Enfeksiyon Uyarisina 'Sahra Tuvaleti' Önerisi

Merkez üssü Kahramanmaras’in Pazarcik ve Elbistan ilçeleri olan; Kahramanmaras, Gaziantep, Sanliurfa, Diyarbakir, Adana, Adiyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazig’da büyük bir yikima yol açan 7.7 ve 7.6 büyüklügündeki depreme bagli olarak Atlas Üniversitesi Tip Fakültesi Dekani Prof. Dr. Faruk Aydin, bu günlerden itibaren olusabilecek saglik sorunlarina degindi.

Bölgede yasayan afetzedelerin zorlu yasam kosullarinin, çesitli enfeksiyonlara da zemin olusturdugunu ifade eden Prof. Dr. Faruk Aydin “Öncelikle afete ugrayan insanlarin travma nedenli saglik sorunlarina hizli istirak edebilen mikrobiyal ajanlar karsimiza çikarken sirasiyla beslenme bozuklugu, hijyen kosullarinin yetersizligi, toplu ve çok yakin temas, çesitli araç ve gereçlerin toplu kullanilmasi nedeniyle bazi tehlikeler bizi beklemektedir” dedi.

Hekimler ve saglik çalisanlarinin bu konulara dikkatinin hem kamusal hem sivil organizasyonlarla çekilmeye çalisildigini söyleyen Prof. Dr. Faruk Aydin, yapilmasi gerekenlerin ve önerilecek yöntemlerin spot bilgiler halinde deprem bölgesinde hizmet veren hekim ve saglik çalisanlarina ulastirildigini ifade etti.

enfeksiyonlara dikkat edilmeli

Afet sirasinda yaralanan bireylerin tetanoz, gazli gangren, yara enfeksiyonlari ve aspirasyon pnömonisi riski bulundugunu söyleyen Prof. Dr. Faruk Aydin, açiklamalarini su sekilde sürdürdü:

“Bu enfeksiyonlarin önlenebilmesi için öncelikle yaralarin uygun sekilde antisepsisi önem arz etmektedir. Ayni zamanda ilgili bireylerin en yakin saglik kurulusunda tetanoz asisi olmasi gerekmektedir, çünkü sanilanin aksine her yas grubundan insanin tetanoz asisi yaptirmaya ihtiyaci vardir. Çadir kent ve konteyner alanlari gibi afetzedelerin bir arada yasadigi ortamlar solunum yolu hastaliklarina karsi risk olusturmaktadir. Çalismalar göstermektedir ki afetlerden sonra en sik solunum yolu enfeksiyonlarina iliskin salginlar görülmektedir.”

Maske kullanimi ve hijyen çok önemli

Bu süreçte solunum yolu hastaliklarinin önüne geçmek için maske kullanimina da dikkat çeken Prof. Dr. Aydin, “Solunum yolu etkenleri damlaciklar ve hava yolu ile bulasmakta olup maske kullanimi bu etkenlerin bulasini önlemektedir, bu nedenle bölgede yasayan afetzedelerin özellikle bir arada bulunduklari ortamlarda maske kullanmasi önemlidir. Ayrica bölgede hizmet veren saglik personelinin kendisini, hastalari ve diger çalisma arkadaslarini korumasi adina maske kullanmasi önerilmektedir. Solunum yolu enfeksiyonlarinda salgin olusturmasindan endise ettigimiz etkenlerin basinda Influenza, Respiratuar Sinsityal Virus ve SARS-CoV-2 gelmektedir. Ilgili virüsler lipid bir zarf tabakasi ile çevrili olup uygun antisepsi ve dezenfeksiyon yöntemleri ile bulunduklari yüzeyden yok edilebilmektedir. Bu amaçla alkol bazli antiseptikler elde bulunan virüslerin lipid tabakasini eritmekte, sabun kullanimi virüslerin etrafini sarmakta ve su ile ortadan kaldirilmalarini saglamaktadir. EPA’ya kayitli dezenfektanlar ise çevre dezenfeksiyonunda kullanilmalari durumunda ilgili virüslerin çevreden uzaklastirilmasinda etkili olmaktadir. Bu virüslere ek olarak kizamik virüsü hava yolu ile yayilan çok bulasici bir virüstür. Hasta kisinin etrafindaki her yas grubundan her 9 kisiden 10’u eger bagisik degiller ise enfekte olur. Bu nedenle çocukluk çaginda kizamik asisinin yapilmasi çok önemlidir. Ayni zamanda, bir solunum yolu enfeksiyonu olan tüberkülozun sinsi bir sekilde baslayarak afet sonrasinda ilerleyen dönemde karsimiza çikabilecegini öngörüyoruz” seklinde konustu.

