldu. İhracat, ocak-haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,9 artarak 83 milyar 716 milyon dolara yükseldi.

2 Ağustos

Ticaret Bakanlığının resmi olmayan geçici dış ticaret verilerine göre, temmuzda ihracat GTS dikkate alındığında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,32 artarak 15 milyar 958 milyon dolar, ithalat yüzde 7,98 azalarak 19 milyar 288 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.

5 Ağustos

- Enflasyon, temmuzda aylık bazda yüzde 1,36 artarken, yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 16,65 oldu.

7 Ağustos

- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca hazırlanan Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararlarıyla yürürlüğe girdi. Programın ana amacı yüksek katma değerli, orta-yüksek ve yüksek teknoloji ürünlerinin yerli imkan ve kabiliyetlerle üretilmesi olarak belirlenirken, program ile 30 milyar dolarlık ithalatın önüne geçilmesi hedeflendi.

Program çerçevesinde desteklenen yatırımların stratejik yatırım teşviki alacağı, 50 milyon liranın üzerindeki yatırımların ise proje bazlı teşviklerden yararlanabileceği bildirildi.

- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla 13 Aralık 2018'de yayımlanan kararnameyle kurulan ve Türkiye'nin 20 yıllık rüyası olan Türkiye Uzay Ajansının 7 üyeden oluşan yönetim kurulu belirlendi. Resmi Gazete'deki atama kararına göre, eski Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürü Serdar Hüseyin Yıldırım, Ajansın Yönetim Kurulu Başkanı oldu.

8 Ağustos

- Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, 2019-2020 üretim sezonu ayçiçeği alım fiyatının ton başına 2 bin 500 lira olarak belirlendiğini bildirdi.

9 Ağustos

- Pakdemirli, geçen yıl ton başına 950 lira olan mısır fiyatının, 2019 yılında yüzde 21 artırılarak ton başına 1150 lira olarak belirlendiğini ifade etti.

14 Ağustos

- Türkiye (Ankara) ile İran (Tahran) arasında Trans Asya tren seferleri karşılıklı olarak yeniden başladı.

15 Ağustos

- Tütün ürünlerine uygulanan asgari maktu vergi tutarlarında artış yapıldı.

- Türkiye'de işsizlik oranı mayısta geçen yılın aynı ayına göre 3,1 puan artarak yüzde 12,8'e yükseldi. Bu dönemde işsiz sayısı 1 milyon 21 bin kişilik artışla 4 milyon 157 bin kişi olarak hesaplandı.

- Merkezi yönetim bütçesinde, temmuz ayında 9,9 milyar lira fazla, ocak-temmuz döneminde ise 68,7 milyar lira açık kaydedildi. Ocak-temmuz döneminde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,5 yükselerek 496,4 milyar lira, bütçe giderleri de yüzde 22,7 artışla 565,1 milyar lira olarak kayıtlara geçti.

16 Ağustos

- Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi haziranda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,9 gerilerken, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya kıyasla yüzde 3,7 azaldı.

22 Ağustos

- Tüketici güven endeksi, ağustosta bir önceki aya göre yüzde 3,1 arttı.

28 Ağustos

- Ekonomik güven endeksi, ağustosta geçen aya göre yüzde 7,9 artarak 87,1'e yükseldi. Endeksteki artış, tüketici, reel kesim (imalat sanayisi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandı.

29 Ağustos

- Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, "İhracat Ana Planı"nı açıkladı. Planda ABD, Brezilya, Çin, Etiyopya, Fas, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Irak, İngiltere, Japonya, Kenya, Malezya, Meksika, Özbekistan, Rusya ve Şili'nin aralarında bulunduğu 17 hedef ülke belirlenirken, makine, otomotiv, elektrik-elektronik, kimya ve gıda endüstrisi olmak üzere 5 hedef sektör seçildi.

2 Eylül

- TÜİK, yılın ikinci çeyreğine ilişkin GSYH verilerini açıkladı. Buna göre, Türkiye ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,5 daraldı. Bu dönemde GSYH, cari fiyatlarla yüzde 15 artarak 1 trilyon 24 milyar 226 milyon lira olarak gerçekleşti.

3 Eylül

- Tüketici Fiyat Endeksi, ağustosta aylık bazda yüzde 0,86 arttı, yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 15,01 oldu. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ise aylık bazda yüzde 0,59 düşüş gösterdi.

- Türkiye Uzay Ajansının yönetim kurulu, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank başkanlığında ilk kez toplandı.

4 Eylül

- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan ile Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin katılımıyla düzenlenen toplantıda Ata Tohumu Projesi tanıtıldı.

