GRAFİKLİ - 5 Soruda Cezayir'de Seçimlerin Ertelenmesi

ENES CANLI - Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika, halkın yoğun tepkisi karşısında cumhurbaşkanlığı seçimlerini ertelediğini ve sağlık sorunları nedeniyle 5. dönem için aday olmayacağını açıkladı.

Cezayir'in Fransa'ya karşı verdiği bağımsızlık mücadelesinde yer alan Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika, 1999 yılından beri dört dönemdir yürüttüğü cumhurbaşkanlığı görevinde beşinci dönem için hazırlanıyordu. Ancak 82 yaşındaki cumhurbaşkanının, 2013 yılında geçirdiği felç nedeniyle giderek kötüleşen sağlığına rağmen aday olarak gösterilmesi, Cezayir sokağında tepkiyle karşılandı.

Toplumun farklı kesimleri, son bir ayda kitleler halinde yoğun şekilde Buteflika'nın beşinci dönem cumhurbaşkanlığı adaylığına karşı protesto gösterileri düzenledi.

Cezayir'de ordu, cumhurbaşkanlığı ve iş dünyasının bir araya gelerek oluşturduğu rejim, yeni bir aday üzerinde anlaşmaktansa mevcut uzlaşı, Buteflika'nın adaylığıyla devam etme kararı almıştı. Ancak, Cezayir rejimi, Buteflika'nın bir dönem daha aday olmasının rejimin geleceği bakımından zararlı olacağını gördü ve sokağın çağrısına karşılık verdi.

Buteflika, dün 5. dönem için adaylıktan çekildiğini, seçimlerin ertelendiğini, hükümetin yerini ulusal uzlaşı hükümetine bırakacağını ve anayasal reform yapılması için ulusal bir konferans düzenleneceğini duyurdu.

Cezayir'de seçimlerin ertelenmesinin arkasında yaşananlar ise beş soruda şöyle sıralanıyor:

-Cezayir'de seçimler neden ertelendi?

Cezayir, 18 Nisan'da cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlanırken, herkesin merak ettiği soru Buteflika'nın elverişsiz sağlığı nedeniyle beşinci dönem için adaylığı konusu oldu.

Geçirdiği felç nedeniyle tekerlekli sandalyeye mahkum mevcut cumhurbaşkanının aday gösterilmesi ve rejimin önde gelen partilerinden Buteflika'ya destek açıklamalarının ardından, Cezayir sokaklarında protesto gösterileri yavaş yavaş hareketlenmeye başladı.

Cenevre'de tedavi gören 82 yaşındaki Buteflika, hasta yatağından "göreve geldikten sonra bir yıl içinde anayasal reformları gerçekleştirecek bir ulusal konferans düzenleyeceğini ve sonrasında da görevden çekileceği" vaadiyle 3 Mart'ta adaylık başvurusunu yaptı.

Buteflika'nın beşinci dönem adaylık başvurusuyla, Cezayir sokaklarında protestolar ivme kazandı. Genellikle barışçıl seyir izleyen gösterilere, Cezayir toplumunun farklı kesimlerinden katılım artarken, güvenlik güçlerinin de protestolara fazla sert müdahale etmediği dikkati çekti.

Ülke geneline yayılan protestolarda, avukatlar, hakimler, doktorlar, öğretmenler, öğrenciler gibi orta sınıfların da kitleler halinde katılmasıyla gösterilerin etkisi arttı.

Cezayir'de eski Tarım Bakanı, milletvekili olan Seyyid Ahmed Furuhi ile Halid Tazagart, Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika'nın 5. dönem adaylığı protestolarına destek vermek için milletvekilliğinden istifa ettiler.

Artan toplumsal olayların da etkisiyle, Cezayir rejimi Buteflika'nın adaylığının rejimin geleceği için daha çok zarar vereceğine karar verdi. Buteflika dün akşam seçimlerin ertelendiğini ve beşinci dönem cumhurbaşkanı olmayacağını açıkladı.

Buteflika, "görüşlerini ifade etmek için gösterileri tercih eden geniş halk kitlelerini anladığını ve bu gösterileri barışçıl olarak gördüğünü" ifade etti.

Gençlerin gelecekleriyle ilgili duyduğu endişe ve arzuları ifade etmek için kendisine verdiği mesajı aldığını kaydeden Buteflika, hükümette "kapsamlı değişiklikler" yapılacağını ve referanduma sunulacak yeni bir anayasa formülü oluşturmak için çeşitli sektörleri kapsayan bir diyalog başlatılacağını aktardı.

Buteflika, "Beşinci dönem söz konusu değil. Böyle bir talepte bulunmayı asla düşünmedim. Zira sağlığım ve yaşım Cezayir halkına karşı son görevimi yerine getirmekten başka bir şeye izin vermiyor." ifadelerini kullandı.

-Göstericilerin talepleri nelerdi?

Cezayir'de Buteflika'nın beşinci dönem cumhurbaşkanlığına karşı sokağa dönen halkın sloganlarında değişim talebi öne çıktı.

