Engelli Araçları 'Akıllanıyor'

HALİL ŞAHİN - Dokuz Eylül Üniversitesinde, tekerlekli sandalye kullanan engellilerin ellerine ihtiyaç duymadan, göz ve baş hareketleriyle istediği yere gitmesini sağlayacak 'akıllı engelli aracı' geliştirildi.

Makine mühendisliği bölümünde lisans, mekatronik mühendisliği bölümünde yüksek lisans ve doktora yapan Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Fen Bilimleri Enstitüsü Mekatronik Mühendisliği Araştırma Görevlisi Lütfi Mutlu, eli olmayan ya da elini kullanamayan bedensel engellilerin de tekerlekli sandalye kullanmasını kolaylaştırmak için hazırladığı doktora tezi çerçevesinde 'otopilot sistemi' geliştirdi.

Yaklaşık 5 yıldır üzerinde çalışılan ve tekerlekli sandalyeleri 'akıllandıran' sistem, engellilerin hayatını kolaylaştırmayı hedefliyor.

Mutlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bedensel engeli nedeniyle tekerlekli sandalye kullanmak zorunda olanların aracı yönlendirecek çubuğa yön vermek için ellerine ihtiyaç duyduğuna dikkati çekerek, eli olmayanların bu araçları kullanamadığını ya da büyük zorluklar yaşadığını kaydetti.

Dünyada böyle durumlarda beyin dalgası ile kontrol edilebilen araçların tercih edildiğini ancak onlarda da her adım için 'sağa dön', 'ileri git' gibi ayrı ayrı komut girilmesi gerektiğini anlatan Mutlu, alternatif yol olarak araca yön vermeye yarayan çubuğun ağız yardımıyla kullanıldığını, onun ise pratik olmadığını ifade etti.

- Göz kırpmak ya da baş hareketi yeterli

Mutlu otopilot sistemine sahip akıllı engelli aracında, kullanıcının araçtaki ekran aracılığıyla harita üzerinde gideceği yeri seçtiğini dile getirerek, 'Araç seçilen hedefe en kısa yoldan ulaşıyor. Yol boyunca üzerindeki sensör sayesinde haritasını güncelliyor. Önüne hareketli bir engel çıkarsa anında tepki veriyor, yolunu güncelleyerek hedefe yeni yoldan ulaşabiliyor.' diye konuştu.

Sistemde haritadan hedefin belirlenmesinde göz veya baş hareketlerinin yeterli olduğunu kaydeden Mutlu, kullanıcının hareketleri algılayabilen sistemde gözünü kırparak ya da gözüyle odaklanarak haritada yer seçimi yapabildiğini ifade etti. Mutlu, aracın, bulunduğu ortamın haritasını üzerindeki lazer tarama sensörü sayesinde oluşturduğunu kaydederek, şöyle devam etti:

'Gidilecek hedef seçildikten sonra araç lazer tarama sensörü ile bulunduğu yerin haritasını oluşturuyor. İlerledikçe haritasını güncelliyor. Elektrik motoruna sahip bütün tekerlekli sandalyeler akıllı hale gelebilir. Engelleri görebileceği tarama sensörü, harita ekranı, kamera, geliştirdiğimiz akıllı sürücü kontrol kartlarını ekleyerek bir engelli aracını akıllı hale getirebiliyoruz.'

- Başka alanlarda da kullanılabilir

Patent başvurusunu yaptıkları sistemin dünyada benzerine rastlamadıklarını vurgulayan Mutlu, 'Dünyada belirlenen hedefe otonom ilerleyen araç yok, bizim geliştirdiğimiz araçta tamamen son hedefi seçiyoruz, araç otonom olarak hedefine, yeni bir müdahaleye gerek kalmadan ulaşıyor.' dedi.

Mutlu, TÜBİTAK'ın destekleriyle ön prototipinin ardından ticari prototipini de yaptıkları sistemin son testlerle gözden geçirildiğini, birkaç ay içerisinde piyasaya çıkmaya hazır hale geleceğini bildirdi.

Geliştirdikleri otopilot sisteminin farklı kullanım alanlarının da olabileceğini dile getiren Mutlu, şunları kaydetti:

'Fabrikalarda insansız taşıma aracı olabilir. Bir malzeme yüklersiniz, hedef gösterirsiniz oraya götürür. Şu anda fabrikalarda kullanılan araçlar bir çizgiyi takip ediyor. Bizim sistemimizde herhangi bir ize, çizgiye gerek yok, binaya ek bir şey yapmaya gerek yok. İnsansız traktörler tarlayı sürebilir. Geleceğin teknolojisi olan insansız araçlar için ülkemizde temel oluşturabilir. Mevcut insansız araçlar Google haritayı kullanır. Google haritada olmayan bir hedef seçilemiyor, haritada olmayan bir parka gidemezsiniz. Bizim sistem bunu kendi haritasını oluşturarak mümkün kılıyor.'