“Sahra tuvaleti öneriyoruz”

Özellikle kisilerin en acil ihtiyaçlarindan birinin tuvalet oldugunu ve hijyen açisindan Sahra tuvalet önerisinde bulunan Aydin, “Bu amaçla hijyen açisindan yeterli tuvaletler bölgeye kurulana kadar, akut dönemde ihtiyaci giderebilecek ‘sahra tuvaletleri’ kurulmasini önerebiliriz. Uygun alanlara 25 cm eninde 75 cm derinliginde hendeklerin açilmasi ve iki ucuna tahtalar yerlestirilmesi yeterli olacaktir. Ihtiyacini gideren kisiler hendek içine toprak atarak alanin kapatilmasini saglayabilir. Bu sekilde diski araciligi ile bulasan enfeksiyonlarin önüne geçmek mümkün olur. Çünkü ilerleyen dönemde de su ve gida kaynakli enfeksiyonlar beklemekteyiz. Diski ile kirlenen ellerin bir sekilde agza götürülmesi ile kolera, norovirus ve rotavirus olmak üzere birçok ölümcül olabilen bakteriyel ve viral enfeksiyonlar olusabilmektedir. Kolera tüm yastan bireyleri etkileyebilmekte siddetli dehidrasyon ve tedavi alinmazsa ölüme yol açabilmektedir. Bu durumda hizlica en yakin saglik kurulusuna ulasilmasini öneriyoruz. Ilgili kuruma ulasana kadar oral rehidratasyon sivisi (ORS) hazirlanarak kisilerin dehidrasyon durumunun geç kalinmadan minimuma indirilmesi gerekmektedir. ORS hazirlanmasi için bir litre kaynatilmis suya, bir çorba kasigi toz seker, bir çay kasigi tuz, bir çay kasigi karbonat eklenerek karistirilmasi yeterli olacaktir. Bununla beraber rotavirus basta bebekler ve çocuklar olmak üzere uzun süren ishal ve kusmalara neden olabilmekte bu anlamda çocuklarin da hijyen konusunda bilinçli olmasi gerekmektedir.

Sinekler enfeksiyon riskini arttiriyor

Aydin ayrica bölgede sineklerin artmasi durumunda da uyarilarini su sözlerle sonlandirdi:

“Afet sonrasi daha da ilerleyen dönemde, bölgede sineklerin artisina bagli olarak artropod kaynakli sitma, riketsiya, tifüs gibi enfeksiyonlar artmaktadir. Bu nedenle vektörlerle savasi göz ardi etmememiz gerekmektedir. Ayrica ilerleyen dönemlerde afet bölgesinde yasayan kisilerin sarbon ve uyuz gibi cilt enfeksiyonlarina karsi da riskleri bulunmaktadir. Çadir kentler gibi toplu yasam alanlari ilgili etkenlerin yayilimina neden olmaktadir. Tüm bunlarin yaninda yasam kosullarina bagli olarak hayvan kaynakli leptospiroz ve kuduz gibi enfeksiyonlar da göz ardi edilmemelidir. Afet sonrasi geç dönemde Hepatit A, E ve çocuk felci vakalarinin sayisinin arttigi bildirilmistir. Sonuç olarak afet sonrasi enfeksiyon yönetimi uzun bir süreçtir ve bütün elemanlari ile dikkate alinmalidir. Her bir enfeksiyon için ilgili enfeksiyon kontrol önlemleri alinmalidir.”