ETA 43 yıl sonra silah bırakıyor

İspanya’da Bask bölgesinin bağımsızlığı için mücadele veren ETA’nın silah bırakması için yol haritası çizmek amacıyla dün San Sebastian kentinde BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın başkanlığında düzenlenen dev konferans tarihe geçecek. Konferansın daha ilk saatlerinde Bask Milliyetçi Partisi (PNV) yetkililerinden ETA’nın ‘şiddete kesin olarak son verme kararı aldığı’ açıklaması geldi. İsim vermeden konuşan yetkililer, “ETA son kararını aldı ve kararını bu hafta açıklamasını bekliyoruz” dedi. Konferans sonucunda beklendiği gibi sonuç alınırsa İspanya’da 40 yılı aşkın süredir, 829 kişinin canına mal olan şiddet son bulacak. Konferansa ETA’nın siyasi kanadı olan Batasuna temsilcileri ve iktidardaki Sosyalist Parti’nin Bask kadrolarının yanısıra, örnek teşkil edebileceği düşünülen Kuzey İrlanda barış sürecinin önemli isimleri de katıldı.

İlk ateşkes 1998’de
ETA’nın ilk ateşkes ilanı 1998’de geldi, ancak bir yıl sonra ateşkes bozuldu. 24 Mart 2006’da, bu sefer kalıcı ateşkes ilan etti. Ancak hiç beklenilmeyen bir anda, 30 Aralık 2006’da Madrid’ deki Barajas Havaalanı’nında 2 kişinin ölümüyle sonuçlanan bombalı saldırı gerçekleştirildi. 5 Eylül 2010’da ise ETA, bugüne kadar devam eden bir ateşkes ilan etti.

Sadece 50 militan kaldı
Son yıllarda İspanya ve Fransa’nın operasyonları ile 400’ü 2008’den sonra olmak üzere, 732 üyesi tutuklandı. Önemli askeri liderleri tek tek hapse atıldı. Örgütün 2010’da 400, 2011 başlarında da 200 aktif militanı olduğu düşünülürken, eylül ayında İspanyol terörle mücadele birimleri sadece aktif 50 militanı kaldığını açıkladı. ETA bir yandan da finanasal olarak çöktü. 1990’lı yıllarda yıllık geliri 28 milyon euro civarındayken, 2010 yılında ise 3,1 milyon euroya kadar düştü.
Son olarak da ETA’nın cezaevindeki 732 üyesi, 23 Ekim’de yayımladıkları ortak yazılı bildiri ile silah bırakılması ve şiddete tamamen son verilmesine destek verdiklerini açıkladı. ETA’nın silah bırakma kararı almasında bu açıklamanın büyük bir önemi olduğu düşünülüyor.

İRA nasıl ikna edildi?
1921’de Özgür İrlanda devleti kurulurken, Kuzey İrlanda İngiliz egemenliğinde kalmaya devam etti. IRA 1969’da K. İrlanda’da kuruldu. 1970-1972, en kanlı dönem olarak tarihe geçti, en az 500 kişi öldü. Barış görüşmeleri 1994’te başladı. İngilizler 1997’de IRA’nın siyasi kanadı Sinn Fein ile resmen görüştü. Başbakan Tony Blair sivillere ateş açılan “Kanlı Pazar” olayı için soruşturma başlattı. 1998’de K. İrlanda Meclisi yasama yetkilerini devraldı ve İngiltere askerlerinin adadan çekilmesine karar verildi. 28 Haziran 2005’te, IRA silahlı mücadeleyi tamamen bıraktı.

Basklar Franco rejimi sırasında baş kaldırdı
ETA (Bask Vatanı ve Özgürlüğü) 1959’da Francisco Franco’nun askeri yönetimine karşı kuzey İspanya ve güneybatı Fransa’da yaşayan Bask halkının bağımsızlığını savunan bir öğrenci hareketi olarak kuruldu. ETA, kısa sürede silahlandı, ilk kurbanı 1968’de İspanyol gizli polis örgütünün şefi oldu. ETA’nın ağı Fransa’ya kadar ilerledi. 1974’te ETA, biri silahlı mücadele, diğeri siyasi-askeri kanat olmak üzere ikiye bölündü. Dört yıl sonra silahlı mücedeleyi reddettiğini açıklayan siyasi kanat, Batasuna adı altında kuruldu. 1975’te Franco rejiminin yıkılmanın ardından 1979’da Bask bölgesinin özerkliği tanındı, kendi meclisi, polisi, eğitim politikasını belirleme ve vergi toplama hakkı verildi. Ancak ETA “bağımsızlık için silahlı mücadeleye devam” dedi.

Bask’ları ikna etmek için dev kadro
İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu’nun (IRA) siyasi kanadı olarak görülen Sinn Fein’in lideri Gerry Adams ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in Kuzey İrlanda barış süreci müzakerelerinde kilit rol oynayan danışmanı Jonathan Powell bu isimlerin arasında.