EMO, 4 elektrik dağıtım bölgesi ihalesini yargıya taşıyacak

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) tarafından 9 Ağustos'ta gerçekleştirilen Boğaziçi, Gediz, Trakya ve Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. ihalelerini yargıya taşıyacak. İhalelerin şeffaf yapılmadığı, rekabet ortamının yaratılmadığını iddia eden EMO, dağıtım hatlarının özelleştirilmesinin kamu tekelinin özel tekele devri anlamına geldiğini vurgulayarak, bu durumun kamu yararına aykırı olduğunu öne sürdü. EMO, diğer dağıtım bölgelerinde olduğu gibi bu 4 ihaleyi de yargı önüne taşıyacaklarını bildirdi.
EMO'dan yapılan açıklamada, 9 Ağustos'ta ihalesi gerçekleştirilen Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.'ye (TEDAŞ) ait 4 elektrik dağıtım ihalesinin iptali için yargıya gidileceği bildirildi. Açıklamada, elektrik alanında uygulanan serbest piyasa politikalarının iflas ettiğinin ortada olduğunu savunan EMO, yapılan özelleştirme işlemlerinin tek bir Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) kararına dayandırıldığını, bu ÖYK kararının TEDAŞ'ın özelleştirme kapsam ve programına alınmasını içerdiğini, elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirme kapsam ve programına alınmasına ilişkin herhangi bir ÖYK kararı bulunmadığını kaydetti. Temel kamu hizmetlerinden olan elektrik dağıtım faaliyetlerinin, imtiyaz sözleşmesi yapılmaksızın özel kişilere devredilmesinin Anayasa'nın 155. maddesinde belirtilen Danıştay'ın düşüncesini bildirme görevini engelleyeceğini, Anayasa'ya ve kamu yararına aykırılık oluşturduğunu ifade eden EMO, "Dağıtım hatlarının özelleştirilmesi kamu tekelinin özel tekele devri anlamına gelmektedir. Bu durum açıkça kamu yararına aykırıdır. Elektrik Mühendisleri Odası olarak diğer dağıtım bölgelerine dava açtığımız gibi bu 4 ihaleyi de yargı önüne taşıyacağız" açıklamasında bulundu.

İHALELER ŞEFFAFLIKTAN UZAK İDDİASI
Gerçekleştirilen özelleştirme ihalelerinde şeffaflıktan ve de rekabet ortamından söz etmenin mümkün olmadığını ileri süren EMO, ihalede rakip olan şirketlerin, ihale sonrasında ortak yapıldığını; ihaleyi kazanan şirketin yüzde 49'a kadar başka ortak almasına izin verilerek ihalelerin üzerine şaibe düşürüldüğünü, pazarlık masasında tüm şirketlerin birden çekilip tek bir şirketin kalabildiğini vurguladı. Bunların hiç tartışılmadığı gibi, bir şirketin birden çok bölge satın alarak, hem bölgede tekel konumuna gelmesine hem de ikinci-üçüncü bir bölgenin de elektrik dağıtımını alarak ulusal düzeyde de hakim gruplar oluşturulmasına izin verildiğine değinen EMO, şu noktaların altını çizdi:
"Kamu elindeyken 'rekabeti engelleyici' olarak görülen Türkiye Elektrik Kurumu'ndaki bütünlüklü yapı üretim, dağıtım, iletim diye parçalanmışken; şirketlerin elinde üretim, dağıtım ve perakende hizmetinin bütünleştirilmesi 'piyasa işleyişinin gereği' olarak sunulmaktadır. Özelleştirmeci ve piyasacı yaklaşımların sundukları tüm argümanlar ideolojik olup, gerçek yaşamla bağdaşmamaktadır. Özelleştirmenin ve piyasalaştırmanın en temel iddiası olan, kaliteli, kesintisiz, ucuz ve güvenilir elektrik sağlanacağı iddiaları ülkemizde elektrik alanında yaşanan özelleştirmelerle yalanlanmış bulunmaktadır. Elektrik üretiminin özelleştirilmesi ve piyasada elektrik alım-satımının başlamasıyla birlikte elektrik fiyatları fahiş düzeylerde artış göstermiştir. Elektrik üretim yatırımları piyasaya bırakılmış, ancak piyasa beklenen yatırımları yapmamış, işi lisans tüccarlığına dökmüş, bunun karşılığında ülkemiz enerji arz güvenliği sorunuyla karşı karşıya kalmıştır. Yaşanan küresel ekonomik krizle enerji arz krizi ötelenmiştir. Yani ucuz ve güvenli elektrik sağlanamadığı meydandadır. Ne yazık ki kaliteli ve kesintisiz elektrik sunumu da söz konusu değildir. 2006 yılında özel şirketlerin fiyatların arttırılması talebiyle sisteme elektrik vermeyi reddetmeleri nedeniyle yaşanan geniş çaplı elektrik kesintisi örneği, bugün dağıtım özelleştirmelerinin ardından köylerimizin, balık çiftliklerimizin, tarlalarımızın elektriksiz bırakılmasıyla devam etmektedir. Dağıtım özelleştirmelerinin tamamlanmasıyla yalnızca kasasının hesabına bakacak olan şirketlerin bugün elektriği kestiği için telef olan binlerce balığı umursamadığı gibi elektriksiz bıraktığı okul ve hastaneleri de düşünmesini beklemek mümkün değildir. Günümüzde yaşamsal öneme sahip olan elektrik gibi bir kamu hizmetinin piyasanın kar hırsına bırakılmasının cefasını çekmeye başlayan halkımız yakın zamanda içinden çıkılamaz kaos ortamlarına sürüklenmesi de şaşırtıcı olmayacaktır."

