Eski Bakan Orta Asya`daki Egemen Güçleri Anlattı

Dr. Ahat Andican, Samsun`da düzenlenen konferansta Türk dünyasının maruz kaldığı egemen güçler kıskacını değerlendirdi.

1997`deki Mesut Yılmaz hükümetinde Türk Cumhuriyetleri ve Türk Toplulukları ile İlişkilerden Sorumlu Devlet Bakanlığı ve Hükümet Sözcülüğü görevinde bulunan, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahat Andican, Samsun Türk Ocağı tarafından düzenlenen konferansta "Egemen Güçler Kıskacında Orta Asya" konulu bir sunum yaptı. Konferansı Samsun Vali Yardımcısı Mesut Taner Genç, Emniyet Müdürü Hulusi Çelik, Türk Ocağı Samsun Şube Başkanı Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, akademisyenler ve öğrenciler takipetti. Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin, Sovyetler Birliği`nin 1991`de dağılmasıyla beraber ortaya çıkan 15 cumhuriyetin 5 tanesini oluşturduğunu belirten Prof. Dr. Ahat Andican, "Sanki bir dünya savaşı yaşanmışçasına bu cumhuriyetler doğu blokunun dağılmasından sonra kimsenin hazırlıklı olmadığı biçimde dünya siyaset sahnesine çıktılar. İlk sahneye çıktıkları dönemde bu cumhuriyetleri bazı batılı bilim adamları stratejik kara delik olarak tanımlıyordu. Çünkü bu cumhuriyetlerin nasıl bir yöne gideceklerikonusunda kimsenin bilgisi yoktu. Batının gözüyle; aşırı milliyetçi gruplar iktidara gelebilir, kökten dinci gruplar iktidara gelebilir, ya da sistem farklı bir ad altında ama eski Sovyet sistemine benzer bir şekilde devam edebilirdi. Dolayısıyla gelişmelerin durumuna göre devreye Türkiye`nin sokulup sokulmaması gündemdeydi. Bu ülkelerde eğer milliyetçi kadrolar ya da din eksenli kadroların gündeme gelmesi söz konusu olursa Türkiye büyük ölçüde batı ile bu cumhuriyetler arasında açılımı oluşturabilmekaçısından devreye girecekti. Durum çoğu politik bilimcinin tahmin ettiği gibi gelişti. Bu cumhuriyetlerde eski komünist kadroların bağımsızlık zemininde ama bu kez o ülkelerin milliyetçisi bağlamında iktidarı sürdürmeleri ile bir anlamda başlangıçta o Türkiye ihtiyacı da ortadan kalktı batı açısından. Bu bölgedeki jeostrejinin gereği olarak değişik bir yol izlediler. Bizim gönlümüzün istediği şekilde değil, biraz daha farklı yol izlediler" dedi. Büyük ve orta boy güçlerin Orta Asya üzerindeki mücadelelerine değinen Prof. Dr. Ahat Andican, "Başlangıçta kara delik gibi görünen bu cumhuriyetlerin bugün stratejik açıdan çok önemli bir odak olarak kabul edilmesi ve bu bölgede dünya güçlerinin ciddi bir mücadeleye girmesini sağlayan birçok neden var. Günümüzde bölgede özellikle batı gücü ve ABD`nin, Rusya`nın ve Çin`in ciddi bir rekabete girdiğini görüyoruz. Orta boy güçler de var ama Türkiye`de bu orta boy güçlerden birisi, bu mücadelede büyük güçlerkadar etkili değil" diye konuştu. "Niye Orta Asya bugün çok önemli?" sorusuna cevap veren Andican, "Bu 3 tane büyük gücün mücadeleye gireceği kadar neden önemli? Orta boy güç diye tanımlayacağımız Hindistan`dan Japonya`ya, Türkiye`den İran`a kadar birçok ülke bu coğrafyada ne arıyor? Bu bölge ciddi enerji kaynaklarına sahip. Türkmenistan`ın neredeyse tamamen altı dolu, Özbekistan`da ciddi bir boyut var, Kazakistan`da öyle, altlarında hep doğal gaz rezervleri var. Türkmenistan doğal gaz rezervleri açısından dünyada 3. sırada. Petrolaçısından bakıldığında Türkmen, Kazak ve Azeri bölgesinde müthiş petrol yatakları var. Doğu Türkistan`ın tarım alanları var. Burası Çin`in petrolünün yüzde 33`ünü çıkardığı alan. Özbekistan`ın alt bölümünde Rusya tarafından işletilmeye çalışılan petrol alanları var" şeklinde konuştu.