GRAFİKLİ - Bisiklette Hedef 'Kopenhag' Sistemi

YILDIZ NEVİN GÜNDOĞMUŞ/GÖKHAN ERGÖÇÜN - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Mustafa Öztürk, Türkiye'de bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması, trafikten kaynaklı hava kirliliğinin azaltılması amacıyla toplu ulaşım altyapısı ve bisiklet yollarına yaptığı yatırımlar sayesinde "Dünyanın en bisiklet dostu şehri" unvanına sahip Danimarka'nın başkenti Kopenhag'ın sistemini hedef olarak belirlediklerini bildirdi. Öztürk, "O sistemi Türkiye'ye entegre etmemiz lazım." dedi.

Türkiye'de bisiklet kullanım durumu ve bisiklet yollarına ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulunan Öztürk, bisikletin ekonomik ve çevreci bir ulaşım aracı olduğunu söyledi.

Öztürk, bisiklet yolu maliyetinin birim fiyatı üzerinden hesaplandığında diğer yolların birim fiyatının onda biri oranında olduğuna dikkati çekerek bu konuda yapılan çalışmaları anlattı.

Trafikten kaynaklanan hava kirleticilerin azaltılmasına etkisi olduğu için bisikletin ulaşımda kullanılmasının yaygınlaştırılması amacıyla Bakanlığın belediyelerle yürüttüğü bisiklet yolu planlamalarını içeren "Bisiklet Yolu Projesi" kapsamında Sakarya ve Konya'nın pilot il seçildiğini belirten Öztürk, şöyle devam etti:

"Buralarda yapılması gereken, yol haritalarını ortaya koyarak karbon yoğun ulaşımdan karbon az yoğun ulaşıma doğru geçmek. Batılılar da böyle başlamış. Karbon yoğun şehirleri, karbon az yoğun şehirlere doğru yönlendirmek temel hedefimiz. Bu konuda bizim diğer temel hedeflerimizden biri de 'nefes alıcı şehirler' oluşturmak."

Türkiye'de engebeli arazilerde de yapılması planlanan bisiklet yollarına ilişkin Norveç'in başkenti Oslo'yu örnek gösteren Öztürk, "Engebeler bakımından Oslo dünyanın en sıkıntılı şehirlerinden biri değil mi? Oslo'da yüzde 5'lerde, 6'larda bisiklet yolları ama hızla ilerliyor Oslo. İlk 20'nin içine girdi." dedi.

Öztürk, Türkiye'de bisiklet yollarının bazı illerde yüzde 4-5 oranında bulunduğunu, bazılarında ise hiç olmadığını dile getirerek "Bisiklet yolunu şehrin ulaşım sistemi ile entegre etmezseniz bu bisiklet yolu değildir. Onun için diyorum ki bisiklet yolunu öyle yapacaksınız ki toplu taşıma sistemi ile entegre edeceksiniz. Bunun da şu anda çalışmasını yapıyoruz." diye konuştu.

Konuya ilişkin belediyelerle irtibat halinde olduklarını vurgulayan Öztürk, şunları söyledi:

"Bizim buradaki hedefimiz Kopenhag. Dünyanın en iyi bisiklet ulaşım sisteminin olduğu ülke. O sistemi de Türkiye'de entegre etmemiz lazım. Biz çalışma yaptırıyoruz. Üniversitelerden faydalanıyoruz, bisikletçiler derneği, federasyonu var, onlarla belediyelerimizle müzakere ediyoruz. Ayrıca bisiklet kiralama sisteminin de mutlaka devreye girmesi gerekiyor."

- Şehiriçi Bisiklet Yolları Kılavuzu

Öte yandan Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca şehir içi yollarda bisikletin etkin bir ulaşım aracı olarak kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla bisiklet yolu yapmak isteyen yerel yönetimlere yönelik hazırlanan "Şehiriçi Bisiklet Yolları Kılavuzu"nda da Türkiye ve dünyadaki uygulamalara ilişkin detaylara yer verildi.