ELEKTRİK ÜRETİMİNİN PİYASALAŞTIRILMASINA DEVAM EDİLİYOR
Elektrik üretim hizmetinin önce yap-işlet-devret, yap-işlet ve işletme hakkı devri modelleriyle özelleştirme sürecine girmesinin ardından lisans ticaretiyle piyasalaştırması devam ettirildiğine dikkat çeken EMO, gelinen noktada dağıtım hizmetinin özelleştirilmesi sürecinin de meslek örgütleri, sendikalar ve demokratik kitle örgütlerinin karşı duruşuna karşın hızla tamamlandığını vurguladı. Dağıtım özelleştirmeleri yapılmadan önce, alıcı şirketlerin karlarını garanti altına alan bir tarife metodolojisi hazırlanarak uygulamaya konulduğu eleştirisine yer veren açıklamada, "Buna göre dağıtım şirketleri, satın aldıkları enerjinin maliyetini, işletme giderlerini, kayıp ve kaçak bedellerini, yatırım için kullandıkları kredileri ve bu kredilerin faizlerini, eğer kendi sermayesini kullanacak olursa da bu sermaye üzerinden getirisini tarifeye yansıtacaklardır. Tüm bunlarla da yetinilmemiş, belediyelerin dağıtım kuruluşlarına ödemedikleri sokak aydınlatma bedellerinin yükü, özelleştirme sonrasında dağıtım şirketlerinin bu tahsilat zorluğuna düşmemeleri için Hazine üzerine yıkılmıştır. Ayrıca her dağıtım kuruluşu için, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.'a (TEDAŞ) ait olan mülkiyetin işletme devri yapılarak, Özelleştirme İdaresi tarafından bir işletme hakkı devir bedeli öngörülmüştür. Bu bedel de tarifeye yansıtılmaktadır. Kayıp ve kaçak oranını öngörülen düzeyden daha fazla düşürürse şirket, tüketiciden düşürdüğü düzeyden değil hedeflenen yüksek düzeyden kayıp ve kaçak bedellerini tahsil etmeye devam ederek, bu parayı da kasasına koyacaktır" denildi.

ELEKTRİK FİYATLARINA 2008 VE 2009 YILINDA TOPLAM YÜZDE 70'İ AŞAN ZAM YAPILDI
2008 yılında devreye alınan maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizması ile otomatik zam uygulamasının yürürlüğe sokulduğunu, karaborsaya dönen elektrik borsasındaki yüksek fiyatların doğrudan tüketicilerin tarifelerine yansıtılmasının sağlandığını ileri süren EMO, elektrik fiyatlarının 2008 ve 2009 yılında toplam yüzde 70'i aşan zam gördüğünü vurguladı. EMO açıklamalarını şöyle sürdürdü:
"2009'un sonlarında ve 2010 yılında ise maliyetlerdeki azalışa rağmen hükümet Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) üzerinden manipülasyon yaparak, elektrik fiyatlarında yapılması gereken indirimi de engellemiştir. Böylece dağıtım özelleştirmeleri öncesinde, alıcı şirketler için cazibesini koruması adına, hükümet kendi yayımladığı maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizmasının işleyişine bile müdahale ederek, yurttaşların cebinden kaynak aktarımı yapılmasına hizmet etmiştir. Bu kadar ince ince detaylar düşünülerek dağıtıcı şirketlerin karlarının garanti altına alınmış olması nedeniyle ihalelerde ortaya çıkan yüksek fiyatlar şaşırtıcı değildir. Zarar etmeyeceği tam tersine kar edeceği garanti olan böylesi bir yapılanma içerisinde kim hazır altyapı ve sistem üzerinden para kazanmak istemez ki..."