Cezayir halkı, Arap Baharı devrimlerinin yaşandığı diğer ülkelere bakarak rejimin yıkılmasından ziyade "değişim" isteğini sloganlarına taşıdı.

Fransa'nın sömürge dönemine karşı bağımsızlık mücadelesini yürüten eski kuşak liderler arasında dolaşan Cezayir siyasetinde, sağlık sorunlarıyla tekerlekli sandalyeyle ülkeyi yönetenlerin yerine, halk yeni yüzlerin göreve gelmesini istedi.

Petrol zengini Cezayir'in, ordu, siyaset ve iş dünyasının belirli bir zümresinde isimlerde toplanan varlık ve buradaki yolsuzluğun sonlandırılması da göstericilerin talepleri arasındaydı.

-Ordu olaylara nasıl tepki verdi?

Cezayir Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih'in geçen hafta askeri akademide yaptığı konuşmasında ülkedeki mevcut duruma değindi.

Orgeneral Salih, ordunun ülkenin güvenlik ve istikrarına bağlılığını sürdüreceğini belirterek,"dış kaynaklı şüpheli çağrıların" yapıldığını söyledi.

Muhalefet içinden bazı grupların orduya yaptığı "demokrasiyi düzenlemesi" yönündeki çağrılara karşılık, "şüpheli çağrılar" nitelemesi yapan Cezayir Genelkurmay Başkanı Salih, ordunun darbe yapacağı iddialarını kapalı bir şekilde reddetmişti.

Buteflika'nın dün akşamki kararının ardından devlet televizyonunda yayınlanan görüntülerinde, Genelkurmay Başkanı Salih'le bir araya geldiği görüntüler, Buteflika'nın kararının ordu tarafından onaylandığı şeklinde yorumlandı.

-Muhalefet nasıl tepki verdi?

Cezayir sokağı, Buteflika'nın beşinci dönem aday olmayacağını kutlarken, muhalefet açıklanan kararlara temkinli yaklaştı. Muhalefet, Buteflika'nın adaylıktan çekilmesini "yarım zafer" şeklinde tanımlarken, Buteflika'nın cumhurbaşkanlığı görevini uzatmasının anayasaya aykırı olduğunu savundu.

Cumhurbaşkanı Adayı Abdulaziz Bilaid, seçimlerin ertelenmesini "anayasaya açık bir saldırı" şeklinde nitelerken, diğer bir aday Abdulkadir bin Karina, Buteflika'nın görev süresini uzatmasını "emri vaki meşruiyet" şeklinde tanımladı.

Eski Cezayir Başbakanı Ali Binfilis, "cumhurbaşkanının halka danışmadan görev süresini uzatmasının anayasaya aykırı olduğunu" belirterek, Buteflika'nın çevresindeki ekibin eski yönetimini sürdüreceği yorumunu yaptı.

Eski İletişim Bakanı Abdulaziz Rahabi, Buteflika'nın aday olmadığını ama Nisan 2019'dan sonra da cumhurbaşkanlığı görevine devam edeceğine işaret etti.

Bazı muhalif hukukçular Buteflika’nın sadece adaylıktan çekilmek yerine seçimleri de ertelemesinin anayasaya aykırı olduğunu ve Nisan’da zaten başkanlık süresinin dolacağını ve onun yapacağı atamaların da meşru olmayacağını tartışmaya açtı.

Buna karşın, gösterilerin en belirgin yüzlerinden biri olan avukat Mustafa Buşaşi, sosyal paylaşım hesabı üzerinden yayınladığı bir videoda, Cezayir'de yalnızca seçimlerin ertelenmediğini ulusal uzlaşı hükümeti için bir geçiş süreci olduğunu belirterek, Cezayir'de halkın beklediği gerçek demokratik seçim arzusunu göz ardı edilmediğini dile getirdi.

Öte yandan, Cezayir'de sosyal medya üzerinden paylaşımda bulunan çok sayıda aktivist, reformların hayata geçebilmesi ve yönetim üzerinde baskıyı sürdürmek için gösterilere devam etme çağrısı yaptı.

-Cezayir'de şimdi ne olacak?

Cezayir cumhurbaşkanı Buteflika, dün akşam seçimlerin ertelendiğini ve beşinci dönem için aday olmayacağını açıkladı ancak cumhurbaşkanlığı görevine devam ediyor.

Benzer şekilde, dün akşam yapılan açıklamada, eski Başbakan Ahmed Uyahya hükümetinin istifasını sunduğu, yerine İçişleri Bakanı Nureddin el-Bedevi'nin atandığı ve ulusal uzlaşı hükümeti kuracağı belirtildi. Ayrıca, kurulacak bir ulusal uzlaşı konferansının, anayasal ve siyasi reformları görüşeceği, bu konferansın hazırlayacağı anayasa taslağının halk oylamasına sunacağı kaydedildi.

Cezayir yönetiminin adımları sokağın öfkesini yatıştırdı ancak vadettiği reformlar ya da bir sonraki seçimlere ilişkin herhangi bir takvim açıklanmadı.