7 Eylül

- Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross ile görüştü. Pekcan, Ross ile yaptıkları görüşmede, Türkiye ile ABD arasında ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması için atılabilecek adımları ele aldıklarını bildirdi.

10 Eylül

- Pekcan, ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross ile tekstil, hazır giyim, mobilya, mermer, otomotiv, otomotiv yan sanayi, mücevherat, sivil havacılık, çimento, kimya, makine ve lojistik sektörlerini, ikili ticaret hacminin artırılmasında en öncelikli sektörler olarak belirlediklerini bildirdi.

11 Eylül

- Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından, devlete 1 milyon liranın üzerinde vergi borcu bulunan mükellefler açıklandı. Devlete 1 milyon liranın üzerinde vergi borcu bulunan 47 bin 32 kişi ve kuruluşun olduğu belirlendi. Listeye göre ilk 100'de yer alanların borçlarının toplam tutarı 44 milyar lirayı geçti.

13 Eylül

- Sanayi üretimi temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,2 gerilerken, haziran ayına kıyasla yüzde 4,3 yükseldi.

16 Eylül

- Türkiye'de işsizlik oranı haziranda geçen yılın aynı ayına göre 2,8 puan artarak yüzde 13'e yükseldi. Bu dönemde işsiz sayısı 938 bin kişilik artışla 4 milyon 253 bin kişi olarak hesaplandı. Bu dönemde işsiz sayısı 938 bin kişi artarak 4 milyon 253 bin kişi olarak kayıtlara geçti. İşsizlik oranı, haziranda bir önceki aya göre ise 0,2 puan yükseldi.

- Merkezi yönetim bütçesinde, ağustos ayında 576 milyon lira fazla, ocak-ağustos döneminde ise 68,1 milyar lira açık kaydedildi. Ocak-ağustos döneminde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,6 yükselerek 590,7 milyar lira, bütçe giderleri de yüzde 22,8 artarak 658,8 milyar lira olarak kayıtlara geçti.

18 Eylül

- Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi'ni açıkladı. Stratejiyle imalat sanayisinin milli gelirden aldığı payın ve orta-yüksek teknolojili ürün yoğunluğunun artırılması gibi hedeflerin yanı sıra, fikri mülkiyet haklarından sanayinin dijital dönüşümüne, bölgesel kalkınmadan Ar-Ge çalışmalarına kadar birçok konuda yol haritası çizildi.

Varank, milli gelirde imalat sanayisinin payını artırmak istediklerini belirterek, son 10 yılda ortalama yüzde 16,5 olan bu payı, 2023 yılında yüzde 21'e çıkarmayı hedeflediklerini, yenilikçi ve daha gelişmiş bir sanayi için, sanayide çalışan işçi başına katma değeri 35 bin dolara ve imalat sanayisi ihracatını da 210 milyar dolara yükseltmek istediklerini bildirdi.

20 Eylül

- Tüketici güven endeksi eylülde geçen aya göre yüzde 4,3 azaldı.

23 Eylül

- TÜİK verilerine göre, Türkiye'de doğuşta beklenen yaşam süresi ortalama 78,3 yıl olarak hesaplandı. Bu süre, erkeklerde 75,6, kadınlarda 81 yıl olarak belirlendi.

27 Eylül

- Hazine ve Maliye Bakanlığınca reasürans kapasite ihtiyacının karşılanması için Türk Reasürans AŞ kuruldu. Şirketin Genel Müdürlüğüne Selva Eren atandı.

- Ekonomik güven endeksi, eylülde bir önceki aya göre yüzde 1,3 azalarak 87,1'den 86'ya düştü.

30 Eylül

- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2020-2022 yıllarını kapsayan ve teması "Değişim Başlıyor" olarak belirlenen Yeni Ekonomi Programı'nı (YEP) açıkladı.

YEP'te enflasyon hedefleri, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için sırasıyla yüzde 12, yüzde 8,5, yüzde 6 ve yüzde 4,9 oldu. Bütçe açığının GSYH'ye oranı hedefi, 2019 ve 2020 için yüzde 2,9, 2021 için yüzde 2,5, 2022 için yüzde 1,5 olarak belirlendi. İşsizlik oranında bu yıl yüzde 12,9, 2020 için yüzde 11,8, 2021 için yüzde 10,6, 2022 için yüzde 9,8 hedeflendi. Büyüme hedefleri, 2019 yılı için yüzde 0,5, sonraki 3 yıl için yüzde 5'er oldu.

(Sürecek)