Kılavuzda, Türkiye'de spor amacıyla yaygın olarak kullanılan bisikletin, ulaşım amaçlı olarak yaygın kullanılmasının doğal kaynakların tüketimini azaltacağı, enerji verimliliği sağlayacağı, altyapı maliyetlerini düşüreceği, temiz hava ve hareketlilik sağlayarak kent merkezlerinde ekonomik canlılık getireceği bilgileri yer aldı.

Kılavuzda, kişi başına bisikletle günlük olarak İngiltere'de 0,1, İtalya'da 0,2, Norveç ve Avusturya'da 0,4, İsviçre'de 0,5, Finlandiya'da 0,7, İsveç, Almanya ve Belçika'da 0,9, Danimarka'da ise 1,7 kilometre mesafe katedildiği de aktarıldı.

Avrupa ülkelerine göre Türkiye'de bisikletin ulaşım için kullanım oranı ise çok düşük kalıyor. Bunun nedeni olarak da "yeterince farkındalığın sağlanmaması ve altyapı yetersizliği" gösteriliyor.

- Bisiklet pedalı 513 milyar dolarlık ekonomik katkı yaptı

Avrupa Bisiklet Federasyonunca yapılan bir araştırmaya göre ise geçen yıl Avrupa Birliği'nin 28 ülkesinde yıllık 134 milyar pedal çevirmenin ekonomik katkısı 513 milyar avro olarak hesaplandı. Ekonomik katkı 2015'te de 410 milyar avroya karşılık geliyordu.

Söz konusu katkının 15,4 milyar avrosu çevre ve iklim, 2,80 milyar avrosu enerji ve doğal kaynaklar, 191,27 milyar avrosu sağlık, 63,09 milyar avrosu ekonomi, 20 milyar avrosu teknoloji ve dizayn, 131 milyar avrosu vakit ve alan, 50 milyar avrosu sosyal, 19,6 milyar avrosu hareketlilik ve 10 milyar avrosu da kültür çeşitliliği faydasından oluştu.

- Öğrencilerin yüzde 49'u okula bisikletle gidiyor.

Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da uzun bir süredir toplu ulaşım altyapısı ve bisiklet yollarına yapılan yatırımlar sayesinde şehirde bisiklet sayısı araba sayısını geride bırakmış durumda.

Bu özelliğiyle Kopenhag, uzun bir süredir "dünyanın en bisiklet dostu şehri" unvanını da taşıyor.

Kopenhag'da 1970 yılındaki ilk sayımda 351 bin 133 araba ve 100 bin 71 bisiklet trafikteyken, 2016'da bu sayılar 252 bin 600 arabaya karşılık 265 bin 700 bisiklet şeklinde açıklandı.

Cycling Embassy of Denmark'ın verilerine göre Kopenhag'da yaşayanlar, her gün dünya çevresinin 35 katı kadar bisiklet sürüyor. Ortalama bir vatandaş Kopenhag'da günde 3 kilometre bisiklete biniyor.

Kopenhag'da 2'den fazla çocuğu bulunan ailelerin yüzde 26'sı kargo bisikleti olarak anılan sepetli bisikletler kullanıyorlar. Şehirde bisiklete binenler ortalama 4 milyon 900 bin kilometrede bir bisiklet kazası yaşıyor.

Danimarka'da her 10 kişiden 9'u bir bisiklete sahipken her 10 kişiden yalnızca 4'ü otomobil sahibi. Ülke genelinde bisiklet kullanımının yüzde 75'i kış ayları boyunca da devam ediyor.

Danimarka'da 12 bin kilometreden fazla bisiklet yolu ve şerit bulunurken, ülkede bisikletle seyahat edilen her 1 kilometrenin toplum sağlığına etkisinin 1 avro olduğu hesaplanıyor. Ülke genelinde 11-15 yaş arası çocukların yüzde 49'u okula bisikletle gidiyor.